Ошақты руы туралы да көне жазба деректерде ешқандай мәлімет жоқ. Тек қана орта ғасырдағы бір мағлұматта Ошақты емес, оның бір Байлы руы жөнінде XV ғасырға жататын араб саяхатшысы Масуди « шығармасында там-тұм ескертіп өтеді. Орыс әдеби деректерінде XIX ғасырдың 70-жылдарына дейін де Ошақты руы туралы бірде бір сөз айтылмайды. Тек 1867 жылы Ю. Южаковтың еңбегі жарияланып, онда Ошақты мен Шапырашты Суанның баласы деп қатеге ұрынады.
Бірақ, Ю. Южаков Ошақты руының тегі туралы ешқандай мәлімет бермейді, Н. Аристов та қолында дерек жеткіліксіз болғандықтан, бұл ірі қауымдастықтың ата тегі туралы ешқандай ауыз тұшытарлық мағлұмат келтірмейді. Тек М. Тынышбаев қана Ошақтылардың рулық құрылымы туралы біраз хабардар етеді, сол біздің ата тек тарату жұмысымызда біршама бағдар болды.
Қазақ шежіресі бойынша, Ошақты Үйсінге шөбере болып келеді. Оның әкесі Жәлменде үш әйел алады: біріпшісі Мапыраштыдан Шапырашты, екіншісі Қарашаштан Ошақты және үшінші әйелі Ысты. Демек, қазақ шежіресі олардың туыстық байланысын айқындап береді. Оыың үстіне, В. Востров Қоңыр атасының Ошақты мен Ысты құрамында болуының өзі олардың туыстық қатынаста болғанын көрсетеді деп есептейді. Огнаңты руының тегін тарқатуда бізге мәлімет беруші Жамбыл облысы, Талас ауданы, Үшарал ауылының тұрғыны 1889 жылы туған (Ошақты) Мықтыбай Махамбетов көп көмектесті.
Қарапайым әдеби деректер мен біздің зерттеулеріміздің негізінде Ошақты руының тегін жүйелеп, олардың қоныстанған ауданын айқындаудың мүмкіндігі туды (№ 8 қосымшаны ңараңыз). Сонымен, Ошақты руы алты атадан тұрады: Байлы (немесе Байназар), Қоңыр (Қойназар), Аталық (немесе Бекназар), Тасжүрек (Ақназар). Байлы төрт атаға бөлінеді: Сүзік (Созақ), Байсары, Қасқа, Қабыл.
Соңғыдан Қосберді, Есенғұл, Есберді. Есбердінің үш ұлы бар: Ауызек, Есенәлі, Мүсірәлі. Соңғыдан Бекен, одан Панг батыр (К. Қасымовтың ізбасары). Қоңыр руы төрт тармақ: Шуылдақ, Алданар, Жамантымақ, Түлкіші. Аталық атасы да беске бөлінеді: Орақ (Төртауыл, Қарсақ), Жалмәмбет (Берді, Сүгір, Төбет, Тас). Көп аталы Тасжүрек он екіге тарайды: Қосаң, Солақай, Сейіт, Тоқтыауыл, Қараман, Келмембет, Бөлек, Тас, Тілеу, Қайқы, Таз, Кенже. М. Тынышбаевтың мәлімдеуінше, Тасжүрек руынан әйгілі Саңырық батыр шығып, 1725 жылы Торғайда Бұланты, Бөленті өзендерінің жағасында ңалмақтармен болған соғыста жеңіске жетіп, ол ара әлі күнге Қалмаққырған деп аталады. Айта берсе, Аңназар, Қойназар, сонымен қатар көп аталар, Қоңыр, Аталық, әсіресе Тасжүрек жайында мағлұматтар аз болғандықтан шектелуге тура келді.
Ошақтылардың рулық айрықша жауынгерлік ұраны жөнінде ешқандай деректер жоқ, сондықтан оларда үйсіндерге ортақ ұран «Бақтияр» деп шамалауға болады. Аристов, Тынышбаев, Аманжолов пен Востровтың айтуынша, рулық белгі (Тұмар таңба). Ошақтылар онша көп емес, Н. Гродеков, И. Смирнов мәліметтерін негізге алып, Н. Аристов олардың жалпы санын шамамен XIX ғасырдың аяғында , Шымкент, Ташкент уездерінде 2000 үй деп көрсетеді. М. Тынышбаев 1917 жылы уезінде 60 мың жан, Шымкентте 10 мың жан, екі уездегі олардың бәрі 70 мың жан болды деп тұжырымдайды. Ошақтылар Талас өзенінің төменгі ағысында екі жағаны қоныстанды. Бұл тұрғындар көпшілігінің қыстауы де, шамалы бөлігі Шымкент уезінің жерінде орналасқан.
Талас өзені Шымкент уезіне мүлде жетпеді, бірақ онда басқа өзендер бар болатын. Ошақтылар да өз қандастары сияңты отырықшы және жарты лай отырықшы өмір кешті. Отырықшылар деп жылдың төрт маусымында да Талас өзенінің алқабында қалып, суармалы егін шаруашылығымен айналысқан жатақтарды атайтын. Ал, көшпелі тұрғындар, оның ішінде малы коп байлар Мойынқұм құмын қыстап, киіз үйде тұрып, сексеуілден қора-қопсы жасап, таластағылар жертөле қазып, шошала тұрғызып, қамыс пен сексеуілден ашық немесе жабық мал тұратын шарбақтар құрады.
Малға арнайы азық дайындалған жоқ, көктеу мен күздеу қысқы жайылымнан алыс емес бөлатын, ал жайлау Қаратау қойнауында еді. Төрт түлік мал түгел сай болып, өрісте жататын. Көші-қонда түйеге жүк артатын, жылқы мен өгіз де пайдаланылатын.
Тұлғалар
- Ұлбике Жанкелдіқызы Тасжүрек.
- Бақытжан Әбдірұлы Сағынтаев
- Мырзатай Жолдасбеков тасжүрек
Дереккөздер
Бұл мақалада еш сурет жоқ. Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Baska magynalar үshin Oshakty ajryk degen betti karanyz Oshakty ruy turaly da kone zhazba derekterde eshkandaj mәlimet zhok Tek kana orta gasyrdagy bir maglumatta Oshakty emes onyn bir Bajly ruy zhoninde XV gasyrga zhatatyn arab sayahatshysy Masudi shygarmasynda tam tum eskertip otedi Orys әdebi derekterinde XIX gasyrdyn 70 zhyldaryna dejin de Oshakty ruy turaly birde bir soz ajtylmajdy Tek 1867 zhyly Yu Yuzhakovtyn enbegi zhariyalanyp onda Oshakty men Shapyrashty Suannyn balasy dep katege urynady Birak Yu Yuzhakov Oshakty ruynyn tegi turaly eshkandaj mәlimet bermejdi N Aristov ta kolynda derek zhetkiliksiz bolgandyktan bul iri kauymdastyktyn ata tegi turaly eshkandaj auyz tushytarlyk maglumat keltirmejdi Tek M Tynyshbaev kana Oshaktylardyn rulyk kurylymy turaly biraz habardar etedi sol bizdin ata tek taratu zhumysymyzda birshama bagdar boldy Қazak shezhiresi bojynsha Oshakty Үjsinge shobere bolyp keledi Onyn әkesi Zhәlmende үsh әjel alady biripshisi Mapyrashtydan Shapyrashty ekinshisi Қarashashtan Oshakty zhәne үshinshi әjeli Ysty Demek kazak shezhiresi olardyn tuystyk bajlanysyn ajkyndap beredi Oyyn үstine V Vostrov Қonyr atasynyn Oshakty men Ysty kuramynda boluynyn ozi olardyn tuystyk katynasta bolganyn korsetedi dep eseptejdi Ognanty ruynyn tegin tarkatuda bizge mәlimet berushi Zhambyl oblysy Talas audany Үsharal auylynyn turgyny 1889 zhyly tugan Oshakty Myktybaj Mahambetov kop komektesti Қarapajym әdebi derekter men bizdin zertteulerimizdin negizinde Oshakty ruynyn tegin zhүjelep olardyn konystangan audanyn ajkyndaudyn mүmkindigi tudy 8 kosymshany naranyz Sonymen Oshakty ruy alty atadan turady Bajly nemese Bajnazar Қonyr Қojnazar Atalyk nemese Beknazar Taszhүrek Aknazar Bajly tort ataga bolinedi Sүzik Sozak Bajsary Қaska Қabyl Songydan Қosberdi Esengul Esberdi Esberdinin үsh uly bar Auyzek Esenәli Mүsirәli Songydan Beken odan Pang batyr K Қasymovtyn izbasary Қonyr ruy tort tarmak Shuyldak Aldanar Zhamantymak Tүlkishi Atalyk atasy da beske bolinedi Orak Tortauyl Қarsak Zhalmәmbet Berdi Sүgir Tobet Tas Kop ataly Taszhүrek on ekige tarajdy Қosan Solakaj Sejit Toktyauyl Қaraman Kelmembet Bolek Tas Tileu Қajky Taz Kenzhe M Tynyshbaevtyn mәlimdeuinshe Taszhүrek ruynan әjgili Sanyryk batyr shygyp 1725 zhyly Torgajda Bulanty Bolenti ozenderinin zhagasynda nalmaktarmen bolgan sogysta zheniske zhetip ol ara әli kүnge Қalmakkyrgan dep atalady Ajta berse Annazar Қojnazar sonymen katar kop atalar Қonyr Atalyk әsirese Taszhүrek zhajynda maglumattar az bolgandyktan shekteluge tura keldi Oshaktylardyn rulyk ajryksha zhauyngerlik urany zhoninde eshkandaj derekter zhok sondyktan olarda үjsinderge ortak uran Baktiyar dep shamalauga bolady Aristov Tynyshbaev Amanzholov pen Vostrovtyn ajtuynsha rulyk belgi Tumar tanba Oshaktylar onsha kop emes N Grodekov I Smirnov mәlimetterin negizge alyp N Aristov olardyn zhalpy sanyn shamamen XIX gasyrdyn ayagynda Shymkent Tashkent uezderinde 2000 үj dep korsetedi M Tynyshbaev 1917 zhyly uezinde 60 myn zhan Shymkentte 10 myn zhan eki uezdegi olardyn bәri 70 myn zhan boldy dep tuzhyrymdajdy Oshaktylar Talas ozeninin tomengi agysynda eki zhagany konystandy Bul turgyndar kopshiliginin kystauy de shamaly boligi Shymkent uezinin zherinde ornalaskan Talas ozeni Shymkent uezine mүlde zhetpedi birak onda baska ozender bar bolatyn Oshaktylar da oz kandastary siyanty otyrykshy zhәne zharty laj otyrykshy omir keshti Otyrykshylar dep zhyldyn tort mausymynda da Talas ozeninin alkabynda kalyp suarmaly egin sharuashylygymen ajnalyskan zhataktardy atajtyn Al koshpeli turgyndar onyn ishinde maly kop bajlar Mojynkum kumyn kystap kiiz үjde turyp sekseuilden kora kopsy zhasap talastagylar zhertole kazyp shoshala turgyzyp kamys pen sekseuilden ashyk nemese zhabyk mal turatyn sharbaktar kurady Malga arnajy azyk dajyndalgan zhok kokteu men kүzdeu kysky zhajylymnan alys emes bolatyn al zhajlau Қaratau kojnauynda edi Tort tүlik mal tүgel saj bolyp oriste zhatatyn Koshi konda tүjege zhүk artatyn zhylky men ogiz de pajdalanylatyn TulgalarҰlbike Zhankeldikyzy Taszhүrek Bakytzhan Әbdiruly Sagyntaev Myrzataj Zholdasbekov taszhүrekDerekkozderBul makalada esh suret zhok Makalany zhetildiru үshin kazhetti suretti engizip komek beriniz Suretti koskannan kejin bul үlgini makaladan alastanyz Suretti mynnan tabuga bolady osy makalanyn takyrybyna bajlanysty suret Ortak korda tabyluy mүmkin makalanyn ozge til uikilerindegi nuskalaryn karap koriniz oziniz zhasagan suretti zhүkteniz avtorlyk kukykpen korgalgan suret kospanyz