Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ертегі – фольклордың негізгі жанрларының бірі. Ертегі жанры – халық прозасының дамыған, көркемделген түрі, яғни фольклорлық көркем проза.
Мақсаты
Оның мақсаты – тыңдаушыға ғибрат ұсынумен бірге эстетикалық беру. Ертегінің атқаратын қызметі кең: ол әрі , әрі көркем- қазына. Ертегінің бүкіл жанрлық ерекшелігі осы екі сипатынан көрінеді. Сондықтан ертегілік прозаның басты міндеті – сюжетті барынша тартымды етіп, көркемдеп, әрлеп баяндау. Демек ертегі шындыққа бағытталмайды, ал ертекші әңгімесін өмірде болған деп дәлелдеуге тырыспайды. Ертегінің композициясы бас қаhарманды дәріптеуге бағындырылады, сөйтіп, ол белгілі бір сұлба бойынша құрылады. Мұның бәрі ертегіге идеялық, мазмұндық және көркемдік тұтастық береді. Осы тұтастық бұл жанрға басқа да қасиеттер дарытады: композиция мен эстетикалық мұраттың бірлігі әрі тұрақтылығы, көркем шарттылықтың міндеттілігі, ауызекі сөйлеу тіліне сәйкестігі, тұрақты тіркестердің қолданылуы, т.т.
Ертегіде қиял мақсатты түрде пайдаланылады, сондықтан ол әсіреленіп, ғажайыпқа айналады және біршама өзінше дамып отырады. ертегідегі ғажайып қиял адамның күнделікті көріп жүрген заттары мен құбылыстарын саналы түрде басқаша етіп көрсетеді, өйткені бұл жанрда ғажайыптың көркем бейнелеуіш құрал ретінде қолданылады. Өмірдегі шынайы нәрсенің өзін әдейі өзгертіп көрсету – ертегінің өзіндік қасиеті болғандықтан, ертекші де оның мазмұнын барынша әсірелеуге, ғажайыпты етуге күш салады. Сонымен бірге ертегідегі оқиғалар мен іс-әрекеттердің қаншалықты әсерлі болуы ертекшіге ғана емес, сондай-ақ тыңдаушыға да, ертегінің айтылу жағдайына да байланысты. ертегіде қиял мен ғажайып әрі идеялық та мақсатта қолданылады, себебі классик. Ертегі адамның рухани азығы болуымен қатар идеол. та қызмет атқарған. ертегінің көркем баяндалуында сюжеттен де гөрі композицияның рөлі артығырақ.
Құрылымы
Ертегінің поэтикасы мен композициясы көркем әрі жүйелі. Композициясы бірнеше бөлшектен тұрады: бастама – эпикалық баяндау – аяқтау. Бастама, әдетте, өлең немесе ұйқасқан проза түрінде бас кейіпкердің ата-анасы, оның дүниеге келуі туралы айтып, тыңдаушыларды бас кейіпкермен таныстырады. Эпикалық баяндау қаhарманның өсуін, үйлену тарихын, оның бастан кешкендерін әңгімелейді. Аяқтауда кейіпкердің сүйгенін алып немесе ойлағанын іске асырып, мұратына жеткені хабарланады. Бастама мен аяқтау, көбінесе тұрақты тіркес болып келеді. Өзінің ұзақ тарихында ертегі жанры әр дәуірдің, әр қоғамның болмысы мен түсініктерінің, нанымдарының әр түрлі іздерін сақтап қалып, біздің заманымызға жеткізген. Қазақ ертегілерінде хандық заманның шындығы, сол шақтағы әдеттер мен нанымдар, салт-дәстүрлер, тұрмыс кейпі көбірек көрініс тапқан.
Түрлері
Ертегілері жанрлық әрі сюжеттік құрамы жағынан әр алуан. Ол іштей бірнеше жанрға бөлінеді:
1) жануарлар туралы ертегілер;
2) ертегілер, батырлық ертегілер;
3) , сатиралық ертегілер;
4) . Сюжеттері тек қазақтың өзіне тән ертегілермен қатар, басқа елдермен ортақ сюжетке құрылған ертегілер де бар. Олардың көбі тарихи-типологиялық жағдайда пайда болған, біразы тарихи-генетик., яғни туыс халықтарға ортақ болып табылады, кейбірі тарихи-мәдени байланыс нәтижесінде қазақ жұртына тараған. Сол себепті қазақ ертегілерінде таза ұлттық та, халықар. та, көшпелі сюжеттер де қатар өмір сүрген.
Негізгі кейіпкер мен мазмұны және қияли әдістердің қаншалықты пайдаланылуына қарай бұл салалардың әр қайсысы тағы бірнеше топқа бөлінеді. Бұлардың ішінде: хикая, өсиет, мысқыл, батырлық туралы ертегілер болады.
Қалыптасу тарихы
Ертегі жанрының пайда болып, қалыптасу тарихы өте ұзақ. Оның түп-төркіні – алғашқы қауымда туған көне мифтер, аңшылық әңгімелер, хикаялар, әр түрлі ырымдар мен аңыздар. Өзінің қалыптасу барысында ертегі осы жанрлардың көптеген белгілерін бойына сіңірген. Бұл жанрлардың кейбірі өз бітімін мүлде жоғалтып, толық ертегіге айналған. Солардың бірі – миф жанры. Мифтің ертегіге айналу процесі бірнеше кезеңнен өткен.
Миф – алғашқы рулық қауымның қасиетті деп саналған құпия әңгімесі мен шежіресі. Оны ол кезде әркімге және әр жерде айта бермеген. Мифте қоршаған ортаның, дүниенің жаратылуы мен аспан әлемі жайында, рудың тотемдік бабасы, ілкі атасы мен жасампаз қаhармандар туралы, олардың іс-әрекеттері жөнінде фантастикалық түрде баяндалған. Алайда ол заманда осының бәрі ақиқат деп қабылданған, мифке жұрт кәміл сенген. Бірақ уақыт өтіп, адам санасы мен мүмкіндігі жетілген сайын миф өзгеріске ұшырап, бірте-бірте «қасиетті» сипатынан айрылған, құпия болудан қалған. Осының нәтижесінде мифке сенушілік те әлсіреген, ондағы оқиғалар мен кейіпкерлер басқа сипат қабылдаған, тіпті мифті айтушы бара-бара өз жанынан да қосатын болған. Соның салдарынан іс-әрекеттердің де нәтижесі баяғы мифтік сипаттан айырылған. Мифтің себеп-салдарлық белгісі жоғалған. Бірте-бірте мифтің бұрынғы масштабы тарылып, әңгіме жеке бір адамның тағдырын баяндайтын жағдайға келеді. Сөйтіп, миф хикаяға, содан соң ертегіге айналады. Ертегінің тағы бір тамыры – алғашқы рулық қауым адамдарының аңшылық әңгімелері мен хикаялары. Алғашында шын болған оқиғалар негізінде айтылған әңгімелер бірте-бірте ел арасына тараған сайын қоспалармен толықтырылып, хикаяға, одан ертегіге айналып кеткен. Осындай аңшы мергендер жайындағы әңгімелер қазақ ертегілерінің құрамында аз емес. Әрине, олар біздің ертегіде сол ежелгі замандағы күйінде емес, көркем фольклорға айналған формада көрінеді. Алғашқы қауымдағы мифтік ұғымдар туғызған небір ғаламат (жезтырнақ, жалғыз көзді дәу, албасты, жалмауыз кемпір, т.б.) бұрынғы аңшылар әңгімесіне кірігіп, хикая туғызады. Хикая жанры мифтің өзімен бірге ертегіге де айналады. Оның ертегі құрамында жүретіні де сондықтан. Бірақ мифтің ертегіге айналу жолында хикая мен ертегі қатар өмір сүреді, сол себепті миф, әсіресе, хикая өзінше жеке айтылып, елге жайылады.
Қазақ ертегілерінің қалыптасуы
Қазақ халқы прозасында осы процесс түгел дерлік із қалдырған. Жалпы ертегілердің пайда болып, қалыптасуының алғашқы кездерінде ел оны қиял деп ойламаған, онда баяндалатын оқиғаға сенген, себебі ол шақта ертегі өз төркінінен алшақ кете қоймаған, сондықтан көркемдік қызмет те атқармаған. Ал көркем фольклорлық жанр болып қалыптасқан классик. Қазақ ертегілерінің жиналуы мен жарияланып, зерттелуі 18 ғ-дың 2-жартысында басталды. Алғашқы жүз жылда, негізінен, Қазақстанға Ресейден келген адамдардың кейбірі қазақ жұртының , туралы деректер жинап, солардың қатарында фольклор жайында жалпылама мәліметтер жариялап жүрді. Ертегілердің көбірек жиналып, жарық көрген тұсы – 19 ғ-дың 2-жартысы. Бұл кезеңде қазақ ертегілерін ғыл. мақсатта жариялаған жинақтар да болды. Әсіресе, В.В. Радлов, И.Н.Березин, Ы.Алтынсарин, Г.Н.Потанин, А.В.Васильев, А.Е.Алекторов, Ә.Диваев жинақтарында ертегілердің көптеген мәтіндері жарық көріп, олар туралы азды-көпті ғыл. пікір айтылды. Аталған жинаушы-жариялаушылардың ғалымдық деңгейі, ғыл. түсінігі әр түрлі болғандықтан ертегі мәтіндері әр түрлі көзқарас тұрғысынан бағаланды. Соған қарамастан біраз ертегі жарық көрді, ғыл. айналымға енді. Соның арқасында қазақ ертегілері Потаниннің, Радловтың, А.Н.Веселовскийлердің кең масштабты ғыл.- зерттеулеріне ілікті. Бұл шақта ертегілерді қазақ оқығандары да, ақындары да жинастырып, «Дала уәлаятының газетінде» жекелеген мәтіндерді жарыққа шығарды. Әсіресе, Мәшhүр Жүсіп Көпейұлы ертегілерді арнайы түрде жариялап отырды. Ш.Ш.Уәлиханов бастаған зерттеу ісін Алтынсарин, Абай Құнанбаев,Ә.Бөкейхановтар жалғастырды. Ертегілерді ғылыми әрі ағартушылық мақсатта жинап, жария ету, зерттеу жұмысы 20 ғ-да кең жолға қойылды. Бұл ғасырдың 40–50-жылдарына дейін ертегілер, көбінесе оқу-ағарату мәселесі тұрғысынан жарияланып, оқулықтарда, жекелеген мақала мен кітаптарда арнайы қарастырылды. Осы тұста А.Байтұрсыновтың, Х.Досмұхамедовтің, М.О.Әуезовтің, С.Сейфуллиннің оқулық іспетті жарық көрген кітаптары, С.Мұқановтың, Б.Кенжебаевтың, Е.С.Ысмайыловтардың мақалалары қазақ фольклортануы ертегі жанрына да арнайы көңіл бөлгенін айғақтады. Бірақ аталған авторлар ертегіні түсінуде, талдауда әркелкі түсінік көрсетті. Әсіресе, ертегіні таза таптық тұрғыдан бағалау етек алып, оның көптеген нұсқалары талдаудан тыс қалды, тіпті мәтіндерге редакциялық түзетулер де енгізілді. Осы үрдіс 20 ғ-дың 60-жылдарына дейін жалғасып, жарық көрген мәтіндерге таптық сипат берілді, ал зерттеу еңбектер тұрпайы социологиялық бағытта болды. 1960 жылдан бастап ертегі жанрын зерттеу ғыл. негізге түсті. Бұл салада Әуезов пен Ысмайыловтың, В.Сидельниковтың, М.Ғабдуллиннің еңбектері айрықша болды. Олар ертегілердің қазақша үш, орысша үш томын жариялап, бұл жанр туралы жаңаша ой толғап, көлемді мақалалар жазды және мәтіндерге түсініктер берді. Ертегілер 1960 ж. басылып шыққан «Қазақ әдебиетінің тарихына» жеке бөлім болып енді (авторы – Әуезов). Ертегі жанрына Ғабдуллиннің жоғары оқу орнына арналған оқулығында, Н.С.Смирнованың кітабында, орыс тілінде жарық көрген « атты 3 томдық еңбектің бірінші томында арнайы тараулар берілді (авторы – Е.Костюхин). ертегіні сала-салаға бөліп, тереңдете, тұрғыдан зерттеу ісі 1970 жылдан қолға алынды. С.А.Қасқабасовтың ертегілерге, Е.Д.Тұрсыновтың ертегілерінің шығу тегіне арналған монографиялары 1972–1973 ж. баспадан шықты. 1979 ж. хайуанаттар туралы ертегілердің тұңғыш академиялық басылымы жарық көрді. Ертегі жанры бүкіл халық прозасы жүйесінде « атты еңбекте зерттеліп, оған 1986 ж. Қазақстан ғылым академиясының Ш.Ш.Уәлиханов атындағы сыйлық берілді (авторы – Қасқабасов). Қазақ ертегітануы ұлттық фольклор туралы ғылымының үлкен де маңызды бір саласына айналды.
Тағы қараңыз
Дереккөздер
- “ Қазақ әдебиеті. Энциклопедиялық анықтамалық. — Алматы: «Аруна Ltd.» ЖШС, 2010 жыл.ISBN 9965-26-096-6
- “Қазақстан”: Ұлттық энцклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Ertegi folklordyn negizgi zhanrlarynyn biri Ertegi zhanry halyk prozasynyn damygan korkemdelgen tүri yagni folklorlyk korkem proza Қazak tilindegi Uolt Disnej altyn klassikasy ertegileriMaksatyOnyn maksaty tyndaushyga gibrat usynumen birge estetikalyk beru Erteginin atkaratyn kyzmeti ken ol әri әri korkem kazyna Erteginin bүkil zhanrlyk ereksheligi osy eki sipatynan korinedi Sondyktan ertegilik prozanyn basty mindeti syuzhetti barynsha tartymdy etip korkemdep әrlep bayandau Demek ertegi shyndykka bagyttalmajdy al ertekshi әngimesin omirde bolgan dep dәleldeuge tyryspajdy Erteginin kompoziciyasy bas kaharmandy dәripteuge bagyndyrylady sojtip ol belgili bir sulba bojynsha kurylady Munyn bәri ertegige ideyalyk mazmundyk zhәne korkemdik tutastyk beredi Osy tutastyk bul zhanrga baska da kasietter darytady kompoziciya men estetikalyk murattyn birligi әri turaktylygy korkem sharttylyktyn mindettiligi auyzeki sojleu tiline sәjkestigi turakty tirkesterdin koldanyluy t t Ertegide kiyal maksatty tүrde pajdalanylady sondyktan ol әsirelenip gazhajypka ajnalady zhәne birshama ozinshe damyp otyrady ertegidegi gazhajyp kiyal adamnyn kүndelikti korip zhүrgen zattary men kubylystaryn sanaly tүrde baskasha etip korsetedi ojtkeni bul zhanrda gazhajyptyn korkem bejneleuish kural retinde koldanylady Өmirdegi shynajy nәrsenin ozin әdeji ozgertip korsetu erteginin ozindik kasieti bolgandyktan ertekshi de onyn mazmunyn barynsha әsireleuge gazhajypty etuge kүsh salady Sonymen birge ertegidegi okigalar men is әreketterdin kanshalykty әserli boluy ertekshige gana emes sondaj ak tyndaushyga da erteginin ajtylu zhagdajyna da bajlanysty ertegide kiyal men gazhajyp әri ideyalyk ta maksatta koldanylady sebebi klassik Ertegi adamnyn ruhani azygy boluymen katar ideol ta kyzmet atkargan erteginin korkem bayandaluynda syuzhetten de gori kompoziciyanyn roli artygyrak ҚurylymyErteginin poetikasy men kompoziciyasy korkem әri zhүjeli Kompoziciyasy birneshe bolshekten turady bastama epikalyk bayandau ayaktau Bastama әdette olen nemese ujkaskan proza tүrinde bas kejipkerdin ata anasy onyn dүniege kelui turaly ajtyp tyndaushylardy bas kejipkermen tanystyrady Epikalyk bayandau kaharmannyn osuin үjlenu tarihyn onyn bastan keshkenderin әngimelejdi Ayaktauda kejipkerdin sүjgenin alyp nemese ojlaganyn iske asyryp muratyna zhetkeni habarlanady Bastama men ayaktau kobinese turakty tirkes bolyp keledi Өzinin uzak tarihynda ertegi zhanry әr dәuirdin әr kogamnyn bolmysy men tүsinikterinin nanymdarynyn әr tүrli izderin saktap kalyp bizdin zamanymyzga zhetkizgen Қazak ertegilerinde handyk zamannyn shyndygy sol shaktagy әdetter men nanymdar salt dәstүrler turmys kejpi kobirek korinis tapkan TүrleriErtegileri zhanrlyk әri syuzhettik kuramy zhagynan әr aluan Ol ishtej birneshe zhanrga bolinedi 1 zhanuarlar turaly ertegiler 2 ertegiler batyrlyk ertegiler 3 satiralyk ertegiler 4 Syuzhetteri tek kazaktyn ozine tәn ertegilermen katar baska eldermen ortak syuzhetke kurylgan ertegiler de bar Olardyn kobi tarihi tipologiyalyk zhagdajda pajda bolgan birazy tarihi genetik yagni tuys halyktarga ortak bolyp tabylady kejbiri tarihi mәdeni bajlanys nәtizhesinde kazak zhurtyna taragan Sol sebepti kazak ertegilerinde taza ulttyk ta halykar ta koshpeli syuzhetter de katar omir sүrgen Negizgi kejipker men mazmuny zhәne kiyali әdisterdin kanshalykty pajdalanyluyna karaj bul salalardyn әr kajsysy tagy birneshe topka bolinedi Bulardyn ishinde hikaya osiet myskyl batyrlyk turaly ertegiler bolady Қalyptasu tarihyErtegi zhanrynyn pajda bolyp kalyptasu tarihy ote uzak Onyn tүp torkini algashky kauymda tugan kone mifter anshylyk әngimeler hikayalar әr tүrli yrymdar men anyzdar Өzinin kalyptasu barysynda ertegi osy zhanrlardyn koptegen belgilerin bojyna sinirgen Bul zhanrlardyn kejbiri oz bitimin mүlde zhogaltyp tolyk ertegige ajnalgan Solardyn biri mif zhanry Miftin ertegige ajnalu procesi birneshe kezennen otken Mif algashky rulyk kauymnyn kasietti dep sanalgan kupiya әngimesi men shezhiresi Ony ol kezde әrkimge zhәne әr zherde ajta bermegen Mifte korshagan ortanyn dүnienin zharatyluy men aspan әlemi zhajynda rudyn totemdik babasy ilki atasy men zhasampaz kaharmandar turaly olardyn is әreketteri zhoninde fantastikalyk tүrde bayandalgan Alajda ol zamanda osynyn bәri akikat dep kabyldangan mifke zhurt kәmil sengen Birak uakyt otip adam sanasy men mүmkindigi zhetilgen sajyn mif ozgeriske ushyrap birte birte kasietti sipatynan ajrylgan kupiya boludan kalgan Osynyn nәtizhesinde mifke senushilik te әlsiregen ondagy okigalar men kejipkerler baska sipat kabyldagan tipti mifti ajtushy bara bara oz zhanynan da kosatyn bolgan Sonyn saldarynan is әreketterdin de nәtizhesi bayagy miftik sipattan ajyrylgan Miftin sebep saldarlyk belgisi zhogalgan Birte birte miftin buryngy masshtaby tarylyp әngime zheke bir adamnyn tagdyryn bayandajtyn zhagdajga keledi Sojtip mif hikayaga sodan son ertegige ajnalady Erteginin tagy bir tamyry algashky rulyk kauym adamdarynyn anshylyk әngimeleri men hikayalary Algashynda shyn bolgan okigalar negizinde ajtylgan әngimeler birte birte el arasyna taragan sajyn kospalarmen tolyktyrylyp hikayaga odan ertegige ajnalyp ketken Osyndaj anshy mergender zhajyndagy әngimeler kazak ertegilerinin kuramynda az emes Әrine olar bizdin ertegide sol ezhelgi zamandagy kүjinde emes korkem folklorga ajnalgan formada korinedi Algashky kauymdagy miftik ugymdar tugyzgan nebir galamat zheztyrnak zhalgyz kozdi dәu albasty zhalmauyz kempir t b buryngy anshylar әngimesine kirigip hikaya tugyzady Hikaya zhanry miftin ozimen birge ertegige de ajnalady Onyn ertegi kuramynda zhүretini de sondyktan Birak miftin ertegige ajnalu zholynda hikaya men ertegi katar omir sүredi sol sebepti mif әsirese hikaya ozinshe zheke ajtylyp elge zhajylady Қazak ertegilerinin kalyptasuy Қazak halky prozasynda osy process tүgel derlik iz kaldyrgan Zhalpy ertegilerdin pajda bolyp kalyptasuynyn algashky kezderinde el ony kiyal dep ojlamagan onda bayandalatyn okigaga sengen sebebi ol shakta ertegi oz torkininen alshak kete kojmagan sondyktan korkemdik kyzmet te atkarmagan Al korkem folklorlyk zhanr bolyp kalyptaskan klassik Қazak ertegilerinin zhinaluy men zhariyalanyp zerttelui 18 g dyn 2 zhartysynda bastaldy Algashky zhүz zhylda negizinen Қazakstanga Resejden kelgen adamdardyn kejbiri kazak zhurtynyn turaly derekter zhinap solardyn katarynda folklor zhajynda zhalpylama mәlimetter zhariyalap zhүrdi Ertegilerdin kobirek zhinalyp zharyk korgen tusy 19 g dyn 2 zhartysy Bul kezende kazak ertegilerin gyl maksatta zhariyalagan zhinaktar da boldy Әsirese V V Radlov I N Berezin Y Altynsarin G N Potanin A V Vasilev A E Alektorov Ә Divaev zhinaktarynda ertegilerdin koptegen mәtinderi zharyk korip olar turaly azdy kopti gyl pikir ajtyldy Atalgan zhinaushy zhariyalaushylardyn galymdyk dengeji gyl tүsinigi әr tүrli bolgandyktan ertegi mәtinderi әr tүrli kozkaras turgysynan bagalandy Sogan karamastan biraz ertegi zharyk kordi gyl ajnalymga endi Sonyn arkasynda kazak ertegileri Potaninnin Radlovtyn A N Veselovskijlerdin ken masshtabty gyl zertteulerine ilikti Bul shakta ertegilerdi kazak okygandary da akyndary da zhinastyryp Dala uәlayatynyn gazetinde zhekelegen mәtinderdi zharykka shygardy Әsirese Mәshhүr Zhүsip Kopejuly ertegilerdi arnajy tүrde zhariyalap otyrdy Sh Sh Uәlihanov bastagan zertteu isin Altynsarin Abaj Қunanbaev Ә Bokejhanovtar zhalgastyrdy Ertegilerdi gylymi әri agartushylyk maksatta zhinap zhariya etu zertteu zhumysy 20 g da ken zholga kojyldy Bul gasyrdyn 40 50 zhyldaryna dejin ertegiler kobinese oku agaratu mәselesi turgysynan zhariyalanyp okulyktarda zhekelegen makala men kitaptarda arnajy karastyryldy Osy tusta A Bajtursynovtyn H Dosmuhamedovtin M O Әuezovtin S Sejfullinnin okulyk ispetti zharyk korgen kitaptary S Mukanovtyn B Kenzhebaevtyn E S Ysmajylovtardyn makalalary kazak folklortanuy ertegi zhanryna da arnajy konil bolgenin ajgaktady Birak atalgan avtorlar ertegini tүsinude taldauda әrkelki tүsinik korsetti Әsirese ertegini taza taptyk turgydan bagalau etek alyp onyn koptegen nuskalary taldaudan tys kaldy tipti mәtinderge redakciyalyk tүzetuler de engizildi Osy үrdis 20 g dyn 60 zhyldaryna dejin zhalgasyp zharyk korgen mәtinderge taptyk sipat berildi al zertteu enbekter turpajy sociologiyalyk bagytta boldy 1960 zhyldan bastap ertegi zhanryn zertteu gyl negizge tүsti Bul salada Әuezov pen Ysmajylovtyn V Sidelnikovtyn M Ғabdullinnin enbekteri ajryksha boldy Olar ertegilerdin kazaksha үsh oryssha үsh tomyn zhariyalap bul zhanr turaly zhanasha oj tolgap kolemdi makalalar zhazdy zhәne mәtinderge tүsinikter berdi Ertegiler 1960 zh basylyp shykkan Қazak әdebietinin tarihyna zheke bolim bolyp endi avtory Әuezov Ertegi zhanryna Ғabdullinnin zhogary oku ornyna arnalgan okulygynda N S Smirnovanyn kitabynda orys tilinde zharyk korgen atty 3 tomdyk enbektin birinshi tomynda arnajy taraular berildi avtory E Kostyuhin ertegini sala salaga bolip terendete turgydan zertteu isi 1970 zhyldan kolga alyndy S A Қaskabasovtyn ertegilerge E D Tursynovtyn ertegilerinin shygu tegine arnalgan monografiyalary 1972 1973 zh baspadan shykty 1979 zh hajuanattar turaly ertegilerdin tungysh akademiyalyk basylymy zharyk kordi Ertegi zhanry bүkil halyk prozasy zhүjesinde atty enbekte zerttelip ogan 1986 zh Қazakstan gylym akademiyasynyn Sh Sh Uәlihanov atyndagy syjlyk berildi avtory Қaskabasov Қazak ertegitanuy ulttyk folklor turaly gylymynyn үlken de manyzdy bir salasyna ajnaldy Tagy karanyzAnyzDerekkozder Қazak әdebieti Enciklopediyalyk anyktamalyk Almaty Aruna Ltd ZhShS 2010 zhyl ISBN 9965 26 096 6 Қazakstan Ұlttyk encklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998 ISBN 5 89800 123 9Bul makala kazak әdebieti turaly bastama makala Ony tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet