Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Отырар мемлекеттік археологиялық музей-қорығы — 1967 жылы Түркістан облысы, Отырар ауданы, Темiр станциясында ашылған.
| Отырар мемлекеттік археологиялық музей-қорығы | |
|---|---|
| Құрылған уақыты | 1979 жыл |
| Орналасқан жері |  Қазақстан, Түркістан облысы |
| Мұражай түрі | Археологиялық мұражай |
| Ашылу уақыты | 09:00—18:00 |
| otrarmuseum.kz | |
Басқа мағыналар үшін Отырар (айрық) деген бетті қараңыз.Алғашқыда мектеп музейi, 1973 жылдан бастап аудандық музей қызметiн атқарса, 1979 жылы Отырар мемлекеттік археологиялық музей-қорығы болып құрылды.
Музейдiң негiзгi мақсаты - Отырар өңiрiндегi археологиялық, архитетуралық ескерткiштердi қорғау, ғылыми-зерттеу, мәдени-ағартушылық жұмыстармен айналысу. Отырар мемлекеттік археологиялық музей-қорығы құрамына Отырар қалажұрты, Арыстан баб кесенесi және осы өңiрдегi барлық ежелгi қала орындары, қорғандар, суландыру жүйелерi, шеберханалар енедi және бұлар көрермендерге экспозициялық қызмет атқарады.
Музейде бiрнеше бөлiмдер және кiтапхана жұмыс iстейдi. 1993 жылы музей қарамағына 110 тарихи ескерткiш бекiтiлiп берiлдi, қорғау аймағы 11547 гектар болып ұлғайды. Қазiргi кезде Отырар өңiрiнде 160-тан астам тарихи-мәдени ескерткiш бар.
Тарихы
«Отырар» археологиялық мемлекеттік музей-қорығы 1979 жылы 11-мамырда Қаз КСР министрлер Кеңесі шешімімен ғылыми-зерттеу, мәдени-ағарту және археологиялық ескерткіштерді қорғау мекемесі ретінде құрылған.
Бұл Қазақстан аумағында құрылған алғашқы археологиялық музей-қорық. 1998 жылы 25- желтоқсанындағы № 1335 Үкіметтің қаулысына сәйкес «Отырар» мемлекеттік археологиялық музей-қорығы республикалық бағыныстағы мемлекеттік мекеме болып қайта құрылды. Ол заңды мемлекеттік мекеме ретінде 1999 жылы 27-сәуірде қайта тіркелді. Музей-қорық мекемесі Түркістан облысы, Отырар ауданы, Шәуілдір ауылы, Жібек жолы даңғылының бойында үш қабатты ғимаратта орналасқан.
Музей-қорықта бес ғылыми-зерттеу бөлімі жұмыс істейді:
- Археология және тарихи ескерткіштерді қорғау бөлімі;
- Қор сақтау бөлімі;
- Реставрация және консервация бөлімі;
- Этнография бөлімі;
- Экспозиция, экскурсия және қоғаммен байланыс бөлімі;
- Тарихи ескерткіштерді қорғау ғылыми-зерттеу бөлімі.
- Ғылыми кітапхана (оның қорында 1511 дана кітап) бар.
Көпшілік көрермендерге музей ғимаратымен қоса, Арыстанбаб кесенесі, Отырар қалажұрты, «Қоржын там» этнографиялық кешені қызмет көрсетеді.Қоржын үйдің жалпы ауданы 3048,5 м, экспозиция ауданы 1052 м, қор бөлімінің ауданы 254 м.
Музей ұжымы «Мәдени мұра» және «Көне Отырарды жаңғырту» бағдарламалары негізінде Отырар өңірінде жүргізілген археологиялық және реставрациялық жұмыстарға қатысып бірнеше ғылыми есептер жазды. 2004 жылы күзде осы жұмыстарға орай музей ішінен жаңа реставрация және консервация бөлімі ашылды.
Музей-қорықта қазақ халқының көне тарихы насихатталады.
Музей-қорықтың негізгі мақсаты - Отырар өңіріндегі археологиялық, архитектуралық ескерткіштерді қору, ғылыми зерттеу және насихаттау мен мәдени ағартушылық жұмыстарымен айналысу.
Қазір Отырар оазисінде 5 республикалық, 150-ден астам археологиялық-архитектуралық ескерткіштер анықталған. Ғасырлар қойнауынан жеткен, осы өңірдің тарихында ерекше маңызы бар, Ұлы Жібек Жолы бойында орналасқан Отырар аймағындағы ежелгі және ортағасырлық қалалар мен мекендер – Отырартөбе, Құйрықтөбе, Көкмардан, Алтынтөбе, Ақтөбе, Жалпақтөбе, Оқсызтөбе, Пышақшытөбе және ХІІ ғасырға тән ескерткіш Арыстанбаб әулие кесене-мешіті, тағы басқа тарихи-мәдени археологиялық ескерткіштер.
Сонымен қатар, Отырар қаласының маңында әулиелі, қасиетті орындар аз болмаған. «Отырарда отыз баб, Түркістанда түмен баб, Сайрамда бар сансыз баб, ең үлкені Арыстанбаб» деп дәріптелген бүкіл мұсылман қауымына белгілі шейх Қожа Ахмет Ясауидің ұстазы әулие Арыстанбаб осында жерленген. Арыстанбаб тек Отырар өңіріне ғана емес, бүкіл түркі әлемінің исламдануына септігін тигізген ірі тұлға болған.
Қазіргі кезде Арыстанбаб кесенесі Қазақстан мен Орта Азия мұсылмандарының зиярат ететін қасиетті орны болып саналады. Еліміз тәуелсіздік алғаннан соң кесенеге ерекше назар аударыла бастады, оған толығымен реставрациялық жұмыстар жүргізіліп, кіреберіс қақпа, зияратшыларға қызмет көрсететін қонақ үйлер, кітапхана, салт-дәстүр сарайы, тағы басқа құрылыстар салынды.
Отырартөбеде 1884 жылы тұңғыш қазба жұмыстарын жүргізген шығыстанушы, һәм археолог Н.И.Веселовский. Отырардың қираған орны және осы аймақтың басқа да ескерткіштерін зерттеу үшін ХІХ ғасырдың аяғында Ташкентте жұмыс істей бастаған археология әуесқойлары Түркістан үйірмесінің күшімен 1895-1904 ж.ж. қазба жұмыстары жүргізілген. (А.К.Кларе, А.А.Черкасов жүргізген). 1947-1948 ж.ж. мұнда шығыстанушы ғалым А.Н.Бернштамның жетекшілігімен Оңтүстік Қазақстан археологиялық экспедициясы зерттеу жұмыстарын жүргізді.
Кең ауқымды зерттеулер 1969 жылы К.Ақышевтің басшылық еткен Қазақ ССР Ғылым академиясы Тарих, археология және этнография институтының Оңтүстік Қазақстан кешенді археологиялық экспедициясы тарапынан басталып, қазіргі Ә.Х. Марғұлан атындағы археология институты мен «Отырар» мемлекеттік археологиялық музей-қорығы жүргізіп жатқан қазба жұмыстарымен жалғасып келеді. Ғалымдар тарихтың жаңа беттерін осылайша бірте-бірте аша бастады.
Орта Азияның батыс бөлігінде орналасқан отырықшылық пен көшпелі мәдениеттің түйіскен жеріндегі археологиялық көрнекті ескерткіштерді, Орта Азия мен Қазақстан тарихын зерттеуде, Отырар оазисінің тарихи-мәдени маңыздылығы зор. Ұлы Жібек Жолы бойындағы ескерткіштер әлі күнге дейін зерттеушілер назарын аударып келеді. Оның айғағы ретінде 2001-2004 ж.ж. Отырардағы халықаралық ЮНЕСКО-Қазақстан-Жапония жобасы бойынша жұмыстарды айтуға болады.
Отырар алқабының ескерткіштері ЮНЕСКО-ның бүкіл әлемдік мұра бағдарламасының алдын-ала тізіміне енген. 2001 жылы тамыз айында Қазақстан Республикасы мен ЮНЕСКО арасындағы Ежелгі Отырар қаласын қалпына келтіру және сақтау туралы келісімге қол қойылып, оған қоса ЮНЕСКО-ның қаржылай көмегі көрсетілді.
2001-2004ж.ж. ЮНЕСКО-Қазақстан-Жапония «Көне Отырарды сақтау және реставрациялау» жобасының аясында Отырар қалажұртындағы аршылған бірқатар құрылыс нысандарына консервациялау жұмыстары жүргізілді. Аталған жобаға Қазақстан, Ұлыбритания, Жапония, Бельгия, Италияның мамандарымен бірге Отырар музей-қорығының қызметкерлері де қатысты. Жобаның мақсатында Отырар ескерткіштерін ғылыми құжаттандыру, көпшілікке таныту, ескерткіштерді пайдалануға бағыттау, сонымен қатар, қалпына келтіру мен сақтаудың бірегей әдісін жасап шығару жұмыстары баса айтылған.
Тұңғыш Президенттің бастамасымен қабылданған Қазақстан Республикасының 2004-2006 ж.ж. «Мәдени мұра» мемлекеттік бағдарламасының аясында Отырардағы жұмыстар «Ежелгі Отырардың қайта өркендеуі» бағдарламасы бойынша жалғастырылды.
Отырар қалажұртының бірқатар ескерткіштерін (ХVІ ғ. жұма мешіті, ХVІ ғ. тұрғын үй орамы, ХІ-ХІІ ғ.ғ тұрғын үй жайлары, қабырғалар) зерттеу, консервациялау, музейлендіру жұмыстары бойынша ауқымды жұмыстар жүргізілді. ЮНЕСКО-ның қолдауымен аэрофотоқұжаттау іске асырылып, 8 мыңнан астам аэросуреттер түсірілді. Сырдарияның екі жағалауындағы бұрын белгісіз болып келген ескерткіштерге музей тарапынан бірнеше барлау жұмыстары жүргізіліп, нәтижесінде отыздан астам жаңа тарихи ескерткіштер анықталып, есепке алынды.
2008 жылы Отырартөбенің оңтүстік-батыс жағындағы ХІV ғасырға тән шығыс моншасына Қазреставрация мамандарымен бірлесе реставрация-консервация жұмыстары жасалынып, моншаның үсті түгелдей шатырмен жабылды. Сонымен бірге, Отырарда жүргізілген қазба барысында көптен бері ғалымдар айтып келген Отырардың оңтүстік қақапасының табылуы елеулі жетістіктеріміздің бірі болды. Бағдарлама бойынша қазба жұмыстарын бір ізге түсіру мен түрлі жобалар дайындалып, ескерткіштерді қайта қалпына келтіру, оларды музейге тапсыру жұмыстары кешенді жүргізілуде. Сонымен қатар, ғылыми әдебиеттер шығарылып, бейнефильмдер түсірілді.
Түптеп келгенде, осы мәдени іс-шаралардың барлығы Отырарды Тәуелсіз Қазақстан жағдайында қайта өркендетуге, Отырар ескерткіштерін сақтап, оны өскелең ұрпақтың рухани игілігіне айналдыруға бағытталған.
45 жылға жуық көпшілікке археологиялық және этнографиялық көрме залдары қызмет көрсететіп келеді. «Отырар» мемлекеттік археологиялық музей-қорығының «Көне және Ортағасырлық Отырар» атты тақырыптық экспозициялық жоспары жасалды. Отырар музей-қорығының экспозициясы жаңартылып, қайта жасақталды.
Ондағы жәдігерлер тақырыптық және мазмұны жағынан жоспарланып қойылған. Залда Отырар және оның төңірегіндегі бірнеше қалалар мен қалашықтардан археологиялық қазба жұмыстары барысында табылған неолит және қола дәуірінен бастап ХVІІІ ғ. дейінгі саздан күйдіріліп жасалынған тұрмыстық заттар – құмыра, табақ, көзе, сапты аяқ, орта кесе, майшам, сия сауыт т.б. әсем ғимараттарды безендіруге арналған сырлы жапсырма қыштар, терракоталарды, құббаларды көруге болады. Қоладан жасалған келі, тұғыр, майшам, тұмаршалар, күмістен, мыстан соғылған теңгелер, темірден жасалған жебе ұштары, кетпен, қылыш және шыныдан, сүйектен жасалған бұйымдар қойылған.
Отырар музей-қорығының үшінші қабатында ХVІІІ-ХХ ғғ тән қазақ халқының тұрмыс-тіршілігі, шаруашылығы, қолөнері мен мәдениетін көрсететін ағаштан, жүннен, теріден, металдан жасалған жәдігерлер өз алдына бір бөлек этнографиялық экспозицияны құрайды. Сондай-ақ, музейдің екінші қабатында заманауи технологиялармен жабдықталған мәжіліс залы, алтын жәдігерлер залы бар. Экспозицияны ақпараттық киоскілер, деректі фильмдер көрсететін телевизорлар, ҚР Мемлекеттік рәміздері мен карталары толықтыра түседі. Музейдің кіре берісіндегі led экран арқылы музей тарихы туралы мол мағлұмат береді.
«Отырар» мемлекеттік археологиялық музей-қорығының ұжымы өзінің құрылымдық қызметіне сәйкес ғылыми жинастыру, ғылыми зерттеу және мәдени ағарту, ғылыми экспозициялық, ғылыми экспедициялық, ғылыми қор, ғылыми қайта жаңғырту, ғылыми баспа, ғылыми байланыс жұмыстарын жемісті жүргізіп келеді.
Отырар музей-қорығындағы жәдігерлер археологиялық қазба жұмыстары барысында, «Отырар» мемлекеттік археологиялық музей-қорығы қызметкерлерінің әр жылдары ұйымдастырылған ғылыми-зерттеу экспедициялары барысында және халық қазынасына қамқор бола білген, қолөнерді шын сүйіп қастерлейтін қолөнершілер мен қарапайым ел азаматтарының, жәдігер жанашырларының музейге сыйға тартуымен жиналды.
Музей өз тарапынан «Қызылқұм шөліндегі тарихи ескерткіштер», «Әбу Нәсір әл-Фараби ізімен», «Сыр бойы мен Қаратау атырабы шайырлары ізімен», «Көксарай археологиялық экспедициясы», «Қолөнер – халық қазынасы, ғасырлар мұрасы», «Тәуелсіз елдегі өресі биік, өрісі кең өнер», «Қолөнер ұрпаққа аманат», «Сыр өңірінің шежіресі», т.б. тақырыптарда археологиялық, этнографиялық, фольклорлық экспедициялар ұйымдастырды.
Музейдің ғылыми қызметкерлері Астана, Алматы, Семей, Қарағанды, Павлодар, Өскемен, Түркістан, Шымкент қалаларында өткен ғылыми-тәжірибелік конференцияларға, форумдарға, семинарларға қатысып, баяндамалар оқыды. Сондай-ақ халықаралық, республикалық, аймақтық конференция, семинарлар, дөңгелек үстелдер, байқаулар өткізді.
Музей қызметкерлері музей коллекциялары бойынша жүздеген ғылыми мақалалар жазып, қазақ, орыс, ағылшын тілдерінде кітаптар, кітапшалар, буклеттерді жарыққа шығарды. Заттық және рухани мұрамызды насихаттау мақсатында көптеген телерадио хабарлар берілді.
Музей қорындағы жинақталған түпдерек құжаттарды оқушыларға таныстыру мақсатында мектептерде кездесу кештері өткізіліп, әр түрлі тақырыптарда лекциялар оқылды.
Музей саласында көрмелерді ұйымдастыру және өткізу жұмыстарын мәдени-ағарту саласына жатқызуға болады. Көрмелер белгілі жоспар бойынша және жоспардан тыс болып өткізіледі.
Мәдениет және ақпарат министрлігінің қолдауымен елімізде алғаш рет Отырар қалажұртының маңынан «Сапар орталығын» салудағы мақсат – Отырар оазисінің мәдени мұрасын еліміз бен шет елдерде насихаттау, тарихи-мәдени мұра нысандарын қорғау, сақталуын қамтамасыз ету, туризм саласының заманауи талаптарына сай туристік орталық жасау болды.
2019 жылы 1 желтоқсанда Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті Н.Ә.Назарбаевтың «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» және «Ұлы даланың жеті қыры» бағдарламалық мақалалары аясында археологиялық, архитектуралық ескерткіштерді еліміз бен шетелдік туристерге кеңінен насихаттау, таныту, республика туризмін халықаралық деңгейге жеткізу мақсатында заманауи талаптарға сай «Отырар» мемлекеттік археологиялық музей-қорығына қарасты «Сапар орталығы» ашылып, «Отырар қалажұрты – Қазақстанда археологиялық ескерткіштерді зерттеу, сақтау, пайдалану ісінің озық үлгісі» тақырыбында республикалық ғылыми-тәжірибелік конференция өтті.
Музей қорын толықтыру мақсатында бірнеше рет «Музейге сый» акциясы өтті. Жергілікті қолөнершілердің қолынан шыққан туындыларын көпшілік назарына ұсыну мақсатында әр түрлі тақырыпта жыл сайын халықаралық, республикалық, аймақтық жәрмеңкелер ұйымдастырлады.
Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаевтың 2020 жылғы 1 қыркүйектегі «Жаңа жағдайдағы Қазақстан: іс-қимыл кезеңі» атты Қазақстан халқына арнаған Жолдауында айтылған балалар үйірмесінің құрылуына байланысты «Жас өлкетанушы» атты үйірме құрылды. Оқушыларды азаматтық пен ұлтжандылыққа, Отанға деген сүйіспеншілікке тәрбиелеу, туған өлке тарихын оқыту, таныстыру арқылы өз жерін сүю, туған жер тұлғаларын құрметтеу мақсатында құрылып, қазіргі кезде үйірме сабақтары жалғасын тауып келеді.
Отырар қалажұртында 2020-2022 ж.ж. аралығында үш жылдық жоба бойынша археологиялық және реставрациялық жұмыстар жүргізілген еді. Нәтижесінде археологтар Ақ Орда билеушісі Ерзен Хан салған Ханакасының ХV ғасырға тән Сағаналы кесенесінің орнын тапты. Қалаға «Жарақты» қақпасы арқылы кірген тұста тұрғын үйлер мен қыш шеберханасы бар кешен табылды. Тұрғын үйлердің маңында өндіріс орындары орналасқан, онда қыш ыдыстар жасалатын екі камералы пеш пен қыш бұйымдар кептірілетін алаң мен ХVІІ ғасыр базар алаңында археологиялық қазба жұмыстары жүргізілді.Онда наубайхана кешені, тұрғын үй орамы анықталып, реставрациялау, консервациялау жұмыстары жүргізілді. Күйдірілген кірпіштен қаланған мешіт пен ХV ғасыр басында Әмір Темір, Тоқтамыс ханның елшілерін қабылдаған Бердібек сарайын ішінара қайта қалпына келтірді.
Дереккөздер
- "Қазақ Энциклопедиясы"
- Отырар. Энциклопедия. – Алматы. «Арыс» баспасы, 2005 ISBN 9965-17-272-2
- https://www.akorda.kz/kz/events/akorda_news/press_conferences/memleket-basshysynyn-bolashakka-bagdar-ruhani-zhangyru-atty-makalasy
- https://www.akorda.kz/kz/addresses/addresses_of_president/memleket-basshysy-kasym-zhomart-tokaevtyn-kazakstan-halkyna-zholdauy-2020-zhylgy-1-kyrkuiek
- https://twitter.com/informburo_kz/status/1601958153339404289?t=R804JZEBEx892qAtu0AlKw
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Koordinattar 42 46 34 s e 68 22 06 sh b 42 77611 s e 68 36833 sh b 42 77611 68 36833 G O Ya Otyrar memlekettik arheologiyalyk muzej korygy 1967 zhyly Tүrkistan oblysy Otyrar audany Temir stanciyasynda ashylgan Otyrar memlekettik arheologiyalyk muzej korygyҚurylgan uakyty 1979 zhylOrnalaskan zheri Қazakstan Tүrkistan oblysyMurazhaj tүri Arheologiyalyk murazhajAshylu uakyty 09 00 18 00otrarmuseum kz Baska magynalar үshin Otyrar ajryk degen betti karanyz Algashkyda mektep muzeji 1973 zhyldan bastap audandyk muzej kyzmetin atkarsa 1979 zhyly Otyrar memlekettik arheologiyalyk muzej korygy bolyp kuryldy Muzejdin negizgi maksaty Otyrar onirindegi arheologiyalyk arhiteturalyk eskertkishterdi korgau gylymi zertteu mәdeni agartushylyk zhumystarmen ajnalysu Otyrar memlekettik arheologiyalyk muzej korygy kuramyna Otyrar kalazhurty Arystan bab kesenesi zhәne osy onirdegi barlyk ezhelgi kala oryndary korgandar sulandyru zhүjeleri sheberhanalar enedi zhәne bular korermenderge ekspoziciyalyk kyzmet atkarady Muzejde birneshe bolimder zhәne kitaphana zhumys istejdi 1993 zhyly muzej karamagyna 110 tarihi eskertkish bekitilip berildi korgau ajmagy 11547 gektar bolyp ulgajdy Қazirgi kezde Otyrar onirinde 160 tan astam tarihi mәdeni eskertkish bar Tarihy Otyrar arheologiyalyk memlekettik muzej korygy 1979 zhyly 11 mamyrda Қaz KSR ministrler Kenesi sheshimimen gylymi zertteu mәdeni agartu zhәne arheologiyalyk eskertkishterdi korgau mekemesi retinde kurylgan Bul Қazakstan aumagynda kurylgan algashky arheologiyalyk muzej koryk 1998 zhyly 25 zheltoksanyndagy 1335 Үkimettin kaulysyna sәjkes Otyrar memlekettik arheologiyalyk muzej korygy respublikalyk bagynystagy memlekettik mekeme bolyp kajta kuryldy Ol zandy memlekettik mekeme retinde 1999 zhyly 27 sәuirde kajta tirkeldi Muzej koryk mekemesi Tүrkistan oblysy Otyrar audany Shәuildir auyly Zhibek zholy dangylynyn bojynda үsh kabatty gimaratta ornalaskan Muzej korykta bes gylymi zertteu bolimi zhumys istejdi Arheologiya zhәne tarihi eskertkishterdi korgau bolimi Қor saktau bolimi Restavraciya zhәne konservaciya bolimi Etnografiya bolimi Ekspoziciya ekskursiya zhәne kogammen bajlanys bolimi Tarihi eskertkishterdi korgau gylymi zertteu bolimi Ғylymi kitaphana onyn korynda 1511 dana kitap bar Kopshilik korermenderge muzej gimaratymen kosa Arystanbab kesenesi Otyrar kalazhurty Қorzhyn tam etnografiyalyk kesheni kyzmet korsetedi Қorzhyn үjdin zhalpy audany 3048 5 m ekspoziciya audany 1052 m kor boliminin audany 254 m Muzej uzhymy Mәdeni mura zhәne Kone Otyrardy zhangyrtu bagdarlamalary negizinde Otyrar onirinde zhүrgizilgen arheologiyalyk zhәne restavraciyalyk zhumystarga katysyp birneshe gylymi esepter zhazdy 2004 zhyly kүzde osy zhumystarga oraj muzej ishinen zhana restavraciya zhәne konservaciya bolimi ashyldy Muzej korykta kazak halkynyn kone tarihy nasihattalady Muzej koryktyn negizgi maksaty Otyrar onirindegi arheologiyalyk arhitekturalyk eskertkishterdi koru gylymi zertteu zhәne nasihattau men mәdeni agartushylyk zhumystarymen ajnalysu Қazir Otyrar oazisinde 5 respublikalyk 150 den astam arheologiyalyk arhitekturalyk eskertkishter anyktalgan Ғasyrlar kojnauynan zhetken osy onirdin tarihynda erekshe manyzy bar Ұly Zhibek Zholy bojynda ornalaskan Otyrar ajmagyndagy ezhelgi zhәne ortagasyrlyk kalalar men mekender Otyrartobe Қujryktobe Kokmardan Altyntobe Aktobe Zhalpaktobe Oksyztobe Pyshakshytobe zhәne HII gasyrga tәn eskertkish Arystanbab әulie kesene meshiti tagy baska tarihi mәdeni arheologiyalyk eskertkishter Sonymen katar Otyrar kalasynyn manynda әulieli kasietti oryndar az bolmagan Otyrarda otyz bab Tүrkistanda tүmen bab Sajramda bar sansyz bab en үlkeni Arystanbab dep dәriptelgen bүkil musylman kauymyna belgili shejh Қozha Ahmet Yasauidin ustazy әulie Arystanbab osynda zherlengen Arystanbab tek Otyrar onirine gana emes bүkil tүrki әleminin islamdanuyna septigin tigizgen iri tulga bolgan Қazirgi kezde Arystanbab kesenesi Қazakstan men Orta Aziya musylmandarynyn ziyarat etetin kasietti orny bolyp sanalady Elimiz tәuelsizdik algannan son kesenege erekshe nazar audaryla bastady ogan tolygymen restavraciyalyk zhumystar zhүrgizilip kireberis kakpa ziyaratshylarga kyzmet korsetetin konak үjler kitaphana salt dәstүr sarajy tagy baska kurylystar salyndy Otyrartobede 1884 zhyly tungysh kazba zhumystaryn zhүrgizgen shygystanushy һәm arheolog N I Veselovskij Otyrardyn kiragan orny zhәne osy ajmaktyn baska da eskertkishterin zertteu үshin HIH gasyrdyn ayagynda Tashkentte zhumys istej bastagan arheologiya әueskojlary Tүrkistan үjirmesinin kүshimen 1895 1904 zh zh kazba zhumystary zhүrgizilgen A K Klare A A Cherkasov zhүrgizgen 1947 1948 zh zh munda shygystanushy galym A N Bernshtamnyn zhetekshiligimen Ontүstik Қazakstan arheologiyalyk ekspediciyasy zertteu zhumystaryn zhүrgizdi Ken aukymdy zertteuler 1969 zhyly K Akyshevtin basshylyk etken Қazak SSR Ғylym akademiyasy Tarih arheologiya zhәne etnografiya institutynyn Ontүstik Қazakstan keshendi arheologiyalyk ekspediciyasy tarapynan bastalyp kazirgi Ә H Margulan atyndagy arheologiya instituty men Otyrar memlekettik arheologiyalyk muzej korygy zhүrgizip zhatkan kazba zhumystarymen zhalgasyp keledi Ғalymdar tarihtyn zhana betterin osylajsha birte birte asha bastady Orta Aziyanyn batys boliginde ornalaskan otyrykshylyk pen koshpeli mәdeniettin tүjisken zherindegi arheologiyalyk kornekti eskertkishterdi Orta Aziya men Қazakstan tarihyn zertteude Otyrar oazisinin tarihi mәdeni manyzdylygy zor Ұly Zhibek Zholy bojyndagy eskertkishter әli kүnge dejin zertteushiler nazaryn audaryp keledi Onyn ajgagy retinde 2001 2004 zh zh Otyrardagy halykaralyk YuNESKO Қazakstan Zhaponiya zhobasy bojynsha zhumystardy ajtuga bolady Otyrar alkabynyn eskertkishteri YuNESKO nyn bүkil әlemdik mura bagdarlamasynyn aldyn ala tizimine engen 2001 zhyly tamyz ajynda Қazakstan Respublikasy men YuNESKO arasyndagy Ezhelgi Otyrar kalasyn kalpyna keltiru zhәne saktau turaly kelisimge kol kojylyp ogan kosa YuNESKO nyn karzhylaj komegi korsetildi 2001 2004zh zh YuNESKO Қazakstan Zhaponiya Kone Otyrardy saktau zhәne restavraciyalau zhobasynyn ayasynda Otyrar kalazhurtyndagy arshylgan birkatar kurylys nysandaryna konservaciyalau zhumystary zhүrgizildi Atalgan zhobaga Қazakstan Ұlybritaniya Zhaponiya Belgiya Italiyanyn mamandarymen birge Otyrar muzej korygynyn kyzmetkerleri de katysty Zhobanyn maksatynda Otyrar eskertkishterin gylymi kuzhattandyru kopshilikke tanytu eskertkishterdi pajdalanuga bagyttau sonymen katar kalpyna keltiru men saktaudyn biregej әdisin zhasap shygaru zhumystary basa ajtylgan Tungysh Prezidenttin bastamasymen kabyldangan Қazakstan Respublikasynyn 2004 2006 zh zh Mәdeni mura memlekettik bagdarlamasynyn ayasynda Otyrardagy zhumystar Ezhelgi Otyrardyn kajta orkendeui bagdarlamasy bojynsha zhalgastyryldy Otyrar kalazhurtynyn birkatar eskertkishterin HVI g zhuma meshiti HVI g turgyn үj oramy HI HII g g turgyn үj zhajlary kabyrgalar zertteu konservaciyalau muzejlendiru zhumystary bojynsha aukymdy zhumystar zhүrgizildi YuNESKO nyn koldauymen aerofotokuzhattau iske asyrylyp 8 mynnan astam aerosuretter tүsirildi Syrdariyanyn eki zhagalauyndagy buryn belgisiz bolyp kelgen eskertkishterge muzej tarapynan birneshe barlau zhumystary zhүrgizilip nәtizhesinde otyzdan astam zhana tarihi eskertkishter anyktalyp esepke alyndy 2008 zhyly Otyrartobenin ontүstik batys zhagyndagy HIV gasyrga tәn shygys monshasyna Қazrestavraciya mamandarymen birlese restavraciya konservaciya zhumystary zhasalynyp monshanyn үsti tүgeldej shatyrmen zhabyldy Sonymen birge Otyrarda zhүrgizilgen kazba barysynda kopten beri galymdar ajtyp kelgen Otyrardyn ontүstik kakapasynyn tabyluy eleuli zhetistikterimizdin biri boldy Bagdarlama bojynsha kazba zhumystaryn bir izge tүsiru men tүrli zhobalar dajyndalyp eskertkishterdi kajta kalpyna keltiru olardy muzejge tapsyru zhumystary keshendi zhүrgizilude Sonymen katar gylymi әdebietter shygarylyp bejnefilmder tүsirildi Tүptep kelgende osy mәdeni is sharalardyn barlygy Otyrardy Tәuelsiz Қazakstan zhagdajynda kajta orkendetuge Otyrar eskertkishterin saktap ony oskelen urpaktyn ruhani igiligine ajnaldyruga bagyttalgan 45 zhylga zhuyk kopshilikke arheologiyalyk zhәne etnografiyalyk korme zaldary kyzmet korsetetip keledi Otyrar memlekettik arheologiyalyk muzej korygynyn Kone zhәne Ortagasyrlyk Otyrar atty takyryptyk ekspoziciyalyk zhospary zhasaldy Otyrar muzej korygynyn ekspoziciyasy zhanartylyp kajta zhasaktaldy Ondagy zhәdigerler takyryptyk zhәne mazmuny zhagynan zhosparlanyp kojylgan Zalda Otyrar zhәne onyn toniregindegi birneshe kalalar men kalashyktardan arheologiyalyk kazba zhumystary barysynda tabylgan neolit zhәne kola dәuirinen bastap HVIII g dejingi sazdan kүjdirilip zhasalyngan turmystyk zattar kumyra tabak koze sapty ayak orta kese majsham siya sauyt t b әsem gimarattardy bezendiruge arnalgan syrly zhapsyrma kyshtar terrakotalardy kubbalardy koruge bolady Қoladan zhasalgan keli tugyr majsham tumarshalar kүmisten mystan sogylgan tengeler temirden zhasalgan zhebe ushtary ketpen kylysh zhәne shynydan sүjekten zhasalgan bujymdar kojylgan Otyrar muzej korygynyn үshinshi kabatynda HVIII HH gg tәn kazak halkynyn turmys tirshiligi sharuashylygy koloneri men mәdenietin korsetetin agashtan zhүnnen teriden metaldan zhasalgan zhәdigerler oz aldyna bir bolek etnografiyalyk ekspoziciyany kurajdy Sondaj ak muzejdin ekinshi kabatynda zamanaui tehnologiyalarmen zhabdyktalgan mәzhilis zaly altyn zhәdigerler zaly bar Ekspoziciyany akparattyk kioskiler derekti filmder korsetetin televizorlar ҚR Memlekettik rәmizderi men kartalary tolyktyra tүsedi Muzejdin kire berisindegi led ekran arkyly muzej tarihy turaly mol maglumat beredi Otyrar memlekettik arheologiyalyk muzej korygynyn uzhymy ozinin kurylymdyk kyzmetine sәjkes gylymi zhinastyru gylymi zertteu zhәne mәdeni agartu gylymi ekspoziciyalyk gylymi ekspediciyalyk gylymi kor gylymi kajta zhangyrtu gylymi baspa gylymi bajlanys zhumystaryn zhemisti zhүrgizip keledi Otyrar muzej korygyndagy zhәdigerler arheologiyalyk kazba zhumystary barysynda Otyrar memlekettik arheologiyalyk muzej korygy kyzmetkerlerinin әr zhyldary ujymdastyrylgan gylymi zertteu ekspediciyalary barysynda zhәne halyk kazynasyna kamkor bola bilgen kolonerdi shyn sүjip kasterlejtin kolonershiler men karapajym el azamattarynyn zhәdiger zhanashyrlarynyn muzejge syjga tartuymen zhinaldy Muzej oz tarapynan Қyzylkum sholindegi tarihi eskertkishter Әbu Nәsir әl Farabi izimen Syr bojy men Қaratau atyraby shajyrlary izimen Koksaraj arheologiyalyk ekspediciyasy Қoloner halyk kazynasy gasyrlar murasy Tәuelsiz eldegi oresi biik orisi ken oner Қoloner urpakka amanat Syr onirinin shezhiresi t b takyryptarda arheologiyalyk etnografiyalyk folklorlyk ekspediciyalar ujymdastyrdy Muzejdin gylymi kyzmetkerleri Astana Almaty Semej Қaragandy Pavlodar Өskemen Tүrkistan Shymkent kalalarynda otken gylymi tәzhiribelik konferenciyalarga forumdarga seminarlarga katysyp bayandamalar okydy Sondaj ak halykaralyk respublikalyk ajmaktyk konferenciya seminarlar dongelek үstelder bajkaular otkizdi Muzej kyzmetkerleri muzej kollekciyalary bojynsha zhүzdegen gylymi makalalar zhazyp kazak orys agylshyn tilderinde kitaptar kitapshalar bukletterdi zharykka shygardy Zattyk zhәne ruhani muramyzdy nasihattau maksatynda koptegen teleradio habarlar berildi Muzej koryndagy zhinaktalgan tүpderek kuzhattardy okushylarga tanystyru maksatynda mektepterde kezdesu keshteri otkizilip әr tүrli takyryptarda lekciyalar okyldy Muzej salasynda kormelerdi ujymdastyru zhәne otkizu zhumystaryn mәdeni agartu salasyna zhatkyzuga bolady Kormeler belgili zhospar bojynsha zhәne zhospardan tys bolyp otkiziledi Mәdeniet zhәne akparat ministrliginin koldauymen elimizde algash ret Otyrar kalazhurtynyn manynan Sapar ortalygyn saludagy maksat Otyrar oazisinin mәdeni murasyn elimiz ben shet elderde nasihattau tarihi mәdeni mura nysandaryn korgau saktaluyn kamtamasyz etu turizm salasynyn zamanaui talaptaryna saj turistik ortalyk zhasau boldy 2019 zhyly 1 zheltoksanda Қazakstan Respublikasynyn Tungysh Prezidenti N Ә Nazarbaevtyn Bolashakka bagdar ruhani zhangyru zhәne Ұly dalanyn zheti kyry bagdarlamalyk makalalary ayasynda arheologiyalyk arhitekturalyk eskertkishterdi elimiz ben sheteldik turisterge keninen nasihattau tanytu respublika turizmin halykaralyk dengejge zhetkizu maksatynda zamanaui talaptarga saj Otyrar memlekettik arheologiyalyk muzej korygyna karasty Sapar ortalygy ashylyp Otyrar kalazhurty Қazakstanda arheologiyalyk eskertkishterdi zertteu saktau pajdalanu isinin ozyk үlgisi takyrybynda respublikalyk gylymi tәzhiribelik konferenciya otti Muzej koryn tolyktyru maksatynda birneshe ret Muzejge syj akciyasy otti Zhergilikti kolonershilerdin kolynan shykkan tuyndylaryn kopshilik nazaryna usynu maksatynda әr tүrli takyrypta zhyl sajyn halykaralyk respublikalyk ajmaktyk zhәrmenkeler ujymdastyrlady Memleket basshysy Қasym Zhomart Kemeluly Tokaevtyn 2020 zhylgy 1 kyrkүjektegi Zhana zhagdajdagy Қazakstan is kimyl kezeni atty Қazakstan halkyna arnagan Zholdauynda ajtylgan balalar үjirmesinin kuryluyna bajlanysty Zhas olketanushy atty үjirme kuryldy Okushylardy azamattyk pen ultzhandylykka Otanga degen sүjispenshilikke tәrbieleu tugan olke tarihyn okytu tanystyru arkyly oz zherin sүyu tugan zher tulgalaryn kurmetteu maksatynda kurylyp kazirgi kezde үjirme sabaktary zhalgasyn tauyp keledi Otyrar kalazhurtynda 2020 2022 zh zh aralygynda үsh zhyldyk zhoba bojynsha arheologiyalyk zhәne restavraciyalyk zhumystar zhүrgizilgen edi Nәtizhesinde arheologtar Ak Orda bileushisi Erzen Han salgan Hanakasynyn HV gasyrga tәn Saganaly kesenesinin ornyn tapty Қalaga Zharakty kakpasy arkyly kirgen tusta turgyn үjler men kysh sheberhanasy bar keshen tabyldy Turgyn үjlerdin manynda ondiris oryndary ornalaskan onda kysh ydystar zhasalatyn eki kameraly pesh pen kysh bujymdar keptiriletin alan men HVII gasyr bazar alanynda arheologiyalyk kazba zhumystary zhүrgizildi Onda naubajhana kesheni turgyn үj oramy anyktalyp restavraciyalau konservaciyalau zhumystary zhүrgizildi Kүjdirilgen kirpishten kalangan meshit pen HV gasyr basynda Әmir Temir Toktamys hannyn elshilerin kabyldagan Berdibek sarajyn ishinara kajta kalpyna keltirdi Derekkozder Қazak Enciklopediyasy Otyrar Enciklopediya Almaty Arys baspasy 2005 ISBN 9965 17 272 2 https www akorda kz kz events akorda news press conferences memleket basshysynyn bolashakka bagdar ruhani zhangyru atty makalasy https www akorda kz kz addresses addresses of president memleket basshysy kasym zhomart tokaevtyn kazakstan halkyna zholdauy 2020 zhylgy 1 kyrkuiek https twitter com informburo kz status 1601958153339404289 t R804JZEBEx892qAtu0AlKw Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet