Сикхтер (халық)

Сикхтер — Үндістанда тұратын халық, сикхизмнің ізбасарлары. Жалпы саны 25 млн. Үндістандағы саны 22,6 миллион адамды құрайды. (2011, санақ), оның 75%-ға жуығы Пенджабта (2001). Олар сондай-ақ Канадада 455 мың адам (2011), Ұлыбританияда 423,2 мың адам (2011), АҚШ-та 250 мыңға жуық адам, Аустралияда 72,3 мың адам (2011), Пәкістанда 20 мың (2007) адам тұрады және т.б.

Сикхтер
Бүкіл халықтың саны
25 млн.
Ең көп таралған аймақтар
Үндістан	22,6 млн.
Канада	455 000
Ұлыбритания	423 200
АҚШ	250 000
Аустралия	72 300
Пәкістан	20 000
Тілдері
Діні
сикхизм

Тілі

Үнді арий тобының үндіеуропалық отбасының сөйлейді.

Діні

Сикхтердің діні – сикхизм – индуизм мен ислам ортасында пайда болған, бірақ басқа діндер сияқты емес және сабақтастықты мойындамайтын тәуелсіз дін. Қазіргі уақытта сикхтер гурулар белгілеген және Хелсаның жетекші қағидалары ретінде белгіленген құндылықтарды ұстануды жалғастыруда. Қызмет көрсету ұғымы ерекше құрметке ие. Бүкіл Үндістанда және бүкіл әлемде сикх лангарлары науқастар мен кедейлерді тамақпен қамтамасыз етеді.

Сикхтердің ілімі бойынша адам дүниеге келгенге дейін бар, ал өлгеннен кейін жаратушыға қайтады. Адамның жаны табиғатта ериді, бірақ жойылмайды, бүкіл болмыста өмір сүреді және басқа адам ағзасына бірнеше рет енуі мүмкін. Жұмақ пен тозақ, күнәлар мен кейінгі өмір және өлімнен кейінгі жаза туралы ілімдер сикхтерде жоқ.

Кәсібі

Үнді сикхтары ауыл шаруашылығында жұмыс істейді, 2001 жылғы Үндістанның санағы Пенджабтың жұмыс істейтін халқының 39 пайызы осы секторда жұмыс істейтінін көрсетті.

Тұрмыс салты

Бала дүниеге келгенде болашақта тәтті өмірді болжайтын ырым дереу жасалады - сәбидің аузына қылыштың ұшынан бір тамшы бал тамызады. Бірнеше күннен кейін жаңа туған нәрестеге ат қою рәсімі өтеді. Ғибадатханада жамағаттың қатысуымен салтанатты дұға қызметі өтеді. Салтанатты рәсімнен кейін барлық қатысушыларға сыйлық беріледі.

Хармандир Сахиб (Алтын ғибадатхана) - Амритсардағы сикхтердің негізгі храмы

Үндістандағы сикхтер 1909 жылы сикх әдісімен заңдастырылған некелерді жасайтын арнайы заңның қабылдануын қамтамасыз етті. Заң бойынша туыстар некеге тұрмайды, дәстүр бойынша қалыңдыққа құда түсушілер жіберіледі. Барлық құдалар құрметтеп қарсы алады, егер ұсыныс қабылданса, күйеу жігітке сыйлық ретінде тәттілер мен қанжар («кирпан») жіберіледі. Қалыңмал берілмейді.

Қайтыс болған жағдайда барлық туыстары қайтыс болғандардың төсегінің басына жиналады. Оларда жылау, жоқтау, өкіну және басқа эмоцияларға тыйым салынады. Аяулы жанның рухына жұрт дұға етеді. Марқұмның денесі елді мекеннен алыс жерде, су қоймасының жағасында өртеу үшін орын ұйымдастырып, кремацияланады. Рәсім дұғалармен, содан кейін ас берумен жалғасады. Сикхтер ескерткіштер орнатпайды.

Дәстүрлі киімдері

Сикхтердің өзіндік ерекшелігі әсіресе ерлердің киімінде айқын көрінеді. Олар лунги мен шалбар, жейде, жилет, сәлде (пагри) киеді, шашын кеспейді және сақалын қырмайды. Сикхтер әрқашан екі нәрсені алып жүреді: қанжар (немесе қылыш) және білезік, шаштарын сәлде астына ағаш тарақпен түйрейді.

Дәстүрлі тағамдары

Көптеген сикхтер вегетариандықтар болып табылады, оларға ет жеуге рұқсат етілгенімен, олар жануарларды өлтіру әдістерін тым қатыгездік деп санайтындықтан, әдетте оны жемеуге тырысады. Үнділердің наным-сенімдерін құрметтейтіндіктен сиыр етін сирек жейді. Сикхтардың сенімі кез келген есірткіні (медициналық препараттарды қоспағанда), темекі мен алкогольді қолдануды құптамайды.

Сілтеме

• Ортаққорда бұған қатысты медиафайлдар бар: Сикхтер (халық)

Дереккөздер

1. Сикхи халқы. Тексерілді, 8 қараша 2024.
2. Үлкен Ресей энциклопедиясы 2004–2017 ж. Тексерілді, 8 қараша 2024.
3. Сикхтер. Ұлты, діні немесе өмір салты. Тексерілді, 8 қараша 2024.
4. Үнді сикхтары қалай өмір сүреді?. Тексерілді, 8 қараша 2024.
5. Сикхтер. Тексерілді, 8 қараша 2024.
6. Үндістандағы сикхтер. Тексерілді, 8 қараша 2024.
7. Әлем халықтары/Сикхтер. Тексерілді, 8 қараша 2024.
8. Сикхтер өмірі: бүгінгі сикхизм. Тексерілді, 8 қараша 2024.