Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Кіші Қаратау қатпарлы белдемі - Жамбыл және Оңтүстік Қазақстан облыстарының аумағында. Солтүстік-батыс бағытта Үлкен Қаратау қатпарлы белдеміне қатарласа орналасқан. Ұзындығы 150 – 200 км, ені 35 – 40 км.
Геологиялық құрылымы
Кіші Қаратау аймағы ірі асимметриялық Қаратау антиклинорийінің солтүстік-шығыс қанаты болып қалыптасқан. Қаратау антиклинорийінің ядросы Көкжота (Көкжон) сериясының метаморфталуға шалдыққан тақтатастарынан, солтүстік-шығыс қанаты Қараой мен Тамды серияларының тау жыныстарынан түзілген. Палеозой дәуірінде геосинклинальдық белдеулер жедел дамып қатпарлы тау сілемдері бой түзеген. Кіші Қаратау қатпарлары белдемінің пайда болуы, негізінен, каледон тектогенезімен байланысты герцин циклінде қалыптасуы жалғасқан. Каледон тектоникалық түзілімдерінде солтүстік-батысқа қарай созылған ерте палеозой қатпарлары түзілген. Көкжота сериясының тау жыныстары енді белдеу құрып, солтүстік-батыс бағытта созылған, қатпарлардың қанаттары оңтүстік-шығысқа бағытталған. Қараой мен Тамды серияларының тау жыныстары Көкжота сериясының жыныстарына қатарласа созылған. Олардың изоклиндік қанаттары оңтүстік-шығысқа қарай бағытталған. Тек Кіші Қаратау қатпарлары белдемінің оңтүстік-шығыс шетінде қанаттары тік оңтүстік-батысқа қарай төңкерілген.
Негізгі жарылымдары
Каледон және герцин тектогенездерінде кіші Қаратау қатпарлары белдемінде бірнеше бойлық бағыттағы ірі жарылымдар орын алған. Бұл жарылымдардың негізгілері: Бас Қаратау жарылымы, Үлкен Қараой, Кіші Қараой және Ақтау жарылымдары. Бас Қаратау жарылымы бойының екі жағындағы блоктар бір-бірінен 500-700 м-ге ысырылған. Каледон тектогенезі кезінде жарылымдар бойымен қышқыл магма еніп граниттер қалыптасқан. Герцин тектоникалық циклінде орта палеозой шөгінділері қатпарланған. Осы кезде ірі дизъюнктивтік жарылымдар орын алды. Герциндік тектогенез нәтижесінде Кіші Қаратау сілемі бірнеше ірі блоктарға бөлінді. Мезозой (триас, юра, бор кезеңдері) және альпі қатпарлықтары циклдерінде герциндік жарылымдар қайта жаңғырып, кіші Қаратау қатпарлары беледемі жалпылама жоғары көтерілуге ұшыраған.
Дереккөздер
- “Қазақстан”: Ұлттық энцклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9
 | Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Kishi Қaratau katparly beldemi Zhambyl zhәne Ontүstik Қazakstan oblystarynyn aumagynda Soltүstik batys bagytta Үlken Қaratau katparly beldemine katarlasa ornalaskan Ұzyndygy 150 200 km eni 35 40 km Geologiyalyk kurylymyKishi Қaratau ajmagy iri asimmetriyalyk Қaratau antiklinorijinin soltүstik shygys kanaty bolyp kalyptaskan Қaratau antiklinorijinin yadrosy Kokzhota Kokzhon seriyasynyn metamorftaluga shaldykkan taktatastarynan soltүstik shygys kanaty Қaraoj men Tamdy seriyalarynyn tau zhynystarynan tүzilgen Paleozoj dәuirinde geosinklinaldyk beldeuler zhedel damyp katparly tau silemderi boj tүzegen Kishi Қaratau katparlary beldeminin pajda boluy negizinen kaledon tektogenezimen bajlanysty gercin ciklinde kalyptasuy zhalgaskan Kaledon tektonikalyk tүzilimderinde soltүstik batyska karaj sozylgan erte paleozoj katparlary tүzilgen Kokzhota seriyasynyn tau zhynystary endi beldeu kuryp soltүstik batys bagytta sozylgan katparlardyn kanattary ontүstik shygyska bagyttalgan Қaraoj men Tamdy seriyalarynyn tau zhynystary Kokzhota seriyasynyn zhynystaryna katarlasa sozylgan Olardyn izoklindik kanattary ontүstik shygyska karaj bagyttalgan Tek Kishi Қaratau katparlary beldeminin ontүstik shygys shetinde kanattary tik ontүstik batyska karaj tonkerilgen Negizgi zharylymdaryKaledon zhәne gercin tektogenezderinde kishi Қaratau katparlary beldeminde birneshe bojlyk bagyttagy iri zharylymdar oryn algan Bul zharylymdardyn negizgileri Bas Қaratau zharylymy Үlken Қaraoj Kishi Қaraoj zhәne Aktau zharylymdary Bas Қaratau zharylymy bojynyn eki zhagyndagy bloktar bir birinen 500 700 m ge ysyrylgan Kaledon tektogenezi kezinde zharylymdar bojymen kyshkyl magma enip granitter kalyptaskan Gercin tektonikalyk ciklinde orta paleozoj shogindileri katparlangan Osy kezde iri dizyunktivtik zharylymdar oryn aldy Gercindik tektogenez nәtizhesinde Kishi Қaratau silemi birneshe iri bloktarga bolindi Mezozoj trias yura bor kezenderi zhәne alpi katparlyktary ciklderinde gercindik zharylymdar kajta zhangyryp kishi Қaratau katparlary beledemi zhalpylama zhogary koteriluge ushyragan Derekkozder Қazakstan Ұlttyk encklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998 ISBN 5 89800 123 9 Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet