Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Теңіз тасбақалары (лат. Cheloniidae) — тасбақалар (лат. Testudines) отрядына жататын тұқымдас. Тропикалық және субтропикалық теңіздерде 4 туыстың 6 түрі таралған. Барлық 6 түрлері ХТҚО Қызыл кітабына енгізілген.
| Теңіз тасбақалары | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
| Туыстары | ||||||||||||||||
| |
Сауытының ұзындығы 80 с-ден 1,4 м дейін, салмағы 600 кг. Сауыты сүйір, аласа, мүйізді қалқаншалармен қапталған. Басы кішкентай, мойыны сауытына толығымен кірмейді. Алдыңғы аяқтары артқыларынан ұзын, ескек тәрізді, жүзуге бейімделген, 1-2 тұяғы бар. Жылдам жүзеді, тереңге сүңгиді. Қорек және көбеюге жарамды жер іздеп жүздеген шақырым жерге жүзіп барады. Олар тек жұмыртқа салу үшін ғана құрлыққа шығады, (200- ге дейін домалақ, сырты терімен қапталған жұмыртқалар). Қоректері ұлулар, балықтар, теңіз балдырлары.
Ең ірісі (лат. Chelonia mydas), сауытының ұзындығы 1,4 м, салмағы 600 кг. Саны азайған, өйткені оны еті, жұмыртқасы және сауыты үшін аулайды. Бұлар тропикалық теңіздерді мекендейді. Көбінесе жағалауларда, өзен сағасында тіршілік етеді. Балдырлармен және түрлі жануарлармен қоректенеді. Аралдардыӊ құмды жағалауларына жұмыртқа салады. Бір ұрғашысы 200-ге дейін жұмыртқа туады. Етінің қоректік сапасы жоғары болғандықтан жергілікті халық тамаққа пайдаланады.
Тропиктік теңіздердің жағалауларында немесе каретта (лат. Сhelonіа іmbrісаtа) деген түрі кездеседі. Оның сауытының ұзындығы 60-80 сантиметрге жетеді. Тек қана су жануарларымен қоректенеді. Каретталардың етін тамаққа сирек пайдаланады, бірақ сауытының әдемі мүйізді қабаты үшін аулайды. Мүйізді қабаттан әр түрлі бұйымдар (тарақ, пышақтың сабы) жасалады.
Сондай-ақ ірі түрінің бірі немесе үлкенбас тасбақа (лат. Caretta caretta).
Түрлері
Теңіз тасбақаларының жеті түрі белгілі, олар – жайпақ арқалы, жасыл, бисса, Кемп Ридлей тасбақасы, терілі тасбақа, логгерхед және Ридлей зәйтүн тасбақасы. Аталған жеті түрдің барлығының да жойылу қаупі бар және де көптеген елдерде заңмен қорғалады.
Дереккөздер
- Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Биология / Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д., профессор Е. Арын - Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ. 2007. - 1028 б. ISBN 9965-08-286-3
- Омыртқалылар зоологиясы. Мектеп баспасы, Алматы, 1970
- Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Биология / Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д., профессор Е. Арын - Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ. 2007. - 1028 б. ISBN 9965-08-286-3
| Ортаққорда бұған қатысты медиа файлдар бар: Category:Cheloniidae |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Teniz tasbakalary lat Cheloniidae tasbakalar lat Testudines otryadyna zhatatyn tukymdas Tropikalyk zhәne subtropikalyk tenizderde 4 tuystyn 6 tүri taralgan Barlyk 6 tүrleri HTҚO Қyzyl kitabyna engizilgen Teniz tasbakalaryDүniesi ZhanuarlarZhamagaty HordalylarTaby Bauyrymen zhorgalaushylarKishi taby Saby TestudinesKishi saby Ұly tukymdasy Tukymdasy Cheloniidae Oppel 1811Tuystary Sauytynyn uzyndygy 80 s den 1 4 m dejin salmagy 600 kg Sauyty sүjir alasa mүjizdi kalkanshalarmen kaptalgan Basy kishkentaj mojyny sauytyna tolygymen kirmejdi Aldyngy ayaktary artkylarynan uzyn eskek tәrizdi zhүzuge bejimdelgen 1 2 tuyagy bar Zhyldam zhүzedi terenge sүngidi Қorek zhәne kobeyuge zharamdy zher izdep zhүzdegen shakyrym zherge zhүzip barady Olar tek zhumyrtka salu үshin gana kurlykka shygady 200 ge dejin domalak syrty terimen kaptalgan zhumyrtkalar Қorekteri ulular balyktar teniz baldyrlary En irisi lat Chelonia mydas sauytynyn uzyndygy 1 4 m salmagy 600 kg Sany azajgan ojtkeni ony eti zhumyrtkasy zhәne sauyty үshin aulajdy Bular tropikalyk tenizderdi mekendejdi Kobinese zhagalaularda ozen sagasynda tirshilik etedi Baldyrlarmen zhәne tүrli zhanuarlarmen korektenedi Araldardyӊ kumdy zhagalaularyna zhumyrtka salady Bir urgashysy 200 ge dejin zhumyrtka tuady Etinin korektik sapasy zhogary bolgandyktan zhergilikti halyk tamakka pajdalanady Tropiktik tenizderdin zhagalaularynda nemese karetta lat Shelonia imbrisata degen tүri kezdesedi Onyn sauytynyn uzyndygy 60 80 santimetrge zhetedi Tek kana su zhanuarlarymen korektenedi Karettalardyn etin tamakka sirek pajdalanady birak sauytynyn әdemi mүjizdi kabaty үshin aulajdy Mүjizdi kabattan әr tүrli bujymdar tarak pyshaktyn saby zhasalady Sondaj ak iri tүrinin biri nemese үlkenbas tasbaka lat Caretta caretta TүrleriTeniz tasbakalarynyn zheti tүri belgili olar zhajpak arkaly zhasyl bissa Kemp Ridlej tasbakasy terili tasbaka loggerhed zhәne Ridlej zәjtүn tasbakasy Atalgan zheti tүrdin barlygynyn da zhojylu kaupi bar zhәne de koptegen elderde zanmen korgalady DerekkozderOryssha kazaksha tүsindirme sozdik Biologiya Zhalpy redakciyasyn baskargan e g d professor E Aryn Pavlodar EKO ҒӨF 2007 1028 b ISBN 9965 08 286 3 Omyrtkalylar zoologiyasy Mektep baspasy Almaty 1970 Oryssha kazaksha tүsindirme sozdik Biologiya Zhalpy redakciyasyn baskargan e g d professor E Aryn Pavlodar EKO ҒӨF 2007 1028 b ISBN 9965 08 286 3 Ortakkorda bugan katysty media fajldar bar Category Cheloniidae