Канна (антилопа)

Канна (лат. Taurotragus oryx) - қуысмүйізділер тұқымдасының бір түрі. Канна аша тұяқты, сарғыл сұр түсті, сүтқоректі жануар.

Канна
Дүниесі: Жануарлар Жамағаты: Хордалылар Табы: Сүтқоректілер Сабы: Жұптұяқтылар Тұқымдасы: Қуысмүйізділер Кіші тұқымдасы: Тегі: Канна Түрі: T. oryx Кіші түрі: * T. o. livingstonii T. o. oryx T. o. pattersonianus
Taurotragus oryx (, 1766)
Species synonymy Tragelaphus oryx (Pallas, 1766) Taurotragus alces (, 1816) Taurotragus canna (C. H. Smith, 1827) Taurotragus barbatus (Kerr, 1792) Taurotragus oreas (Pallas, 1777) Taurotragus typicus Selous, 1899 Taurotragus livingstonei (, 1864) Taurotragus billingae Kershaw, 1923 Taurotragus kaufmanni (, 1912) Taurotragus niediecki (Matschie, 1913) Taurotragus selousi , 1910 Taurotragus triangularis (Günther, 1889) Taurotragus pattersonianus Lydekker, 1906

Канна – Африкада кездесетін сирек аң. Бөкентұқымдастардың ішіндегі ең ірісі. Ол саванналар да, тропикалық ормандарда менкендейді. Каннаның салмағы бір тоннаға дейін тартса,бойы 2 метрге жетеді,сап секілді ұзын да өткір мүйізі бар. Каннаның күшті соққысынан барлық жыртқыштар, қаймығып қалады. Бұл бөкенің жаратылысы бейбітшілік сүйгіш, қолға тез үйренгіш түр.

Сыртқы келбеті

Тұрқы 3,5 м, биіктігі (шоқтығынан) 1,8 м, салмағы 500 кг -нан 900 кг-ға дейін, құйрығы 60 см. Мүйізі 85 см - дей (еркегінде де, ұрғашысында да болады) бұранда тәрізді, мойнының асты әукелі.Қалыңдау келген иықтары және екіден он беске дейін алдыңғы жағында ашық түсті жолақтары болады. Жүні сарғыш - қоңыр болып келеді. Ал уақыт өте келе ересек дербестерінде мойындағы жүні көкшл - сұр түске айналады. Ересек еркетерде мойындарында салбыраған тері және бастарында уыс шаш пайда болады.Жалпы сиырға ұқсайды, дегенмен әдемірек келеді.

Өмір сүретін жері

Канна Шығыс және Оңтүстік Африкада таралған, үйірленіп жүреді, әр түрлі шөптесін өсімдіктерді, бұта мен ағаш жапырақтарын жейді. 8 жарым, 9 ай көтеріп 1 бұзау туады. Еті мен терісі пайдаланылады. Қолға тез үйренеді. Бұл жануар тәулігіне майлылығы 13% 7 л сүт береді.

Канналар

Канналар және адамдар

Канна, шамасы, қолға үйретілуде (ежелгі мысырлықтар оларды өсірумен айналысқан). Олардың сүтінде сиыр сүтімен салыстырғанда май мен ақуыз концентрациясы үш есе көп және емдік қасиеті бар. Сонымен қатар, олардың етін және терісін пайдалануға болады. Дегенмен, оларды қолға үйретудің алғашқы әрекеттері 20 ғасырдың аяғында жасала бастады және әлі де қарапайым ауқымда жүзеге асырылуда. Дегенмен, мұндай бастамалар табысқа әкелуі мүмкін, өйткені канндар адамдарға агрессивті емес және оларды сақтау кезінде өте талап етілмейді. Бірқатар ғылыми жарияланымдарда канндар «үйге айналдыру жолындағы түр» деп аталады. Адамдардың бақылаусыз аң аулауына байланысты эландар табиғатта сирек кездесетін жануарларға айналды. IUCN оларға «қорғауға тәуелді» мәртебесін береді. Ең үлкен популяциялар бүгінде 7 мыңға жуық еланд мекендеген Сереңгеті шөлінде тұрады.

Жүріс-тұрысы

Канна жай жануар екеніне қарамастан, 70 км/сағ жылдамдыққа дейін жүгіре алады. Сонымен қатар олар керемет секіреді. Күндізгі ыстық кезінде олар ағаштардың көлеңкесінде жатадыда, кешке қарай орындарынан тұрады. Канна жапырақпен, кейде шөппен қоректенеді және де алдыңғы тұяқтарымен жерді қазып ондағы кейбір түптерді жейді. Табындары 25 дарадан тұрады, бірақ қоршаған ортаның жағдайы жақсы болса 700 дараға дейін қосы алады.

Дереккөздер

1. Қазақ Энциклопедиясы, республикалық ғылыми-танмыдық, 2010 жыл ISSN 2078-6727