Мезодерма (мезо... және грек. derma — тері) — көп клеткалы жануарлар (губка мен ішекқуыстылардан басқа) мен адамның ортаңғы ұрық қабаты. Гаструла сатысында мезодерма сыртқы ұрық қабаты эктодерма мен ішкі ұрық қабаты энтодерманың арасында орналасады. Алғашқы ауыздыларда мезодерма, эктодерма мен қабаты аралығында жетілген клеткалардан — телобластан дамиды. Бұл клеткалардан дене паренхимасы (төмендегі сатыдағы құрттарда) және ұрықтың мезодермасы (жоғары сатыдағы омыртқасыздарда) пайда болады. Тікентерілілерде, бассүйексіздерде, дөңгелекауыздыларда, балықтармен, қосмекенділерде мезодерма алғашқы ішектің ішкі қабатынан жетіледі. Бауырымен , құстарда, сүтқоректілерде мезодерма бластула сатысында ұрықтың эктодерма қабатынан жетіледі. Жалпақ құрттар мен немертиндерде мезодермадан дәнекер тін, буылтық құрттар мен буынаяқтыларда екінші дене қуысы — целом және жұп дамиды. Сомиттің арқа бөлігін , бүйір бөлігін деп атайды. Эписомиттен склеротом, дерматом, миотом бөлімдері жетіледі. Склеротомнан омыртқа жотасы, дәнекер тін, дерматомнан тері дәнекер тіні, миотомнан дененің қаңқа бұлшық еті пайда болады. Гипосомиттен целом қабырғасынан басталатын бірыңғай салалы бұлшық еттер, нефриттен зәр шығару органдары, ішкі органдар жетілетін спланхнотом бөлімдері дамиды. Ең үлкен бөлімі — , ол ішкі , сыртқы қабаттан құралған. Бұлардың түйісуінен мезодерма қапшығы, яғни екінші дене қуысы целом пайда болады. Бұл қуыста ішкі органдар орналасады. Спланхтом эпитемитінен жыныс бездері жетіледі.
Дереккөздер
- «Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 жыл, ISBN 5-89800-123-9, II том
Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
Бұл мақалада еш сурет жоқ. Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Mezoderma mezo zhәne grek derma teri kop kletkaly zhanuarlar gubka men ishekkuystylardan baska men adamnyn ortangy uryk kabaty Gastrula satysynda mezoderma syrtky uryk kabaty ektoderma men ishki uryk kabaty entodermanyn arasynda ornalasady Algashky auyzdylarda mezoderma ektoderma men kabaty aralygynda zhetilgen kletkalardan teloblastan damidy Bul kletkalardan dene parenhimasy tomendegi satydagy kurttarda zhәne uryktyn mezodermasy zhogary satydagy omyrtkasyzdarda pajda bolady Tikenterililerde bassүjeksizderde dongelekauyzdylarda balyktarmen kosmekendilerde mezoderma algashky ishektin ishki kabatynan zhetiledi Bauyrymen kustarda sүtkorektilerde mezoderma blastula satysynda uryktyn ektoderma kabatynan zhetiledi Zhalpak kurttar men nemertinderde mezodermadan dәneker tin buyltyk kurttar men buynayaktylarda ekinshi dene kuysy celom zhәne zhup damidy Somittin arka boligin bүjir boligin dep atajdy Episomitten sklerotom dermatom miotom bolimderi zhetiledi Sklerotomnan omyrtka zhotasy dәneker tin dermatomnan teri dәneker tini miotomnan denenin kanka bulshyk eti pajda bolady Giposomitten celom kabyrgasynan bastalatyn biryngaj salaly bulshyk etter nefritten zәr shygaru organdary ishki organdar zhetiletin splanhnotom bolimderi damidy En үlken bolimi ol ishki syrtky kabattan kuralgan Bulardyn tүjisuinen mezoderma kapshygy yagni ekinshi dene kuysy celom pajda bolady Bul kuysta ishki organdar ornalasady Splanhtom epitemitinen zhynys bezderi zhetiledi Derekkozder Қazakstan Ұlttyk enciklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998 zhyl ISBN 5 89800 123 9 II tomBul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalada esh suret zhok Makalany zhetildiru үshin kazhetti suretti engizip komek beriniz Suretti koskannan kejin bul үlgini makaladan alastanyz Suretti mynnan tabuga bolady osy makalanyn takyrybyna bajlanysty suret Ortak korda tabyluy mүmkin makalanyn ozge til uikilerindegi nuskalaryn karap koriniz oziniz zhasagan suretti zhүkteniz avtorlyk kukykpen korgalgan suret kospanyz Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet