Молдағали Жолдыбаев (1887 жыл;Қарасудағықазіргі Батыс Қазақстан облысы, Казталов ауданы – 1938 жыл) — қазақ қоғам қайраткері, педагог, журналист.
Молдағали Жолдыбаев | |
Туған күні | |
---|---|
Туған жері | Орал облысы, Ілбішін уезі, Қурайлы болысы |
Қайтыс болған күні | |
Қайтыс болған жері | |
Азаматтығы | |
Қызметі | қоғам қайраткері, педагог, журналист |
Өмірбаян
6 сыныптық орыс-қазақ мектебін (1900), Орынбор орыс-қазақ мұғалімдер мектебін (1910) бітірген. 1910 – 18 жылдары Жұбанышкөл, Бұлдырты 4 сыныптық бірінші басқыш мектептерінде және Қарасу 6 сыныптық орыс-қазақ мектебінде мұғалім болып жұмыс істеген. 1913 – 14 жылдары “Айқап” журналында “Қазақтардың қазіргі халі”, “Болашақ”, “Ауылда”, “Құрметті Әлжановқа жауап” мақалалары, 1915 жылы “Қазақ” газетінде “Молдағали Жаңа байбақты” деген бүркеншік есіммен “Бала тәрбиесі”, “Ғалымның надандықтан жеңілуі” мақалалары жарық көрген.
1917 жылы 1-Орал облысы қазақ съезін ұйымдастыруға қатысты.
1917 жылы шілдеде 1-Жалпықазақ съезін өткізуші бюроның атынан Бүкілресейлік құрылтай жиналысы депутаттығына кандидат ретінде ұсынылды, бірақ сайлау кезінде өтпей қалды.
1918 жылы қаңтарда Қаратөбеде өткен 3-Орал облысы қазақ съезінің делегаты болған.
Орал губревкомы төралқасының 1920 жылы 8 шілдедегі қаулысымен Жымпиты уездік ревкомының уақытша құрамына төрағалық етті. Сол жылы жаңадан құрылған РК(б)П Жымпиты уездік комитеттінің алғашқы мүшелерінің бірі болып сайланды және мәдени-ағарту бөлімінің меңгерушісі, уездік комитет жанындағы сауатсыздықты жою комиссиясының төрағасы, лекторлар тобының мүшесі болды. 1921 жылы РК(б)П Жымпиты уездік комитетінің төрағасы, 1921 – 22 жылы Орал губерниясында атқару комитет төрағасының орынбасары, 1922 жылы Орынбордағы Қазақ АКСР Халық ағарту комиссариатының Ғылым, баспасөз және әдебиет ісін басқаратын академиялық орталығының (Қазақстанның білім ордасы) төрағасы қызметтерін атқарып, өлкедегі ғылым мен білім беру саласын, баспасөз бен әдебиетті дамыту ісіне елеулі үлес қосты. 1923 – 24 жылы “Еңбекші қазақ” газетінің жауапты редакторы міндетін атқарды.
Сонымен бір мезгілде Қазақ халық ағарту институтында, Орынбор жұмысшы фронтінде, т.б. оқу орындарында орыс және қазақ әдебиеті тарихынан сабақ берді. 1927 жылы жаңадан шыға бастаған педагогиялық басылым – “Жаңа мектеп” (“Қазақстан мектебі”) журналының алғашқы редакторы болып тағайындалып, Қазақстан Халық ағарту комиссариаты жанындағы әдістемелік кеңестің төрағасы болды.
Осы жылдары Т.Шонановпен бірге “Рабочая книга для чтения (1-й год обучения)” оқу құралын (1929, Қызылорда), М.Әуезов, Ә.Қоңыратбаевпен бірігіп “19 ғасыр мен 20 ғасырдың басындағы қазақ әдебиеті” оқулығын (Алматы, 1933) және Ә.Қоңыратбаев, М.Қаратаевпен бірігіп 4-сыныпқа арналған “Әдебиет хрестоматиясының” екінші бөлімін (1934, Қызылорда) жазды. 1933 – 37 жылдары БК(б)П ОК жанындағы Марксизм-ленинизм институтының Қазақ бөлімшесінің қызметкері болды. ҚазПИ-де, Алматы журналистер мектебінде фольклордан, 19 ғасырдағы қазақ әдебиетінің тарихынан дәріс оқыды, доцент ғылым атағына ие болды. Қаламгерлік қызметінің өнбойында өз есімімен және “Ү”, “Сасқан” бүркеншік есімдерімен, “Сын”, “Әдебиет дүниесінде”, “Исатай Тайманұлы”, т.б. мақалалар, “Жол-жөнекей”, “Айрылу”, “Тірілу”, “Бес қашқын” атты әңгіме-новеллалар жазды. 1937 жылы желтоқсанда бұрын Алаш қозғалысына қатысқаны үшін “халық жауы” деген жалған айыппен тұтқынға алынып, 1938 жылы ақпанда ату жазасына кесілді. Алаш қайраткерлерімен бірге ақталған.
Дереккөздер
- «Алаш» қозғалысы. Алматы, 2008. ISBN 9965-32-715-7
- Батыс Қазақстан облысы. Энциклопедия. — Алматы: «Арыс» баспасы, 2002. ISBN 9965-607-02-8
- Қазақ әдебиеті. Энциклопедиялық анықтамалық. — Алматы: «Аруна Ltd.» ЖШС, 2010 жыл.ISBN 9965-26-096-6
Бұл мақалада еш сурет жоқ. Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Moldagali Zholdybaev 1887 zhyl Қarasudagykazirgi Batys Қazakstan oblysy Kaztalov audany 1938 zhyl kazak kogam kajratkeri pedagog zhurnalist Moldagali ZholdybaevTugan kүni1887 zhylTugan zheriOral oblysy Ilbishin uezi Қurajly bolysyҚajtys bolgan kүniTajpakҚajtys bolgan zheri1938 zhylAzamattygyResej imperiyasy KSROҚyzmetikogam kajratkeri pedagog zhurnalistӨmirbayan6 synyptyk orys kazak mektebin 1900 Orynbor orys kazak mugalimder mektebin 1910 bitirgen 1910 18 zhyldary Zhubanyshkol Buldyrty 4 synyptyk birinshi baskysh mektepterinde zhәne Қarasu 6 synyptyk orys kazak mektebinde mugalim bolyp zhumys istegen 1913 14 zhyldary Ajkap zhurnalynda Қazaktardyn kazirgi hali Bolashak Auylda Қurmetti Әlzhanovka zhauap makalalary 1915 zhyly Қazak gazetinde Moldagali Zhana bajbakty degen bүrkenshik esimmen Bala tәrbiesi Ғalymnyn nadandyktan zhenilui makalalary zharyk korgen 1917 zhyly 1 Oral oblysy kazak sezin ujymdastyruga katysty 1917 zhyly shildede 1 Zhalpykazak sezin otkizushi byuronyn atynan Bүkilresejlik kuryltaj zhinalysy deputattygyna kandidat retinde usynyldy birak sajlau kezinde otpej kaldy 1918 zhyly kantarda Қaratobede otken 3 Oral oblysy kazak sezinin delegaty bolgan Oral gubrevkomy toralkasynyn 1920 zhyly 8 shildedegi kaulysymen Zhympity uezdik revkomynyn uakytsha kuramyna toragalyk etti Sol zhyly zhanadan kurylgan RK b P Zhympity uezdik komitettinin algashky mүshelerinin biri bolyp sajlandy zhәne mәdeni agartu boliminin mengerushisi uezdik komitet zhanyndagy sauatsyzdykty zhoyu komissiyasynyn toragasy lektorlar tobynyn mүshesi boldy 1921 zhyly RK b P Zhympity uezdik komitetinin toragasy 1921 22 zhyly Oral guberniyasynda atkaru komitet toragasynyn orynbasary 1922 zhyly Orynbordagy Қazak AKSR Halyk agartu komissariatynyn Ғylym baspasoz zhәne әdebiet isin baskaratyn akademiyalyk ortalygynyn Қazakstannyn bilim ordasy toragasy kyzmetterin atkaryp olkedegi gylym men bilim beru salasyn baspasoz ben әdebietti damytu isine eleuli үles kosty 1923 24 zhyly Enbekshi kazak gazetinin zhauapty redaktory mindetin atkardy Sonymen bir mezgilde Қazak halyk agartu institutynda Orynbor zhumysshy frontinde t b oku oryndarynda orys zhәne kazak әdebieti tarihynan sabak berdi 1927 zhyly zhanadan shyga bastagan pedagogiyalyk basylym Zhana mektep Қazakstan mektebi zhurnalynyn algashky redaktory bolyp tagajyndalyp Қazakstan Halyk agartu komissariaty zhanyndagy әdistemelik kenestin toragasy boldy Osy zhyldary T Shonanovpen birge Rabochaya kniga dlya chteniya 1 j god obucheniya oku kuralyn 1929 Қyzylorda M Әuezov Ә Қonyratbaevpen birigip 19 gasyr men 20 gasyrdyn basyndagy kazak әdebieti okulygyn Almaty 1933 zhәne Ә Қonyratbaev M Қarataevpen birigip 4 synypka arnalgan Әdebiet hrestomatiyasynyn ekinshi bolimin 1934 Қyzylorda zhazdy 1933 37 zhyldary BK b P OK zhanyndagy Marksizm leninizm institutynyn Қazak bolimshesinin kyzmetkeri boldy ҚazPI de Almaty zhurnalister mektebinde folklordan 19 gasyrdagy kazak әdebietinin tarihynan dәris okydy docent gylym atagyna ie boldy Қalamgerlik kyzmetinin onbojynda oz esimimen zhәne Ү Saskan bүrkenshik esimderimen Syn Әdebiet dүniesinde Isataj Tajmanuly t b makalalar Zhol zhonekej Ajrylu Tirilu Bes kashkyn atty әngime novellalar zhazdy 1937 zhyly zheltoksanda buryn Alash kozgalysyna katyskany үshin halyk zhauy degen zhalgan ajyppen tutkynga alynyp 1938 zhyly akpanda atu zhazasyna kesildi Alash kajratkerlerimen birge aktalgan Derekkozder Alash kozgalysy Almaty 2008 ISBN 9965 32 715 7 Batys Қazakstan oblysy Enciklopediya Almaty Arys baspasy 2002 ISBN 9965 607 02 8 Қazak әdebieti Enciklopediyalyk anyktamalyk Almaty Aruna Ltd ZhShS 2010 zhyl ISBN 9965 26 096 6Bul makalada esh suret zhok Makalany zhetildiru үshin kazhetti suretti engizip komek beriniz Suretti koskannan kejin bul үlgini makaladan alastanyz Suretti mynnan tabuga bolady osy makalanyn takyrybyna bajlanysty suret Ortak korda tabyluy mүmkin makalanyn ozge til uikilerindegi nuskalaryn karap koriniz oziniz zhasagan suretti zhүkteniz avtorlyk kukykpen korgalgan suret kospanyz