Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Күнбағыс немесе Күнбағар (лат. Helianthus) – астралылар тұқымдасына жататын бір жылдық мәдени өсімдік.
| Sunflowers | ||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||
| түрлері | ||||||||||||||||||||
| 70 түрі белгілі |
Шыққан жері — Солтүстік Америка. Қазақстанда 2 түрі бар: жер алмұрты және бір жылдық күнбағыс (Н. annuus).
Биологиялық сипаттамасы
Күнбағыстың биіктігі 0.6-дан 2,5 м-ге дейін, сабағы тік, жуан өзегі қуыс, сырты қалың түкті, кіндік тамыры тармақты, 2 - 3 м тереңдікке бойлайды. Үлкен жалпақ жапырағы сабақта кезектесіп орналасады. Гүл шоғыры көп гүлді себет.Қаптама 2 немесе одан да көп қатарлы жапырақтардан тұрады.Оның сыртын бір немесе бірнеше қатарға орналасқан гүл жапырақтары қоршаған. Бұлар өсімдік гүлін сыртқы қолайсыз жағдайлардан сақтайды. Себеттерінің диам. 10 - 60 см-ге дейін жетеді. Себеті күн көзі бойымен бұрылып отырады. Жемісі — тұқымша, онда 22 — 27% май болады.
Қолданылуы
Дәнінен сұйық күнбағыс майы алынады. Өсімдік майының 90%-ы осы өсімдіктің дәнінен алынады, сыққаннан кейінгі дәніне қант қосып, сығымдап, тамаққа қолданылатын тәтті тағам жасалынады. Сары желегін медицинада пайдаланады. Күлінен қант алады, онда 30 — 36% калий тотығы бар. Күнбағыс күнжарасында — құнарлы мал азығы, онда 38%-дан астам ақуыздық зат, 20 — 22% көмірсу және 6%-дай май бар. Күнбағысты бұршақ өсімдіктерге қосып сүрлемдік дақыл ретінде өсіреді. 100 кг көктей орылған Күнбағыс құрамында 18 азық өлшемі, 1,4 кг сіңімді протеин бар. Көктей шабылған Күнбағыс га-нан 400 — 500 ц балауса азық алынады. Қазақстанның солтүстік, шығыс аудандарында ерте және тез пісетін саратовтық 10; 169, шортандылық — 41, қостанайлық — 91, т.б. сұрыптары аудандастырылған. Осы сұрыптардың 1 га-нан 10 — 12 ц күнбағыс майы алынады. К-тың негізгі зиянкестері: сым-құрт, күнбағыс қан көбелегі, т. б.; аурулары: боз шірік, сұңғыла, т. б.
Тарихы
Еуропалықтар тұңғыш рет күнбағысты Американы ашқан кезде Мексиканың кең байтақ жазықтарынан көрген. Олар күнбағысты Еуропаға бұдан төрт жүз жыл бұрын алып келді. Оны «күн гүлі» деп атады.
Қазір күнбағыс – біздегі ең кең тараған майлы дақыл. Әрине, ол өзінің жабайы арғы тегіне аздап қана ұқсайды. Мәдени күнбағыстың себеті ірі. Онда 7 мыңға тарта дән болады. Сонымен бірге мәдени күнбағыстың сабағы 4 метрге дейін жетіп, оның жуандығы білектей болып өседі.
Күнбағыс үй тұрмысында
Күнбағыс бүкіл әлем бойынша өсіріледі. Үй тұрмысында ол дәнін шағып жейтін шекілдеуік болып қалып отыр. Бірақ күнбағыстың беретін басты нәрсесі – оның жақсы майы. Күнбағыс дәнінен май сығып алғаннан кейін одан күнжара қалады. Күнжараны жылқы, сиыр, қойлар жейді. Сабағын турап, булап шошқаға береді. Себетін кептіреді де ұнтақтайды, ол да – жақсы мал азығы. Күнбағыстың кейбір сорттарын сүрлем үшін егеді. Бұл жағдайда оны дәні піспей тұрып көктей орады.
Галерея
-
![image]()
-
![image]()
Араның бал жинауы -
![image]()
3 күннен кейінгі шемекі дәні -
![image]()
-
![image]()
-
![image]()
-
![image]()
Дереккөздер
- https://sozdik.kz/ru/dictionary/translate/ru/kk/%D0%BF%D0%BE%D0%B4%D1%81%D0%BE%D0%BB%D0%BD%D1%83%D1%85/ күнбағар; күнбағыс
- Оңтүстік Қазақстан облысының энциклопедиясы, 4-том
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Kүnbagys nemese Kүnbagar lat Helianthus astralylar tukymdasyna zhatatyn bir zhyldyk mәdeni osimdik SunflowersDүniesi ӨsimdikterBolimi Gүldi osimdikterTaby Қos zharnaktylar unranked AsteridsSaby Tukymdasy AsteraceaeKishi tukymdasy Tajpasy Kishi tajpasy Tegi Helianthus Karl Linnejtүrleri70 tүri belgili Shykkan zheri Soltүstik Amerika Қazakstanda 2 tүri bar zher almurty zhәne bir zhyldyk kүnbagys N annuus Biologiyalyk sipattamasyKүnbagystyn biiktigi 0 6 dan 2 5 m ge dejin sabagy tik zhuan ozegi kuys syrty kalyn tүkti kindik tamyry tarmakty 2 3 m terendikke bojlajdy Үlken zhalpak zhapyragy sabakta kezektesip ornalasady Gүl shogyry kop gүldi sebet Қaptama 2 nemese odan da kop katarly zhapyraktardan turady Onyn syrtyn bir nemese birneshe katarga ornalaskan gүl zhapyraktary korshagan Bular osimdik gүlin syrtky kolajsyz zhagdajlardan saktajdy Sebetterinin diam 10 60 sm ge dejin zhetedi Sebeti kүn kozi bojymen burylyp otyrady Zhemisi tukymsha onda 22 27 maj bolady ҚoldanyluyKүnbagys majy Dәninen sujyk kүnbagys majy alynady Өsimdik majynyn 90 y osy osimdiktin dәninen alynady sykkannan kejingi dәnine kant kosyp sygymdap tamakka koldanylatyn tәtti tagam zhasalynady Sary zhelegin medicinada pajdalanady Kүlinen kant alady onda 30 36 kalij totygy bar Kүnbagys kүnzharasynda kunarly mal azygy onda 38 dan astam akuyzdyk zat 20 22 komirsu zhәne 6 daj maj bar Kүnbagysty burshak osimdikterge kosyp sүrlemdik dakyl retinde osiredi 100 kg koktej orylgan Kүnbagys kuramynda 18 azyk olshemi 1 4 kg sinimdi protein bar Koktej shabylgan Kүnbagys ga nan 400 500 c balausa azyk alynady Қazakstannyn soltүstik shygys audandarynda erte zhәne tez pisetin saratovtyk 10 169 shortandylyk 41 kostanajlyk 91 t b suryptary audandastyrylgan Osy suryptardyn 1 ga nan 10 12 c kүnbagys majy alynady K tyn negizgi ziyankesteri sym kurt kүnbagys kan kobelegi t b aurulary boz shirik sungyla t b TarihyEuropalyktar tungysh ret kүnbagysty Amerikany ashkan kezde Meksikanyn ken bajtak zhazyktarynan korgen Olar kүnbagysty Europaga budan tort zhүz zhyl buryn alyp keldi Ony kүn gүli dep atady Қazir kүnbagys bizdegi en ken taragan majly dakyl Әrine ol ozinin zhabajy argy tegine azdap kana uksajdy Mәdeni kүnbagystyn sebeti iri Onda 7 mynga tarta dәn bolady Sonymen birge mәdeni kүnbagystyn sabagy 4 metrge dejin zhetip onyn zhuandygy bilektej bolyp osedi Kүnbagys үj turmysyndaShekildeuik Shemeki Kүnbagys bүkil әlem bojynsha osiriledi Үj turmysynda ol dәnin shagyp zhejtin shekildeuik bolyp kalyp otyr Birak kүnbagystyn beretin basty nәrsesi onyn zhaksy majy Kүnbagys dәninen maj sygyp algannan kejin odan kүnzhara kalady Kүnzharany zhylky siyr kojlar zhejdi Sabagyn turap bulap shoshkaga beredi Sebetin keptiredi de untaktajdy ol da zhaksy mal azygy Kүnbagystyn kejbir sorttaryn sүrlem үshin egedi Bul zhagdajda ony dәni pispej turyp koktej orady GalereyaKүnbagys egistigi Kardehon Soriya Ispaniya Aranyn bal zhinauy 3 kүnnen kejingi shemeki dәniDerekkozderhttps sozdik kz ru dictionary translate ru kk D0 BF D0 BE D0 B4 D1 81 D0 BE D0 BB D0 BD D1 83 D1 85 kүnbagar kүnbagys Ontүstik Қazakstan oblysynyn enciklopediyasy 4 tom Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet