Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Калан, Камчатка құндызы (кәмшаты), теңіз құндызы (кәмшаты) (лат. Enhydra lutris) – – сусарлар тұқымдасына жататын жыртқыш сүтқоректі аң.
| Калан | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||
 () | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
| Enhydra lutris (Линней, 1758) | ||||||||||||||||
 Ареал |
Калан, көбінесе, Тынық мұхитта (Аляскадан Калифорнияға дейін), , аралдарында және Камчаткада таралған. Тіршілігінің көп уақытын суда өткізеді. Тұрқы 1,5 м-дей, салмағы 40 кг-ға дейін. Алдыңғы аяқтары қысқа, артқы аяқтары ескек тәрізді, жүзуге бейімделген. Басы жұмыр, ұзын мұрттары танауы мен құлағын жауып тұрады, құйрығы жалпақ және оның ұызндығы 35 см-ге жуық. Каланның терісін жібектей қарақоңыр немесе қара түсті қалың түк басқан. Калан теңіздің жартасты жағалауына жақын жерлерде кездеседі. Құрлықта баяу қозғалады, суда жақсы жүзеді (кейде су астында 45 мин-қа дейін болады). Суда шалқасынан жатып дем алады және ұстаған жемін (теңіз кірпісі, моллюскі, балық, шаяндарды) осылай жатып жейді, қорегін күндіз аулайды. Калан 9 ай көтеріп 1, кейде 2 күшік туады. Калан терісі бағалы аң болғандықтан, өте көп ауланған, соның нәтижесінде 19 ғасырдың ортасына қарай саны күрт азайып кетті. Қазір өте сирек кездесетін аң болғандықтан қорғауға алынып, Ресейдің “” енгізілген (1999).
Калан, камчатка құндызы, ұзындығы 100-150 см, құйрығы, 30-36 см. Алдыңғы аяқтары қысқа, тұяқтары бунақталмаған, аяқтарының табаны мен саусақ сүйектері тұтас, жарғақты ескекке айналған. Суға сүңгігенде құлақ және танау тесіктері жабылады. Жүні қалың, жібектей биазы, қарақоңыр, кейде қара. Тынық мұхит жағалауы мен Калифорниядан Жапонияға дейін таралған. Күндіз белсенді тіршілік етеді. Ұрғашы құндыздар 8-9 ай тұқымын көтереді. 2 жылда бір ұрпақ береді. Теңіз кірпісі, былқылдақ денелілер және балықтармен қоректенеді. Бакылаудағы жануар.
Дереккөздер
- «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, IV том
- Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Биология / Жалпы редакциясын басқарған профессор Е. Арын – Павлодар: 2007 - 1028 б. ISBN 9965-08-286-3
 | Бұл — биология бойынша мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Kalan Kamchatka kundyzy kәmshaty teniz kundyzy kәmshaty lat Enhydra lutris susarlar tukymdasyna zhatatyn zhyrtkysh sүtkorekti an Kalan Dүniesi ZhanuarlarZhamagaty HordalylarTaby SүtkorektilerSaby ZhyrtkyshtarTukymdasy Susarlar tukymdasyKishi tukymdasy SusarTegi Enhydra 1828Tүri E lutrisEnhydra lutris Linnej 1758 Areal Kalan kobinese Tynyk muhitta Alyaskadan Kaliforniyaga dejin araldarynda zhәne Kamchatkada taralgan Tirshiliginin kop uakytyn suda otkizedi Turky 1 5 m dej salmagy 40 kg ga dejin Aldyngy ayaktary kyska artky ayaktary eskek tәrizdi zhүzuge bejimdelgen Basy zhumyr uzyn murttary tanauy men kulagyn zhauyp turady kujrygy zhalpak zhәne onyn uyzndygy 35 sm ge zhuyk Kalannyn terisin zhibektej karakonyr nemese kara tүsti kalyn tүk baskan Kalan tenizdin zhartasty zhagalauyna zhakyn zherlerde kezdesedi Қurlykta bayau kozgalady suda zhaksy zhүzedi kejde su astynda 45 min ka dejin bolady Suda shalkasynan zhatyp dem alady zhәne ustagan zhemin teniz kirpisi mollyuski balyk shayandardy osylaj zhatyp zhejdi koregin kүndiz aulajdy Kalan 9 aj koterip 1 kejde 2 kүshik tuady Kalan terisi bagaly an bolgandyktan ote kop aulangan sonyn nәtizhesinde 19 gasyrdyn ortasyna karaj sany kүrt azajyp ketti Қazir ote sirek kezdesetin an bolgandyktan korgauga alynyp Resejdin engizilgen 1999 Kalan kamchatka kundyzy uzyndygy 100 150 sm kujrygy 30 36 sm Aldyngy ayaktary kyska tuyaktary bunaktalmagan ayaktarynyn tabany men sausak sүjekteri tutas zhargakty eskekke ajnalgan Suga sүngigende kulak zhәne tanau tesikteri zhabylady Zhүni kalyn zhibektej biazy karakonyr kejde kara Tynyk muhit zhagalauy men Kaliforniyadan Zhaponiyaga dejin taralgan Kүndiz belsendi tirshilik etedi Ұrgashy kundyzdar 8 9 aj tukymyn koteredi 2 zhylda bir urpak beredi Teniz kirpisi bylkyldak deneliler zhәne balyktarmen korektenedi Bakylaudagy zhanuar Derekkozder Қazakstan Ұlttyk encklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998 ISBN 5 89800 123 9 IV tom Oryssha kazaksha tүsindirme sozdik Biologiya Zhalpy redakciyasyn baskargan professor E Aryn Pavlodar 2007 1028 b ISBN 9965 08 286 3 Bul biologiya bojynsha makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz