Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Жарғақ қанаттылар (Hymenoptera) — жәндіктер класының бір отряды.
| Жарғақ қанаттылар Қазбалық ауқымы: – recent 251–0 Ma | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Netelia sp. | ||||||||||||
| ||||||||||||
| Кіші отрядлары | ||||||||||||
| |
Қазба қалдықтары триас кезеңінен бері сақталған, 300 мыңға дейін түрі Жер шарында кеңінен таралған. Жарғақ қанаттылар қондырма құрсақтылар (Phytorhaga), шағатын Жарғақ қанаттылар (Aculeata) және паразит Жарғақ қанаттылар (Parasіtіca) болып 3 отряд тармағына бөлінеді. Кейде соңғы екеуін біріктіріп — қынама (сабақты) құрсақтылар (Apocryta) деп атайды. Жарғақ қанаттылардың дене тұрқы 0,2 мм-ден 6 см-ге дейін. Ересектерінің 2 жұп жарғақ қанаттары болады, артқы кішілеу қанаттары алдыңғыларына ілгекшелермен жалғанады. Қанаттарының жүйкеленуі сирек, ересектерінің кейбір түрлерінде қанаттары айрылған. Төменгі сатыдағы Жарғақ қанаттылардың ауыз қуысы кеміргіш типті, жоғарғы сатыдағыларының ауыз қуысы кеміріп жалағыш немесе сорғыш типті болады. Аналықтарында болатын жұмыртқа салу өсіндісі шағатын Жарғақ қанаттыларда шағу органы — піскекке айналған. Жарғақ қанаттылар — толық түрленіп дамитын жануарлар. Тіршілік ету ерекшеліктері және ортаға бейімделуі әр түрлі. Табиғи экожүйелерде гүлді өсімдіктердің тозаңын тасымалдаушылар, буынаяқтылардың санын реттеуші жыртқыштар және паразиттер ретінде маңызды рөл атқарады. Сондай-ақ, Жарғақ қанаттылардың ішінде ұрпағына қамқорлық жасап, қауымдасып тіршілік ететін түрлер және орман шаруашылығы мен мәдени өсімдіктердің зиянкестері де кездеседі. Кейбір паразит түрлер (мысалы Trіchogramma evanescens) ауыл шаруашылығының зиянкестеріне қарсы биологиялық әдістермен күресу мақсатында пайдаланылады. Ал қолға үйретілген бал арасынан ерте замандардан бері емдік, тағамдық қасиеті бар бал алынады; қ. Ара.
Дереккөздер
- "Қазақ Энциклопедиясы"
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Zhargak kanattylar Hymenoptera zhәndikter klasynyn bir otryady Zhargak kanattylar Қazbalyk aukymy recent 251 0 Ma PreK K O S D Kr P T Yu B Pg NNetelia sp Dүniesi ZhanuarlarZhamagaty BuynayaktylarTaby ZhәndikterKishi taby Қanatty zhәndikterYksham taby ShankobelekterSaby Hymenoptera Karl Linnej Kishi otryadlary Қazba kaldyktary trias kezeninen beri saktalgan 300 mynga dejin tүri Zher sharynda keninen taralgan Zhargak kanattylar kondyrma kursaktylar Phytorhaga shagatyn Zhargak kanattylar Aculeata zhәne parazit Zhargak kanattylar Parasitica bolyp 3 otryad tarmagyna bolinedi Kejde songy ekeuin biriktirip kynama sabakty kursaktylar Apocryta dep atajdy Zhargak kanattylardyn dene turky 0 2 mm den 6 sm ge dejin Eresekterinin 2 zhup zhargak kanattary bolady artky kishileu kanattary aldyngylaryna ilgekshelermen zhalganady Қanattarynyn zhүjkelenui sirek eresekterinin kejbir tүrlerinde kanattary ajrylgan Tomengi satydagy Zhargak kanattylardyn auyz kuysy kemirgish tipti zhogargy satydagylarynyn auyz kuysy kemirip zhalagysh nemese sorgysh tipti bolady Analyktarynda bolatyn zhumyrtka salu osindisi shagatyn Zhargak kanattylarda shagu organy piskekke ajnalgan Zhargak kanattylar tolyk tүrlenip damityn zhanuarlar Tirshilik etu erekshelikteri zhәne ortaga bejimdelui әr tүrli Tabigi ekozhүjelerde gүldi osimdikterdin tozanyn tasymaldaushylar buynayaktylardyn sanyn retteushi zhyrtkyshtar zhәne parazitter retinde manyzdy rol atkarady Sondaj ak Zhargak kanattylardyn ishinde urpagyna kamkorlyk zhasap kauymdasyp tirshilik etetin tүrler zhәne orman sharuashylygy men mәdeni osimdikterdin ziyankesteri de kezdesedi Kejbir parazit tүrler mysaly Trichogramma evanescens auyl sharuashylygynyn ziyankesterine karsy biologiyalyk әdistermen kүresu maksatynda pajdalanylady Al kolga үjretilgen bal arasynan erte zamandardan beri emdik tagamdyk kasieti bar bal alynady k Ara Derekkozder Қazak Enciklopediyasy