Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Тритон (лат. Triturus) – саламандралар тұқымдасына жататын құйрықты қосмекенділердің бір туысы. Тритондардың Еуразияның жазық жерлері мен тауларында (теңіз деңгейінен 2700 м-ге дейін), негізінен ормандарда тіршілік ететін 9 түрі белгілі. Қазақстанда Арал теңізінің Солтүстігінде, Жем өзенінде, Балқаш көлі маңында кездесетін – кәдімгі Тритон (Тriton vulgarіs) бар. Оның ұзындығы 18 см-дей. Денесі ұршық тәрізді, екі жағынан қысыңқы, денесінің жартысы – құйрығы. Арқа жағы қоңыр, бауыры сарғылт дақты. Тіршілігінің басым бөлігі суда өтеді, бірақ құрлықта қыстап шығады. Жыныстық жағынан 2 – 3 жасында жетіледі. Аналығы көктемде таяз суларға немесе ағыны қатты емес өзендерге 30 – 700 (көбінесе 150 – 200) жұмыртқасын салады. Бұл кезде аталықтарында тарақ тәрізді арқа және құйрық қанаттарында жұрын өсіп жетіліп, денесі ашық түске боялады. Ұрықтануы іштей өтеді. 3 – 5 айдан кейін дернәсілдері ересек Тритонға айналады. Кейбір түрлерінде дернәсілдері қыстап шығып, ересек дарабасқа айналуы келесі жылы жүзеге асады (толық емес неотения). Омыртқасыздармен қоректенеді. Тритондарды лабораторияда тәжірибе жасау үшін пайдаланады. Кейде басқа тұқымдас пен туысқа жататын құйрықты қосмекенділерді де тритон деп атайды. (Мысалы, бұрыштістілер тұқымдасына жататын – тырнақты Тритон). Карпат Тритоны (Тритон montandonі), кішіазия Тритоны (Тритон vіttatus) және альпі Тритоны (Тритон alpestrіs) – өте сирек кездесетін эндемиктер, олар қорғауға алынған.
| Тритон Қазбалық ауқымы: АЮ | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
  | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| Triturus cristatus (, 1768) | ||||||||||||||
| Species | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
|
Тағы қараңыз
Сілтеме
- «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 жыл. ISBN 5-89800-123-9,, 8 том
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
 | Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Triton lat Triturus salamandralar tukymdasyna zhatatyn kujrykty kosmekendilerdin bir tuysy Tritondardyn Euraziyanyn zhazyk zherleri men taularynda teniz dengejinen 2700 m ge dejin negizinen ormandarda tirshilik etetin 9 tүri belgili Қazakstanda Aral tenizinin Soltүstiginde Zhem ozeninde Balkash koli manynda kezdesetin kәdimgi Triton Triton vulgaris bar Onyn uzyndygy 18 sm dej Denesi urshyk tәrizdi eki zhagynan kysynky denesinin zhartysy kujrygy Arka zhagy konyr bauyry sargylt dakty Tirshiliginin basym boligi suda otedi birak kurlykta kystap shygady Zhynystyk zhagynan 2 3 zhasynda zhetiledi Analygy koktemde tayaz sularga nemese agyny katty emes ozenderge 30 700 kobinese 150 200 zhumyrtkasyn salady Bul kezde atalyktarynda tarak tәrizdi arka zhәne kujryk kanattarynda zhuryn osip zhetilip denesi ashyk tүske boyalady Ұryktanuy ishtej otedi 3 5 ajdan kejin dernәsilderi eresek Tritonga ajnalady Kejbir tүrlerinde dernәsilderi kystap shygyp eresek darabaska ajnaluy kelesi zhyly zhүzege asady tolyk emes neoteniya Omyrtkasyzdarmen korektenedi Tritondardy laboratoriyada tәzhiribe zhasau үshin pajdalanady Kejde baska tukymdas pen tuyska zhatatyn kujrykty kosmekendilerdi de triton dep atajdy Mysaly buryshtistiler tukymdasyna zhatatyn tyrnakty Triton Karpat Tritony Triton montandoni kishiaziya Tritony Triton vittatus zhәne alpi Tritony Triton alpestris ote sirek kezdesetin endemikter olar korgauga alyngan Triton Қazbalyk aukymy AYuDүniesi ZhanuarlarZhamagaty HordalylarTaby ҚosmekendilerSaby CaudataTukymdasy Kishi tukymdasy Tegi Triturus 1815 lt Triturus cristatus 1768 Species Laurenti 1768 Laurenti 1768 Kiritzescu 1768 Arntzen and Wielstra 2013 Strauch 1870 Karaman 1922 Latreille 1800 Wolterstorff 1905 Triton Laurenti 1768 Molge Merrem 1820 Oiacurus Leuckaert 1821 Molga Boie 1827 Tritonella Swainson 1839 Hemisalamandra Duges 1852 Petraponia Massalongo 1853 Pyronicia Gray 1858 Alethotriton Fatio 1872 Triturus Boulenger 1878 Turanomolge Nikolskii 1918 Neotriton Bolkay 1927Tagy karanyzSalamandralar tukymdasySilteme Қazakstan Ұlttyk encklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998 zhyl ISBN 5 89800 123 9 8 tomBul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet