Зере

Зере (1785-1873) – Өскенбай бидің бәйбішесі, Құнанбай қажының анасы, Абайдың ұлы шешесі.

Зере Бектемір
Туған кездегі есімі	Тоқбала
Туған күні	1785 (1785)
Туған жері	Семей облысы
Қайтыс болған күні	1873 (1873)
Қайтыс болған жері	Семей облысы (қазіргі Абай облысы), Жидебай қыстауы
Ұлты	қазақ
Әкесі	Бектемір
Жұбайы	Өскенбай
Балалары	Құттымұхамбет, Құнанбай, Тайбала.

 Басқа мағыналар үшін Зере (айрық) деген бетті қараңыз.

Өмірбаяны

Зеренің азан шақырып қойған аты – Тоқбала. Әкесі Бектемір Найман ішінде Матайдың руының Қойгел атасынан шыққан сыйлы адам. Бектемірдің Тоқбала есімді қызы, Жанәлі есімді ұлы болған. Жанәлінің ұрпағы – Иранғали мен Қабікен Оңғарбаевтар бүгінде Семей қаласында тұрады. Өскенбай би 5 әйелінен 10 бала сүйген. 3ереден - Құттымұхамбет (жастай қайтыс болған), Құнанбай, Тайбала туған.

3ерені Ырғызбай тұқымдары, барша ауыл адамдары «Кәрі әже» деп атапты. Қартайған шағында құлағы естімей қалған 3ере немерелеріне дұға оқытып, үшкіртеді екен. Ал Абай өлеңмен оқып Зере әжесін үшкіретін болыпты. 3ере немерелері ішінде Ибраһимді алабөтен жақсы көрген. Абайды қойнына алып жатқызып, еркелете-еркіндете өсірген, ақылды, зейінді, жұмсақ мінезді, мейірімді 3ере немересіне Абай деген аяулы ат қойса, туған анасы мен кіші шешесі Ибраһимді – Телғара деп атаған. Ізгі жұректі, үлкенге қамқор, кішіге пана бола білген 3ере әже Абай өміріне, ақындығына игі әсерін тигізеді. Бұл туралы М. Әуeзовтың «Абай жолы» роман-эпопеясында шынайы суреттелген.

3ере 1873 жылы баласы Құнанбайдың ұйғаруымен Жидебай қыстауының қасына жерленген. Абай ауданының азаматтары 1986 жылы қабір айналасын қайтадан жөнге келтіріп, ана бейітінің басына Шығыс үлгісімен алты қырлы мавзолей орнатқан.

Дереккөздер

1. Абай. Энциклопедия. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясының» Бас редакциясы, «Атамұра» баспасы, ISBN 5-7667-2949-9