Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Йоллығтегін қаған — Шығыс Түрік қағанатының 9-шы қағаны. Білге қағанның ұлы.
| Йоллығтегін | ||
| Лауазымы | ||
|---|---|---|
| ||
| 734 — 739 | ||
| Ізашары | Білге қаған | |
| Ізбасары | Білге Құтлұқ қаған | |
| Өмірбаяны | ||
| Діні | Тәңіршілдік | |
| Дүниеге келуі | белгісіз Шығыс Түрік қағанаты | |
| Қайтыс болуы | 739 | |
| Әкесі | Білге қаған | |
өңдеу  | ||
Басқаруы
Әкесі өлгеннен кейін қағанат ақсүйектерінің келісімімен таққа отырған еді. Бұл адам - жазушы, тарихшы, екі бірдей орхон жазбалары мәтіндерінің авторы. Ол әкесінің саясатын жалғастырып, тығырықтан шығар жол іздеді.Әкесі Қытай императорының тапсыруымен өлтірілгеніне қарамастан, ол Қытайға үш рет елшілік жібереді. Йоллығтегін ең жақсысы - дүниенің төрт бұрышындағы бүкіл халықты бағандырып, басын игізіп, тағзым еткізу деп есептеді. Оның ата-бабалары да осылай істеген. Ол әрқашан да көшпенділер тұрмысына қытай мәдениетінің дендеп кіруіне қарсы болатын. Ол материалдық мәениетті қытай идеологиясын енгізудің құралы деп түсінді. Йоллығтегіннің: "Алтын, күміс, өнімді, жібекті сонша көп беріп жатқан табғаш халқы сөзі тәтті, қазынасы асыл еді. Тәтті сөзін, жұмсақ қазынасын беріп, алыс халықты өзіне жақындатқан еді. Жақын қонған соң,олардан жаман-жақсылықты енді үйренген едік. Игі білгіш кісілерді, игі батыр кісілерді қозғалта алмады. Бір кісі жаңылса, руы, халқы тұқымына дейін қалмас еді. Тәтті сөз, жұмсақ қазынасына көп сеніп, түркі халқы жойылды! Сонда өш адамдар былай сендірген еді: "Жырақ болса,жаман сыйлық берер, жақын болса, жақсы сыйлық берер",-деп...Білік білмес кісілер сол сөзді алып, жақын барып, көп кісі өлді...Өтүкен жерінде отырып, керуен жіберсең, еш мұңың жоқ. Сонда, түркі халқы, тоқ болатын едің. Ашсың ғой сен: аштықта тоқтықты түсінбейсің, бір тойсаң, аштықты ойламайсың сен!",-деген сөзі түркі халықтары үшін бүгін де көкейкесті емес деп ешкім айта алмас. Сөйтіп,Йоллығтегін есімі тек қағандығымен емес, бәрінен бұрын, тасқа ойып жазғанымен мәңгілік қадірлі болып қалды. Ол, әсіресі, түркі халықтарының бірлігін армандады. Ендеше, ол сонау Кұлтегін ескерткішіндегі үлкен жазудың әріп-харіптерінен: "Үстіңнен тәңірі баспаса, астында жер айырылмаса, түркі халқының ел-жұртын кім құртады?! Түркі халқы, өлдің!... Біресі ілгері шаптың, біресе кері шаптың. Барағн жерден не жақсылық таптың? Қаның судай ақты, сүйегің таудай болып жатты. Бек ұлдарың құл болды, сұлу қыздарың күң болды...",-деп тұрғандай. 739 жылы Йоллығтегін қайтыс болды.
Дереккөздер
- Тарихи тұлғалар екінші басылым 25 бет ISBN 9965-24-748-X
Тағы қараңыз
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Jollygtegin kagan Shygys Tүrik kaganatynyn 9 shy kagany Bilge kagannyn uly JollygteginLauazymy9 shy kagany734 739Izashary Bilge kaganIzbasary Bilge Қutluk kaganӨmirbayanyDini TәnirshildikDүniege kelui belgisiz Shygys Tүrik kaganatyҚajtys boluy 739 0739 Әkesi Bilge kaganondeu BaskaruyӘkesi olgennen kejin kaganat aksүjekterinin kelisimimen takka otyrgan edi Bul adam zhazushy tarihshy eki birdej orhon zhazbalary mәtinderinin avtory Ol әkesinin sayasatyn zhalgastyryp tygyryktan shygar zhol izdedi Әkesi Қytaj imperatorynyn tapsyruymen oltirilgenine karamastan ol Қytajga үsh ret elshilik zhiberedi Jollygtegin en zhaksysy dүnienin tort buryshyndagy bүkil halykty bagandyryp basyn igizip tagzym etkizu dep eseptedi Onyn ata babalary da osylaj istegen Ol әrkashan da koshpendiler turmysyna kytaj mәdenietinin dendep kiruine karsy bolatyn Ol materialdyk mәenietti kytaj ideologiyasyn engizudin kuraly dep tүsindi Jollygteginnin Altyn kүmis onimdi zhibekti sonsha kop berip zhatkan tabgash halky sozi tәtti kazynasy asyl edi Tәtti sozin zhumsak kazynasyn berip alys halykty ozine zhakyndatkan edi Zhakyn kongan son olardan zhaman zhaksylykty endi үjrengen edik Igi bilgish kisilerdi igi batyr kisilerdi kozgalta almady Bir kisi zhanylsa ruy halky tukymyna dejin kalmas edi Tәtti soz zhumsak kazynasyna kop senip tүrki halky zhojyldy Sonda osh adamdar bylaj sendirgen edi Zhyrak bolsa zhaman syjlyk berer zhakyn bolsa zhaksy syjlyk berer dep Bilik bilmes kisiler sol sozdi alyp zhakyn baryp kop kisi oldi Өtүken zherinde otyryp keruen zhibersen esh munyn zhok Sonda tүrki halky tok bolatyn edin Ashsyn goj sen ashtykta toktykty tүsinbejsin bir tojsan ashtykty ojlamajsyn sen degen sozi tүrki halyktary үshin bүgin de kokejkesti emes dep eshkim ajta almas Sojtip Jollygtegin esimi tek kagandygymen emes bәrinen buryn taska ojyp zhazganymen mәngilik kadirli bolyp kaldy Ol әsiresi tүrki halyktarynyn birligin armandady Endeshe ol sonau Kultegin eskertkishindegi үlken zhazudyn әrip haripterinen Үstinnen tәniri baspasa astynda zher ajyrylmasa tүrki halkynyn el zhurtyn kim kurtady Tүrki halky oldin Biresi ilgeri shaptyn birese keri shaptyn Baragn zherden ne zhaksylyk taptyn Қanyn sudaj akty sүjegin taudaj bolyp zhatty Bek uldaryn kul boldy sulu kyzdaryn kүn boldy dep turgandaj 739 zhyly Jollygtegin kajtys boldy DerekkozderTarihi tulgalar ekinshi basylym 25 bet ISBN 9965 24 748 XTagy karanyz