Панфилов ауданы Жетісу облысының оңтүстік шығысындағы әкімшілік аумақтық бөлік 1923 42 жылдары Жаркент ауданы 1942 жылда

Панфилов ауданы — Жетісу облысының оңтүстік-шығысындағы әкімшілік-аумақтық бөлік. 1923 — 42 жылдары Жаркент ауданы, 1942 жылдан 8-гвардиялық атқыштар дивизиясының командирі И.В. Панфилов есімімен аталады. 1956 жылы ауданға Октябрь ауданы (орталығы Көктал ауылы) қосылды. Орталығы — Жаркент қаласы.

Әкімшілігі
Қазақстан ауданы
Панфилов ауданы
Облысы	Жетісу облысы
Аудан орталығы	Жаркент
Ауылдық округтер саны	13
Қалалық әкімдіктер саны	1
Ауыл саны	41
Қала саны	1
Әкімі	Марат Рахымбердіұлы Сағымбек
Аудан әкімдігінің мекенжайы	Жаркент қаласы, Головацкий көшесі, №129
Тарихы мен географиясы
Координаттары	44°10′20″ с. е. 80°00′28″ ш. б. / 44.17222° с. е. 80.00778° ш. б. / 44.17222; 80.00778 ^(G) ^(O) ^(Я)Координаттар: 44°10′20″ с. е. 80°00′28″ ш. б. / 44.17222° с. е. 80.00778° ш. б. / 44.17222; 80.00778 ^(G) ^(O) ^(Я)
Құрылған уақыты	1928
Жер аумағы	10,6 мың км²
Уақыт белдеуі	UTC+5:00
Тұрғындары
Тұрғыны	133 831 адам (2023)
Ұлттық құрамы	қазақтар (66,15%), ұйғырлар (29,12%), орыстар (3,33%), дүнгендер (0,51%), басқалары (0,89%)
Сандық идентификаторлары
Пошта индексі	041300-041331
Автомобиль коды	19
Панфилов ауданының әкімдігі

Басқа мағыналар үшін Панфилов ауданы (Қырғызстан) деген бетті қараңыз.

Географиялық орны, жер бедері

Аудан солтүстік және батыс жағында Кербұлақ ауданымен, шығысында Қытаймен (ҚХР) және оңтүстігінде Іле өзені арқылы Ұйғыр ауданымен шектеседі. Солтүстік-батысында Жетісу (Жоңғар) Алатауының Тоқсанбай, Бежінтау, солтүстік-батысында Қатутау, Қояндытау жоталарымен шектелген. Ауданның ең биік жері — Мұзтау тауы (4370 м). Оңтүстік-шығыста аласа таулы Ақтау тауы (883 м) жайласқан. Мұнда палеоген кезеңінде (шамамен бұдан 50 млн. жыл бұрын) тіршілік еткен жануарлардың сүйектері сақталған Ақтау палеонтологиялық қазба орны бар. Аудан аумағына Алтынемел ұлттық паркінің қиыр шығыс бөлігі кіреді (40 мың га). Жер қойнауында полиметалл кентастары (Үлкен Өсек), көмір (Тыңқы), алтын, күміс (Шығыс Қат, Сорқара, Сенім) және Жаркент артезиан алабында термальды су көздері бар.

Климаты, өсімдігі мен жануарлар дүниесі

Климаты континенттік, қысы біршама жылы, жазы ыстық, қуаң. Қаңтардағы жылдық орташа температура 8 — 10°С, шілдеде 20 — 24°С. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері 150 мм-ден (жазық өңірде) 500 — 700 мм-ге (таулы өңірде) дейін барады. Аудан жерінен Іле және оның салалары, Іорғас, Тышқан, Өсек (Үсек), Бұрған, Көктал, Борохудзир (Бұрақожыр) өзендері ағып өтеді. Бірнеше шағын көлдер (Жидекөл, Дүншінкөл, Алтынкөл, Құркөл, т.б.) бар. Топырағы сұр, сұрғылт қоңыр, бозғылт қоңыр, шығысында құмдақты сұр (жазық өңірлерде), тау баурайларында қоңыр, қызғылт қоңыр топырақ қалыптасқан. Ауданда өсімдіктердің 100-ден аса түрі бар. Олардың 20-дан астамы Қазақстанның “Қызыл кітабына” енгізілген. Онда жусан, теріскен, еркекшөп, тораңғы, қамыс, құрақ, тау шатқалдарында қайың, қарағай, шырша өседі. Аңдардан арқар, тау ешкі, аю, барыс, сілеусін, жабайы шошқа, ондатр; құстардан: қырғауыл, кекілік, т.б. кездеседі. Жалпы, Панфилов ауданындағы 50-ден аса аң-құс түрлерінің 30-дан астамы Қазақстанның “Қызыл кітабына” енген.

Халқы

1939	1959	1970	1979	1989	1999	2009	2021
18832	▲46318	▲77106	▲84186	▲106423	▲112984	▲113059	▲132941

Тұрғындар саны – 129 204 (2019). Аудан халқының басым бөлігін қазақтар (66,59%) құрайды. Одан өзге ұйғырлар (28,44%), орыстар (3,53%), дүңгендер (0,54%), татарлар (0,31%), өзбектер (0,22%), 0,38% т.б. ұлт өкілдері тұрады.

Әкімшілік бөлінісі

Аудандағы 42 елді мекен 1 қалалық әкімдікке және 13 ауылдық округке біріктірілген:

Халқының саны (2009, 2021)
Ауылдық округтері	2009	2021	2021 2009-ға пайызбен	Ерлер 2009	Ерлер 2021	2021 2009-ға пайызбен	Әйелдер 2009	Әйелдер 2021	2021 2009-ға пайызбен
Айдарлы ауылдық округі	2321	▼2265	97,6	1145	▼1123	98,1	1176	▼1142	97,1
Атамекен ауылдық округі	8298	▲11899	143,4	4220	▲6009	142,4	4078	▲5890	144,4
Басқұншы ауылдық округі	4732	▲5329	112,6	2360	▲2690	114	2372	▲2639	111,3
Бірлік ауылдық округі	5709	▲5770	101,1	2899	▲2963	102,2	2810	▼2807	99,9
Жаркент қалалық әкімдігі	39731	▲52361	131,8	19380	▲26290	135,7	20351	▲26071	128,1
Жаскент ауылдық округі	2677	▲3778	141,1	1328	▲1902	143,2	1349	▲1876	139,1
Көктал ауылдық округі	12581	▼12549	99,7	6237	▲6368	102,1	6344	▼6181	97,4
Қоңырөлең ауылдық округі	5240	▼4796	91,5	2698	▼2504	92,8	2542	▼2292	90,2
Сарыбел ауылдық округі	4553	▼4156	91,3	2291	▼2132	93,1	2262	▼2024	89,5
Талды ауылдық округі	5042	▲5440	107,9	2537	▲2793	110,1	2505	▲2647	105,7
Үлкенағаш ауылдық округі	3309	▼2936	88,7	1685	▼1498	88,9	1624	▼1438	88,5
Үлкен Шыған ауылдық округі	9581	▲11265	117,6	4801	▲5663	118	4780	▲5602	117,2
Үшарал ауылдық округі	5095	▲5361	105,2	2558	▲2719	106,3	2537	▲2642	104,1
Шолақай ауылдық округі	4190	▲5036	120,2	2127	▲2575	121,1	2063	▲2461	119,3
ЖАЛПЫ САНЫ	113059	▲132941	117,6	56266	▲67229	119,5	56793	▲65712	115,7

Шаруашылығы

Ауданда 1997 жылға дейін асыл тұқымды қой, ірі қара және жүгерінің гибридті тұқымдарын өсіруге маманданған 6 ұжымшар, 5 кеңшар болған. Қазір осы салаларға қосымша қызылша тұқымын және өсімдік майын алатын дақылдар өсіру дамуда. Панфилов ауданында 2002 жылдың басында 39 ауыл шаруашылығы ӨК, 3 ЖШС, 1 акционерлік қоғам және 3145 шаруа қожалығы, 16 өнеркәсіп орны, 2 жолаушы таситын, 3 жүк таситын көлік ұжымдары, аудандық телекоммуникация бөлімшесі, жергілікті пошта торабы сияқты меншіктің әр түріндегі 336 заңды және жеке тұлғалар тіркелген. Ауыл шаруашылығына жарамды жер аумағы 648,0 мың га, оның ішінде егістігі — 41,0 мың га, жайылымы 587,0 мың га, шабындығы 19,4 мың га (2002). Мал түліктерінен ауданда 40,5 мың ірі қара, 224,0 мың қой мен ешкі, 12,2 мың жылқы, 390 түйе және 116,0 мың әр түрлі құс болды (2002).

Инфрақұрылымы

Білім беру, мәдени мекемелерінен ауданда 41 орта, 2 орталау, 6 бастауыш, 1 кәсіптік-техникалық мектеп, Жаркент педагогикалық колледжі, Талдықорған Заң колледжінің бөлімшесі, Талғар медициналық колледжінің бөлімшесі, жекеменшік математика-информатикық лицей, 57 кітапхана, 2 музей, 3 мәдениет үйі, 7 клуб, т.б. бар. Денсаулық сақтау және емдеу мекемелерінен ауданы орталық аурухана, Көктал аудандықдық ауруханасы, Жаркент туберкулез ауруханасы, 9 фельдшерлік-акушерлік, 14 ауылдық дәрігерлік амбулатория, 21 фельдшерлік пункт халыққа қызмет көрсетеді. Ауданда “Жаркент-Арасан”, “Керімағаш” санаторийлері және балаларды емдейтін “Көктал-Арасан” физиотерапиялық сауықтыру кешені бар (2002).

Жол торабы

Аудан аумағынан республикалық бағыныстағы жолдарға Іорғас — Жаркент — Көктал — Сарыөзек және Іорғас — Көктал — Шонжы — Алматы жолдары қарайды. Панфилов ауданындағы автомобиль жолдарының ұзындығы 437 км.

Дереккөздер

Қазақстан Республикасы халқының жынысы және жергілікті жердің типіне қарай саны (2023 жылғы 1 қаңтарға)
Қазақстан Республикасы халқының жекелеген этностары бойынша саны (2022 жыл басына)
Қазақстан почталық индекстері
Қазақ энциклопедиясы 7 т,
І. Ахметов
Ресей империясы, КСРО халық санақтары
ҚР халық санақтары
2021 жылғы ұлттық халық санағының қорытындылары

[1] Қазақстан Республикасы халқының жынысы және жергілікті жердің типіне қарай саны (2023 жылғы 1 қаңтарға)

[2] Қазақстан Республикасы халқының жекелеген этностары бойынша саны (2022 жыл басына)

[kazindex.ru-3] Қазақстан почталық индекстері

[source1-4] Қазақ энциклопедиясы 7 т,

[source2-5] І. Ахметов

[6] Ресей империясы, КСРО халық санақтары

[7] ҚР халық санақтары

[8] 2021 жылғы ұлттық халық санағының қорытындылары