Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Кіші Ноғай Ордасы, кейде Қазы ұлысы (орыс. Малая Ногайская Орда, Малые ногаи, Казыев улус) – XVI ғасырдың II-жартысында Ноғай Ордасынан бөлініп шыққан мемлекет.
Тарихы
Ноғай ордасының әлсіреуі және Қазан мен Астрахан хандықтарын ресейдің басып алуы нәтижесінде ноғайлар бөлшектене бастады. Бір бөлігі ресейге қарады, Еділ-Жайық, Жем өзендерінің аралығында орналасқан ноғайлар Қазақ Ордасына қосылды, қалғандары батысқа (Қырым хандығы иелігіне) шегінді. Еділдің оң жағасы мен Азов теңізінің жағалауына келіп орналасқан Ноғай Ордасы ұлыстарынан XVI ғ. 50-жылдарының соңында құралған Кіші Ноғай Ордасының негізін Қази мырза қалады. XVII ғасыр ортасына дейін Кіші Ноғай Ордасы Қырым хандығы мен Осман империясына бағынышты болды. XVII ғасырдың алғашқы жартысында ұсақ ордаларға бөлшектеніп, Қара теңіздің солтүстігіндегі жазықты алып жатты. XVII ғасыр ортасынан бастап Кіші Ноғай Ордасының кейбір ұлыстары Үлкен Ноғай Ордасымен бірге Каспий даласын (Еділден Терек өзеніне дейін) жайлады. 1770 жылы Едисан, Бұжақ Ордалары Ресейдің қол астына қарады. XVIII ғасыр соңы XIX ғасыр басында ноғайлардың бірсыпырасы Азов жағалауындағы ескі қонысына (Доннан Қобанға дейінгі) келіп орналасты. Қалған бөлігі 1812 жылғы Бухарест бітімшарты бойынша Түркия жеріне ауысты.
Географиясы
XVI ғасырдың екінші жартысы мен XVII ғасырдың бірінші жартысында Кішкентай ноғайлар немесе Кіші Ноғай Ордасы деп аталатын ноғайлар, негізінен, төменгі шамамен 1640 жж. өзені арқылы қалмақтар бұл жерден қуып шыққанға дейін Еділ мен Донның аралық бөлігінің солтүстік бөлігінде көшіп-қонып жүрді. Осыдан кейін, Кіші Орданың оңтүстік және оңтүстік-батыстағы көшпелі қоныстары Теректің төменгі ағысы мен Қобан өзенінің солтүстік жағалауына жетті. Осылайша, XVII ғасырдың бірінші жартысының аяғынан бастап Кіші Ноғай қазіргі оңтүстігінде, мен өлкелерінің солтүстігінде және Қалмақстанның батысында көшіп-қонып жүрді.
Тағы қараңыз
Дереккөздер
- Саяси түсіндірме сөздік. – Алматы, 2007. ISBN 9965-32-491-3
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
| Бұл мақалада еш сурет жоқ. Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|
 | Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Kishi Nogaj Ordasy kejde Қazy ulysy orys Malaya Nogajskaya Orda Malye nogai Kazyev ulus XVI gasyrdyn II zhartysynda Nogaj Ordasynan bolinip shykkan memleket Kishi Nogaj Ordasy Azov tenizinin shygys tarapy Malye nogai TarihyF I fon Stralenbergtin kartasyndagy Kishi Nogaj Ordasy Nogai Minor Nogaj ordasynyn әlsireui zhәne Қazan men Astrahan handyktaryn resejdin basyp aluy nәtizhesinde nogajlar bolshektene bastady Bir boligi resejge karady Edil Zhajyk Zhem ozenderinin aralygynda ornalaskan nogajlar Қazak Ordasyna kosyldy kalgandary batyska Қyrym handygy ieligine shegindi Edildin on zhagasy men Azov tenizinin zhagalauyna kelip ornalaskan Nogaj Ordasy ulystarynan XVI g 50 zhyldarynyn sonynda kuralgan Kishi Nogaj Ordasynyn negizin Қazi myrza kalady XVII gasyr ortasyna dejin Kishi Nogaj Ordasy Қyrym handygy men Osman imperiyasyna bagynyshty boldy XVII gasyrdyn algashky zhartysynda usak ordalarga bolshektenip Қara tenizdin soltүstigindegi zhazykty alyp zhatty XVII gasyr ortasynan bastap Kishi Nogaj Ordasynyn kejbir ulystary Үlken Nogaj Ordasymen birge Kaspij dalasyn Edilden Terek ozenine dejin zhajlady 1770 zhyly Edisan Buzhak Ordalary Resejdin kol astyna karady XVIII gasyr sony XIX gasyr basynda nogajlardyn birsypyrasy Azov zhagalauyndagy eski konysyna Donnan Қobanga dejingi kelip ornalasty Қalgan boligi 1812 zhylgy Buharest bitimsharty bojynsha Tүrkiya zherine auysty GeografiyasyXVI gasyrdyn ekinshi zhartysy men XVII gasyrdyn birinshi zhartysynda Kishkentaj nogajlar nemese Kishi Nogaj Ordasy dep atalatyn nogajlar negizinen tomengi shamamen 1640 zhzh ozeni arkyly kalmaktar bul zherden kuyp shykkanga dejin Edil men Donnyn aralyk boliginin soltүstik boliginde koship konyp zhүrdi Osydan kejin Kishi Ordanyn ontүstik zhәne ontүstik batystagy koshpeli konystary Terektin tomengi agysy men Қoban ozeninin soltүstik zhagalauyna zhetti Osylajsha XVII gasyrdyn birinshi zhartysynyn ayagynan bastap Kishi Nogaj kazirgi ontүstiginde men olkelerinin soltүstiginde zhәne Қalmakstannyn batysynda koship konyp zhүrdi Tagy karanyzDerekkozderSayasi tүsindirme sozdik Almaty 2007 ISBN 9965 32 491 3Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalada esh suret zhok Makalany zhetildiru үshin kazhetti suretti engizip komek beriniz Suretti koskannan kejin bul үlgini makaladan alastanyz Suretti mynnan tabuga bolady osy makalanyn takyrybyna bajlanysty suret Ortak korda tabyluy mүmkin makalanyn ozge til uikilerindegi nuskalaryn karap koriniz oziniz zhasagan suretti zhүkteniz avtorlyk kukykpen korgalgan suret kospanyz Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet