Украина Жоғарғы Кеңесі укр Верховна Рада України кейде қазақша Жоғарғы Рада Украинаның бірпалаталы парламенті Верховна Р

Украина Жоғарғы Кеңесі (укр. Верховна Рада України; кейде қазақша Жоғарғы Рада) — Украинаның бірпалаталы парламенті. Верховна Рада 450 депутаттан тұрады, оларды төрағасы (спикер) басқарады. депутаттар 29 тамызында ұлықталды.

Түрі
Украина Жоғарғы Кеңесі укр. Верховна Рада України
Логотибі
Мемлекет	Украина
Түрі
Сайлану мерзімі	5 жыл
Басшылығы
Төрағасы	Руслан Стефанчук, ХҚ 8 қазан 2021 жылдан бері
Құрылымы

Верховна Рада фракциялары	Үкімет (273): Халықтың қызметшісі (237) Сенім депутат тобы (укр.) (18) (18)Оппозиция (27): Еуропалық ынтымақтастық (27) Батьківщина (24) (20)Қалғандары (61): (22) (19) ТәуелсіздерОрындары бос (45): Орны бостар (45)
Сайлауы
Верховна Рада соңғы сайлауы
Жиналыс залы

Штаб-пәтері	Верховна Рада ғимараты, Киев 50°26′50″ с. е. 30°32′14″ ш. б. / 50.44722° с. е. 30.53722° ш. б. / 50.44722; 30.53722 ^(G) ^(O) ^(Я)
Тарихы
Құрылуы	1991
Ізашары
rada.gov.ua
Бұл үлгіні: көру • • өңдеу

Жоғарғы Рада — елдегі жалғыз заң шығару органы. Оның құқығы және статусы бекітілген. Парламент мүшелері Украина Халық депутаттары деп аталады және 5 жылға сайланады. Верховна Рададағы ең ірі партия — негізін Володимир Зеленський салған Халықтың қызметшісі партиясы.

Заң шығарумен қатар Верховна Рада Украинаның үкіметін, мүшелерін тағайындайды және олардың қызметі үшін жауап береді. Раданың 2021 жылдан бері төрағасы — Руслан Стефанчук.

Құқығы және міндеті

Верховна Рада — Украинадағы жалғыз заң шығарушы орган. Парламент ішкі және принциптерін анықтайды, түзетулер енгізеді, заңдарды қабылдайды, мемлекеттік бюджетті бекітеді, Украина президенті сайлауларын жариялайды, президентке импичмент жариялайды, соғыс және бейбітшілік жариялайды, Украина премьер-министрін тағайындайды, белгілі бір лауазымды тұлғаларды тағайындайды немесе бекітеді, үштен бірін тағайындайды, халықаралық шарттарды ратификациялайды және денонсациялайды, сондай-ақ кейбір бақылау функцияларын жүзеге асырады.

Парламент жылына 200-ге жуық заң жобасын қабылдайды. Парламентте күніне орта есеппен бес-алты заң жобасы тіркеледі.

2017 жылға дейін парламент судьяларды қызметке тағайындап, қызметінен босатып, судьяларды ұстауға немесе қамауға алуға рұқсат берген еді (бұл өкілеттіктер Жоғарғы Әділет Кеңесіне (укр.) берілді).

Құрамы

Верховна Рада — құрамында 450 депутаты бар бірпалаталы парламент, олар тең және тікелей жалпыға бірдей сайлау құқығы негізінде жасырын дауыс беру арқылы сайланады.

Партиялар, фракциялар және депутат топтары

Толық мақаласы: Украина саяси партиялары

Парламенттің барлық мүшелері парламенттік фракциялар мен топтарға топтастырылған. Белгілі бір партиялық тізім бойынша сайланған парламент мүшелері сол партияның мүшесі болуы міндетті емес. 5 пайыздық сайлау шегінен жоғары дауыс жинаған партиялар фракциялар құрады. Ресми парламенттік фракцияларды құру Верховна Раданың ережелерімен реттеледі.

Парламенттік фракцияны тек 15 және одан да көп депутат құра алады, және де депутат бірден бірнеше фракцияның мүшесі бола алмайды. Төраға мен оның екі орынбасары фракция басшысы бола алмайды.

Халық депутаттарының анты

Қызметін бастар алдында Верховна Раданың әр депутаты ант беруге міндетті:

Мен Украинаға адал болуға ант етемін. Барлық әрекеттеріммен Украинаның егемендігі мен тәуелсіздігін қорғауға, Отанның игілігі мен әл-ауқатына қамқорлық жасауға міндеттенемін. Мен мен Украина заңдарын сақтауға, барлық отандастарымның мүддесі үшін өз міндеттерімді орындауға ант етемін.

Түпнұсқа (укр.)

Присягаю на вірність Україні. Зобов'язуюсь усіма своїми діями боронити суверенітет і незалежність України, дбати про благо Вітчизни і добробут Українського народу. Присягаю додержуватися Конституції України та законів України, виконувати свої обов'язки в інтересах усіх співвітчизників

Төрағасы

Толық мақаласы: Верховна Рада төрағасы

Жоғарғы Рада депутаттары өз қатарынан Төрағаны (спикер; укр. Голова Верховної Ради), Төрағаның бірінші орынбасарын және Төрағаның екінші орынбасарын сайлайды.

Төраға парламент жиналыстарына төрағалық етеді, заң жобаларына қол қояды және оларды Президентке қабылдағаны үшін жібереді, парламенттік актілерге (заң жобаларынан басқа) қол қояды және қабылдайды, аппарат жұмысын ұйымдастырады. Төрағаға парламенттің кезектен тыс сессияларын шақыруға, Верховна Раданың үштен екісі дауыс бергенде ветоның күшін жоюға, Президент вето қойған заң жобаларын қабылдауға және отырыстарына қатысуға өкілетті.

Украина президенті лауазымы бос болған жағдайда Рада төрағасы шектеулі өкілеттігі бар мемлекет басшысының міндетін атқарушысы болады. Президенттің міндеттерін атқаруындағы Төраға парламентті тарата алады, негізгі лауазымдарға кандидаттарды тағайындай алады, әскери атақтар немесе мемлекеттік ордендер бере алады және кешірім жасауға құқылы.

Ғимараты

Верховна Раданың штаб-пәтері сталинистік стилі бар Верховна Рада ғимаратында (бұрынғы Украина Жоғарғы Кеңесінің үйі) орналасқан. Оның мекенжайы — , Михаил Грушевский көшесі, 5-үй, Киев.

Соңғы сайлауы

Толық мақаласы:


Партия		Дауыс саны	%	±%	Мандат саны
Партия		Дауыс саны	%	±%	Партиялық тізім	БЖСМЖ	Жалпы	+/–
	Халықтың қызметшісі	6,307,097	43.16	Жаңа	124	130	254	Жаңа
		1,908,087	13.05	Жаңа	37	6	43	Жаңа
	Батькивщина	1,196,256	8.18	▼2.50	24	2	26	▼7
	Еуропалық ынтымақтастық	1,184,515	8.10	▼13.72	23	2	25	▼107
		851,669	5.84	Жаңа	17	3	20	Жаңа
		586,294	4.01	▼3.43	0	0	0	▼22
		558,674	3.82	▲3.74	0	0	0	▬0
	Оппозициялық блок	443,200	3.03	Жаңа	0	6	6	Жаңа
		352,895	2.41	Жаңа	0	0	0	Жаңа
		327,224	2.23	Жаңа	0	0	0	Жаңа
		315,530	2.15	▼2.56	0	1	1	▼6
		153,259	1.04	▼2.06	0	0	0	▬0
		96,659	0.66	▲0.41	0	0	0	▬0
	Самопоміч (укр.)	91,700	0.62	▼10.35	0	1	1	▼32
		75,540	0.51	—	0	0	0	—
		67,742	0.46	Жаңа	0	0	0	Жаңа
	Халық күші	28,002	0.19	▲0.08	0	0	0	▬0
	Заң күші	20,497	0.14	Жаңа	0	0	0	Жаңа
	Әлеуметтік әділет	16,575	0.11	Жаңа	0	0	0	Жаңа
	Патріот	16,147	0.11	Жаңа	0	0	0	Жаңа
	Тәуелсіздік	7,979	0.05	Жаңа	0	0	0	Жаңа
	Торч	7,749	0.05	Жаңа	0	0	0	Жаңа
	Басқалары					2	2
	Тәуелсіздер				0	46	46	▼22
Жалпы жарамды бюллетеньдер			100		225	199	424	▲1
Жарамсыз сайлау бюллетеньдері
	Бос (сайлау жүрмеген округтер)					26	26	▼1
Жалпы					225	225	450
Тіркелген сайлаушылар/Дауыс бергендер		35,550,428
Дереккөзі: Орталық сайлау комиссиясы (Дауыс саны, бір мандатты сайлау округтері) және Українська правда (Мандат пен аймақтар)

Қосымша ақпарат

Ресейдің Украинаға басып кіруі себебінен Қырым Автономиялық Республикасы, , Донецк және Луганск облыстарындағы кейбір аудандарда сайлау өткізу мүмкін болмағандықтан, Жоғарғы Рададағы олардың өкілі болып келетін 27 депутаттың орны бос қалды, нәтижесінде дәл қазір Радада тек 423 депутат қызмет атқаруда.
Бір жеңімпазбен салыстырмалы мажоритарлық жүйе
Основа партиясымен (укр.) бірге блокта болған
2014 жылы қатыспады
2014 жылы қатыспады
Біреуі Біріккен орталық партиясымен (укр.), және басқасы Біла Церква разом партиясымен (укр.) ұсынылған
Өлкеміз партиясының (укр.) 4 мүшесін,, УКРОП партиясының (укр.) 3 мүшесін,, 1 мүшесін және "Нақты жағдайлар үшін" партиясының 1 мүшесін санағанда. Оларды өз партиялары ұсынған жоқ еді.

Дереккөздер

Законодавство України: Документ 1543-XII: Про правонаступництво України – Набрання чинності від 05.10.1991 (укр.). Верховна Раданың ресми сайты (5 қазан 1991). Тексерілді, 28 шілде 2023.
Жоғарғы Рада Украинадағы орыс шіркеуінің жұмысына тыйым салуы ықтимал (қаз.). SPUTNIK (2 желтоқсан 2022). Тексерілді, 28 шілде 2023.
. 4-бөлім, 75-бап.
В Раде завершилось торжественное заседание, на котором депутаты IX созыва приняли присягу (орыс.). интерфакс (29 августа 2019). Тексерілді, 28 шілде 2023.
Стефанчук Руслан Олексійович (укр.). Політхаб: ЧЕСНО. Тексерілді, 28 шілде 2023.
. 85-бап.
ЧЕРНІКОВ, Денис Законодавчий спам: чому в Ради не доходять руки до справді важливих ініціатив (укр.). Європейська Правда (Еуропалық ақиқат) (17 сәуір 2019). Тексерілді, 28 шілде 2023.
Раздел 4. Верховная Рада Украины. Тексерілді, 5 қараша 2015. Мұрағат көшірмесі 3 наурыздың 2016 Wayback Machine мұрағатында
. 88-бап.
. 83-бап.
. 107-бап.
. 112-бап.
Результаты внеочередных выборов народных депутатов Украины 2019. Украинская правда.
Партійці Коломойського в обгортці "Слуги народу" | DW | 24.07.2019. DW.COM (24 шілде 2019).

[Мандат-1] Ресейдің Украинаға басып кіруі себебінен Қырым Автономиялық Республикасы, , Донецк және Луганск облыстарындағы кейбір аудандарда сайлау өткізу мүмкін болмағандықтан, Жоғарғы Рададағы олардың өкілі болып келетін 27 депутаттың орны бос қалды, нәтижесінде дәл қазір Радада тек 423 депутат қызмет атқаруда.

[14] Бір жеңімпазбен салыстырмалы мажоритарлық жүйе

[15] Основа партиясымен (укр.) бірге блокта болған

[16] 2014 жылы қатыспады

[17] 2014 жылы қатыспады

[18] Біреуі Біріккен орталық партиясымен (укр.), және басқасы Біла Церква разом партиясымен (укр.) ұсынылған

[21] Өлкеміз партиясының (укр.) 4 мүшесін,, УКРОП партиясының (укр.) 3 мүшесін,, 1 мүшесін және "Нақты жағдайлар үшін" партиясының 1 мүшесін санағанда. Оларды өз партиялары ұсынған жоқ еді.

[2] Законодавство України: Документ 1543-XII: Про правонаступництво України – Набрання чинності від 05.10.1991 (укр.). Верховна Раданың ресми сайты (5 қазан 1991). Тексерілді, 28 шілде 2023.

[3] Жоғарғы Рада Украинадағы орыс шіркеуінің жұмысына тыйым салуы ықтимал (қаз.). SPUTNIK (2 желтоқсан 2022). Тексерілді, 28 шілде 2023.

[4] . 4-бөлім, 75-бап.

[5] В Раде завершилось торжественное заседание, на котором депутаты IX созыва приняли присягу (орыс.). интерфакс (29 августа 2019). Тексерілді, 28 шілде 2023.

[6] Стефанчук Руслан Олексійович (укр.). Політхаб: ЧЕСНО. Тексерілді, 28 шілде 2023.

[7] . 85-бап.

[8] ЧЕРНІКОВ, Денис Законодавчий спам: чому в Ради не доходять руки до справді важливих ініціатив (укр.). Європейська Правда (Еуропалық ақиқат) (17 сәуір 2019). Тексерілді, 28 шілде 2023.

[9] Раздел 4. Верховная Рада Украины. Тексерілді, 5 қараша 2015. Мұрағат көшірмесі 3 наурыздың 2016 Wayback Machine мұрағатында

[10] . 88-бап.

[11] . 83-бап.

[12] . 107-бап.

[ReferenceA-13] . 112-бап.

[19] Результаты внеочередных выборов народных депутатов Украины 2019. Украинская правда.

[20] Партійці Коломойського в обгортці "Слуги народу" | DW | 24.07.2019. DW.COM (24 шілде 2019).