Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
[1] Мұрағатталған 25 қарашаның 2021 жылы.
Нельсон Ролилахла Мандела, коса. Nelson Rolihlahla Mandela, (18 шілде 1918, Куну, жақын — 5 желтоқсан 2013, Йоханнесбург) — Оңтүстік Африка Республикасының 8-ші және тұңғыш қара нәсілді президенті (1994 жылдың 10 мамырынан 1999 жылдың 14 маусымына дейін). Апартеид кезінде адам құқықтары үшін күрескен белсенділердің ең танымалы. Саяси тұтқын ретінде 27 жыл 6 ай 6 күн (1962 жылдың 5 тамызынан 1990 жылдың 11 ақпанына дейін) абақтыда отырып шыққан.. Сонымен қатар, ол 1993 жылғы Бейбітшілік саласындағы Нобель сыйлығының иегері болып табылады.
Өмірбаяны
Коса ру көсемінің ұлы Мандела Уитвотерсренд университетінде заңды оқыды, 1944 жылы Африка Ұлтық Конгресінің (АҰК) құрамына енді. (1960) шеруде болған ату жазасынан кейін «күштемеу» саясатынан бас тартып, АҰК-нің «Ұлт найзасы» жауынгерлік қанатының негізін қалауға көмектесті.
1962 жылы қамауға алынып, өмір бойы абақтыда отыру жазасына тартылған. Оңтүстік Африкадағы қара нәсілділердің арасында үлкен қолдауға ие болып, халықаралық мәнге ие қайраткерге айналды.
1990 жылы президент Ф.Вде Клерк босатып алғаннан ейін 1991 жылы АҰК президенті О.Тамбоның орнына келді.
1993 жылы Мандела мен де Клерк Апартеидті жоюға, нәсілдік емес демократияға ауысуды орындауға ұмтылғаны үшін Нобель сыйлығына ие болды.
1994 жылы жалпыға бірдей сайлау құқығының принципі бойынша ұйымдастырылған мемлекеттегі бірінші сайлауда Мандела президент болып сайланды. 1999 жылы отставкаға кетерде бұрынғы отарлық Африканың барлық өкілдерінің толық әлемдік мойындауына ие болды
Нельсон Ролилахла Мандела
, (18 шілде 1918, Куну, Умтатаға жақын — 5 желтоқсан 2013, Йоханнесбург) — Оңтүстік Африка Республикасының 8-ші және тұңғыш қара нәсілді президенті (1994 жылдың 10 мамырынан 1999 жылдың 14 маусымына дейін).Апартеид кезінде адам құқықтары үшін күрескен белсенділердің ең танымалы. Саяси тұтқын ретінде 27 жыл 6 ай 6 күн (1962 жылдың 5 тамызынан 1990 жылдың 11 ақпанына дейін) абақтыда отырып шыққан. Сонымен қатар, ол 1993 жылғы Бейбітшілік саласындағы Нобель сыйлығының иегері болып табылады. 2004 жылдан бастап жастарға арналған Дельфиялық елші болады.Сонымен қатар Делфиялық кеңестің құрметті мүшесі. Оңтүсік Африка Республикасында Нельсон Мандела Мадиба деген атпен танымал.Оңтүстік Африканың ең ұзақ өмір сүрген президенті: 95 жыл өмір сүрген.
Нельсон Манделаның балалық шағы мен жас кезі
Нельсон Мандела 18 шілде 1918 жылы Мфезода,Умтатадан алыс орналасқан шағын ауылда дүниеге келген.Оның отбасы тембу әулетіне жатады.Оның арғы атасы Тембу басшысы болған. Нельсонның әкесі,Гадла Генри Мандела Мфезо ауылының басшысы болды,дегенмен ол өзінің отбасымен бірге Цгунуға жер аударылады. Манделаның әкесінде 13 бала туған 4 әйел болды. Мандела Нонгапи Носекени деген 3 әйелінен туған. Азан шақырып қойған есімі-Холилала. Холилала Мандела отбасындағы мектепке барған ең бірінші адам болды. Сол жерде мұғалімі оған “Нельсон” деген ағылшын есімін береді. Манделаның есінен қалғаны,”Сол күні менің мектептегі алғаш күнім еді.Менің ұстазым Мдингане ханым барлық оқушыға жаңа ат беріп шықты.Мен әлі күнге дейін неге Нельсон деп қойғанын білмеймин.” Тоғыз жасына келгенде Мандела туберкулезге ұшыраған әкесінен айырылады,ал оның қамқоршысы регент Джонгинтаба болады.Жас кезінде әдістемелік бастапқы мектепке барып тұрды.Кларкбери институт-интернатын бітіріп,орта білім сертификатын алады.Жасырын ұйымдағы орынға әкесінің мұрагері ретінде 1937 жылы Мандела Форт-Бофортқа көшеді. 1939 жылы Форт-Хэр университетіне түскеннен кейін гумманитарлық ғылымдар бакалаврына оқиды.Унирвеситетте ол өзінің өмірлік досы Оливер Тамбомен танысты. Белгілі себептермен Форт-Хэрден кетеді.
Нельсон Манделаның өмірлік күресі
1944 жылы Африка Ұлттық конгресінің мүшесі болды. Ақнәсілді билік Шарпевилль қаласының (1960) бейбіт шеруін қантөгіспен атқылағаннан кейін «Ұлт найзасы» ұйымының негізін қалады. 1962 жылы өмір бойына абақтыға жабылды. Нельсон Мандела қаранәсілділердің өз жерінде отырып, құқықсыз қалғанына қарсы, «апартеид» деп аталатын әділетсіз қоғамдық құрылыспен күрескені үшін 27 жыл абақтыда отырып, нәсілдік теңсіздік үшін қайтпас күреске шықты. Ол өз елінде ақнәсілділер мен қаранәсілділердің бейбіт қатар өмір сүретін «кемпірқосақ бояулары мемлекетінің» негізін қалады. Өткен ғасырда Оңтүстік Африканы жаулап алған ақнәсілділердің «апартеид» атты заңды қоғамы құрылған еді. Мұны қазақша «екіге бөлініп даму» деп атауға болады. Яғни, нәсілдік теңсіздікке негізделген мемлекеттің халқы әлеуметтік-экономикалық және саяси жүйе бойынша ақнәсілділер бір бөлек, қаранәсілділер бір бөлек оқшау өмір сүрді. Ақнәсілділер мемлекетті басқарды, олардың адам ретінде барлық саяси құқықтары сақталды және дәулетті, бай өмір сүрді, ал қаранәсілділер АҚШ-тың резервациясында кедей ғұмыр кешкен үндістер сияқты шектеулі және екінші сортты дүниеде өмір сүрді. Оларда сайлау құқы, жақсы жұмысқа тұру құқы болған жоқ. Оқу, білім және денсаулық сақтау мүмкіндігі де қамтамасыз етілмеді. Нельсон Мандела өз елінде тұрып, өгей баланың күйін кешкен қаранәсілділердің құқы үшін күресті. Бүкіл өмірін осы әділетсіздікті жоюға арнады. Осы мақсаты үшін 1-2 жыл емес, 27 жыл бойы абақтының ең азапты төрінде қапаста болды. Оны әуелде өлім жазасына кескен, кейін өмір бойы абақтыда отыру үкімін шығарды. Бірақ, түптің түбінде Әділеттілік пен Адалдықтың ақ туы жеңіске жетіп, тек Оңтүстік Африка Республикасының халқы ғана емес, Африка құрлығы, қала берді, бүкіл әлем қолдауына ие болған соң, ақнәсілді мемлекет басшылары оны абақтыдан босатуға мәжбүр болды. 1990 жылы абақтыдан босаған соң Африка Халық конгресі партиясының жетекшісі болды. 1994 жылы Оңтүстік Африка Республикасының президенті болып сайланды. Тарихта Нельсон Мандела сияқты бақытты саясаткер кемде-кем. Ол өзінің ұзақ та, мазмұнды өмірін ұлт мүддесіне арнады және діттеген мақсатына жетті. Көзі тірісінде тәуелсіз қаранәсілді мемлекеттің басшысы болып, сол елдің Ата заңын түбегейлі түрде қайта өзгертті. Нәсілдік теңсіздікті жойды, оны мойындамаған ел қалмады.
Қайтыс болуы
Нельсон Мандела 5 желтоқсан 2013 жылы Йоханнесбургте қайтыс болды.Оның дүниеден озғаны туралы Оңтүстік Африка Республикасының президенті Джейкоб Зума былай:”Ол тыныш 20 сағат 50 минут өткенде өмірден өтті.Біздің ұлтымыз ұлы баласынан айырылды” деп,хабарлады.
Дереккөздер
- Биография Нельсона Манделы (орыс.). (8 июня 2013). Басты дереккөзінен мұрағатталған 10 маусым 2013.
- Умер Нельсон Мандела, lenta.ru
- Экс-президент ЮАР Нельсон Мандела скончался в возрасте 95 лет, РИА Новости (06.12.2013). Тексерілді 5 желтоқсанның 2013.
- Гиннес рекордтар кітабы 2013
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
1 Muragattalgan 25 karashanyn 2021 zhyly Nelson Mandela 2008 Nelson Rolilahla Mandela kosa Nelson Rolihlahla Mandela 18 shilde 1918 Kunu zhakyn 5 zheltoksan 2013 Johannesburg Ontүstik Afrika Respublikasynyn 8 shi zhәne tungysh kara nәsildi prezidenti 1994 zhyldyn 10 mamyrynan 1999 zhyldyn 14 mausymyna dejin Aparteid kezinde adam kukyktary үshin kүresken belsendilerdin en tanymaly Sayasi tutkyn retinde 27 zhyl 6 aj 6 kүn 1962 zhyldyn 5 tamyzynan 1990 zhyldyn 11 akpanyna dejin abaktyda otyryp shykkan Sonymen katar ol 1993 zhylgy Bejbitshilik salasyndagy Nobel syjlygynyn iegeri bolyp tabylady ӨmirbayanyKosa ru koseminin uly Mandela Uitvotersrend universitetinde zandy okydy 1944 zhyly Afrika Ұltyk Kongresinin AҰK kuramyna endi 1960 sherude bolgan atu zhazasynan kejin kүshtemeu sayasatynan bas tartyp AҰK nin Ұlt najzasy zhauyngerlik kanatynyn negizin kalauga komektesti 1962 zhyly kamauga alynyp omir bojy abaktyda otyru zhazasyna tartylgan Ontүstik Afrikadagy kara nәsildilerdin arasynda үlken koldauga ie bolyp halykaralyk mәnge ie kajratkerge ajnaldy 1990 zhyly prezident F Vde Klerk bosatyp algannan ejin 1991 zhyly AҰK prezidenti O Tambonyn ornyna keldi 1993 zhyly Mandela men de Klerk Aparteidti zhoyuga nәsildik emes demokratiyaga auysudy oryndauga umtylgany үshin Nobel syjlygyna ie boldy 1994 zhyly zhalpyga birdej sajlau kukygynyn principi bojynsha ujymdastyrylgan memlekettegi birinshi sajlauda Mandela prezident bolyp sajlandy 1999 zhyly otstavkaga keterde buryngy otarlyk Afrikanyn barlyk okilderinin tolyk әlemdik mojyndauyna ie boldyNelson Rolilahla Mandela 18 shilde 1918 Kunu Umtataga zhakyn 5 zheltoksan 2013 Johannesburg Ontүstik Afrika Respublikasynyn 8 shi zhәne tungysh kara nәsildi prezidenti 1994 zhyldyn 10 mamyrynan 1999 zhyldyn 14 mausymyna dejin Aparteid kezinde adam kukyktary үshin kүresken belsendilerdin en tanymaly Sayasi tutkyn retinde 27 zhyl 6 aj 6 kүn 1962 zhyldyn 5 tamyzynan 1990 zhyldyn 11 akpanyna dejin abaktyda otyryp shykkan Sonymen katar ol 1993 zhylgy Bejbitshilik salasyndagy Nobel syjlygynyn iegeri bolyp tabylady 2004 zhyldan bastap zhastarga arnalgan Delfiyalyk elshi bolady Sonymen katar Delfiyalyk kenestin kurmetti mүshesi Ontүsik Afrika Respublikasynda Nelson Mandela Madiba degen atpen tanymal Ontүstik Afrikanyn en uzak omir sүrgen prezidenti 95 zhyl omir sүrgen Nelson Mandelanyn balalyk shagy men zhas keziNelson Mandela 18 shilde 1918 zhyly Mfezoda Umtatadan alys ornalaskan shagyn auylda dүniege kelgen Onyn otbasy tembu әuletine zhatady Onyn argy atasy Tembu basshysy bolgan Nelsonnyn әkesi Gadla Genri Mandela Mfezo auylynyn basshysy boldy degenmen ol ozinin otbasymen birge Cgunuga zher audarylady Mandelanyn әkesinde 13 bala tugan 4 әjel boldy Mandela Nongapi Nosekeni degen 3 әjelinen tugan Azan shakyryp kojgan esimi Holilala Holilala Mandela otbasyndagy mektepke bargan en birinshi adam boldy Sol zherde mugalimi ogan Nelson degen agylshyn esimin beredi Mandelanyn esinen kalgany Sol kүni menin mekteptegi algash kүnim edi Menin ustazym Mdingane hanym barlyk okushyga zhana at berip shykty Men әli kүnge dejin nege Nelson dep kojganyn bilmejmin Togyz zhasyna kelgende Mandela tuberkulezge ushyragan әkesinen ajyrylady al onyn kamkorshysy regent Dzhongintaba bolady Zhas kezinde әdistemelik bastapky mektepke baryp turdy Klarkberi institut internatyn bitirip orta bilim sertifikatyn alady Zhasyryn ujymdagy orynga әkesinin murageri retinde 1937 zhyly Mandela Fort Bofortka koshedi 1939 zhyly Fort Her universitetine tүskennen kejin gummanitarlyk gylymdar bakalavryna okidy Unirvesitette ol ozinin omirlik dosy Oliver Tambomen tanysty Belgili sebeptermen Fort Herden ketedi Nelson Mandelanyn omirlik kүresi1944 zhyly Afrika Ұlttyk kongresinin mүshesi boldy Aknәsildi bilik Sharpevill kalasynyn 1960 bejbit sheruin kantogispen atkylagannan kejin Ұlt najzasy ujymynyn negizin kalady 1962 zhyly omir bojyna abaktyga zhabyldy Nelson Mandela karanәsildilerdin oz zherinde otyryp kukyksyz kalganyna karsy aparteid dep atalatyn әdiletsiz kogamdyk kurylyspen kүreskeni үshin 27 zhyl abaktyda otyryp nәsildik tensizdik үshin kajtpas kүreske shykty Ol oz elinde aknәsildiler men karanәsildilerdin bejbit katar omir sүretin kempirkosak boyaulary memleketinin negizin kalady Өtken gasyrda Ontүstik Afrikany zhaulap algan aknәsildilerdin aparteid atty zandy kogamy kurylgan edi Muny kazaksha ekige bolinip damu dep atauga bolady Yagni nәsildik tensizdikke negizdelgen memlekettin halky әleumettik ekonomikalyk zhәne sayasi zhүje bojynsha aknәsildiler bir bolek karanәsildiler bir bolek okshau omir sүrdi Aknәsildiler memleketti baskardy olardyn adam retinde barlyk sayasi kukyktary saktaldy zhәne dәuletti baj omir sүrdi al karanәsildiler AҚSh tyn rezervaciyasynda kedej gumyr keshken үndister siyakty shekteuli zhәne ekinshi sortty dүniede omir sүrdi Olarda sajlau kuky zhaksy zhumyska turu kuky bolgan zhok Oku bilim zhәne densaulyk saktau mүmkindigi de kamtamasyz etilmedi Nelson Mandela oz elinde turyp ogej balanyn kүjin keshken karanәsildilerdin kuky үshin kүresti Bүkil omirin osy әdiletsizdikti zhoyuga arnady Osy maksaty үshin 1 2 zhyl emes 27 zhyl bojy abaktynyn en azapty torinde kapasta boldy Ony әuelde olim zhazasyna kesken kejin omir bojy abaktyda otyru үkimin shygardy Birak tүptin tүbinde Әdilettilik pen Adaldyktyn ak tuy zheniske zhetip tek Ontүstik Afrika Respublikasynyn halky gana emes Afrika kurlygy kala berdi bүkil әlem koldauyna ie bolgan son aknәsildi memleket basshylary ony abaktydan bosatuga mәzhbүr boldy 1990 zhyly abaktydan bosagan son Afrika Halyk kongresi partiyasynyn zhetekshisi boldy 1994 zhyly Ontүstik Afrika Respublikasynyn prezidenti bolyp sajlandy Tarihta Nelson Mandela siyakty bakytty sayasatker kemde kem Ol ozinin uzak ta mazmundy omirin ult mүddesine arnady zhәne dittegen maksatyna zhetti Kozi tirisinde tәuelsiz karanәsildi memlekettin basshysy bolyp sol eldin Ata zanyn tүbegejli tүrde kajta ozgertti Nәsildik tensizdikti zhojdy ony mojyndamagan el kalmady Қajtys boluyNelson Mandela 5 zheltoksan 2013 zhyly Johannesburgte kajtys boldy Onyn dүnieden ozgany turaly Ontүstik Afrika Respublikasynyn prezidenti Dzhejkob Zuma bylaj Ol tynysh 20 sagat 50 minut otkende omirden otti Bizdin ultymyz uly balasynan ajyryldy dep habarlady DerekkozderBiografiya Nelsona Mandely orys 8 iyunya 2013 Basty derekkozinen muragattalgan 10 mausym 2013 Umer Nelson Mandela lenta ru Eks prezident YuAR Nelson Mandela skonchalsya v vozraste 95 let RIA Novosti 06 12 2013 Tekserildi 5 zheltoksannyn 2013 Ginnes rekordtar kitaby 2013