Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Трасология (фр. trace – із және грек. logos – ілім) — іздер туралы криминалистикалық ілім. Криминалистикалық техниканың құрамдас бөлігі. Адамның (аяғының, қолының, тістерінің, ерінінің, аяқ киімінің), жануарлардың, көлік құралдарының, қылмыс құралының іздерін, олардың пайда болу механизмін, із арқылы анықтау және салыстыру тәсілдерін зерттейді. Іздің пайда болу заңдылықтарын, із түсіруші және із қабылдаушы объектілердің қасиеттерін анықтайды.
XX ғасырдың ортасынан бастап трасология әдістері археологиялық зерттеулерде қолданыла бастады. Археологиялық трасология — іздерді зерттеу арқылы адамның өткен кездегі іс-әрекетін тану әдісі: тастан, сүйектен, металдан немесе басқа материалдардан жасалған ежелгі құралдарда, сондай-ақ осы құралдарды қолдану іздері.
Трасология жүйесі
Трасологияда із қалдыратын объектілерді жіктеуге негізделген үш үлкен тармақ бар: адамның іздері (гомеоскопия), құрал-сайман іздері және көлік құралдарының іздері.
Трасология бөлімі дактилоскопия — адам саусақтарының тырнақ фалангтарының жастықшаларындағы өрнектері бойынша адамды идентификациялау әдісі туралы ғылым. Трасология алақандағы папиллярлық сызықтарды зерттеумен де айналысады. Саусақтардың папиллярлық сызықтары идентификацияның өте сенімді әдісі болып саналады, өйткені олар әр адам үшін жеке-дара және жеткілікті түрде тұрақты. Аяқ іздері адам қозғалысының бағыты мен қарқыны туралы, жүріс ерекшелігі, сондай-ақ аяқ киімнің ерекшеліктері туралы қорытынды жасауға мүмкіндік береді. Сондай-ақ адамды тіс іздері бойынша идентификациялауға болады. Тырнақтардың іздері жеткілікті түрде айқын белгілерге ие емес, сондықтан олар идентификацияға жарамсыз, бірақ олар оқиғаның мән-жайы туралы ақпарат бере алады.
Механоскопия — бұзу құралдарының, өндірістік механизмдердің, құлыптардағы, пломбалардағы іздерді зерттеуге арналған трасологияның бір бөлімі. Оқиға орын алған жерде құрал іздерін зерттеу бұзу механизмін, қолданылған құралдың түрін, қылмыскерлердің саны мен физикалық сипаттамаларын, құралмен жұмыс жасауда белгілі бір дағдының болуын анықтауға мүмкіндік береді.
Егер іздерді көлік құралы (автомобиль, мотоцикл, велосипед дөңгелектері және тағы басқа) қалдырған жағдайда, із қозғалыс бағыты, көлік құралының түрі (маркасы) немесе оның жүріс бөлігі туралы сұраққа жауап беру үшін зерттеледі. Көлік құралының бөлінген бөлшектері де трасология объектісі болуы мүмкін (мысалы, әйнек сынықтары, бояу бөлшектері).
Дереккөздер
- «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VIII том
- Аверьянова, 2000, с. 224
- Аверьянова, 2000, с. 230.
- Аверьянова, 2000, с. 247.
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
 | Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Trasologiya fr trace iz zhәne grek logos ilim izder turaly kriminalistikalyk ilim Kriminalistikalyk tehnikanyn kuramdas boligi Adamnyn ayagynyn kolynyn tisterinin erininin ayak kiiminin zhanuarlardyn kolik kuraldarynyn kylmys kuralynyn izderin olardyn pajda bolu mehanizmin iz arkyly anyktau zhәne salystyru tәsilderin zerttejdi Izdin pajda bolu zandylyktaryn iz tүsirushi zhәne iz kabyldaushy obektilerdin kasietterin anyktajdy Ayak kiimnin iziKoliktin izi XX gasyrdyn ortasynan bastap trasologiya әdisteri arheologiyalyk zertteulerde koldanyla bastady Arheologiyalyk trasologiya izderdi zertteu arkyly adamnyn otken kezdegi is әreketin tanu әdisi tastan sүjekten metaldan nemese baska materialdardan zhasalgan ezhelgi kuraldarda sondaj ak osy kuraldardy koldanu izderi Trasologiya zhүjesiTrasologiyada iz kaldyratyn obektilerdi zhikteuge negizdelgen үsh үlken tarmak bar adamnyn izderi gomeoskopiya kural sajman izderi zhәne kolik kuraldarynyn izderi Trasologiya bolimi daktiloskopiya adam sausaktarynyn tyrnak falangtarynyn zhastykshalaryndagy ornekteri bojynsha adamdy identifikaciyalau әdisi turaly gylym Trasologiya alakandagy papillyarlyk syzyktardy zertteumen de ajnalysady Sausaktardyn papillyarlyk syzyktary identifikaciyanyn ote senimdi әdisi bolyp sanalady ojtkeni olar әr adam үshin zheke dara zhәne zhetkilikti tүrde turakty Ayak izderi adam kozgalysynyn bagyty men karkyny turaly zhүris ereksheligi sondaj ak ayak kiimnin erekshelikteri turaly korytyndy zhasauga mүmkindik beredi Sondaj ak adamdy tis izderi bojynsha identifikaciyalauga bolady Tyrnaktardyn izderi zhetkilikti tүrde ajkyn belgilerge ie emes sondyktan olar identifikaciyaga zharamsyz birak olar okiganyn mәn zhajy turaly akparat bere alady Mehanoskopiya buzu kuraldarynyn ondiristik mehanizmderdin kulyptardagy plombalardagy izderdi zertteuge arnalgan trasologiyanyn bir bolimi Okiga oryn algan zherde kural izderin zertteu buzu mehanizmin koldanylgan kuraldyn tүrin kylmyskerlerdin sany men fizikalyk sipattamalaryn kuralmen zhumys zhasauda belgili bir dagdynyn boluyn anyktauga mүmkindik beredi Eger izderdi kolik kuraly avtomobil motocikl velosiped dongelekteri zhәne tagy baska kaldyrgan zhagdajda iz kozgalys bagyty kolik kuralynyn tүri markasy nemese onyn zhүris boligi turaly surakka zhauap beru үshin zertteledi Kolik kuralynyn bolingen bolshekteri de trasologiya obektisi boluy mүmkin mysaly әjnek synyktary boyau bolshekteri Derekkozder Қazakstan Ұlttyk encklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998 ISBN 5 89800 123 9 VIII tom Averyanova 2000 s 224 Averyanova 2000 s 230 Averyanova 2000 s 247 Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet