Гиперинфляция бағалар тез және анық өсетін инфляцияның шекті түрі Мұндай жағдай ақша бірлігінің кенет құнсыздануына төле

Гиперинфляция - бағалар тез және анық өсетін инфляцияның шекті түрі. Мұндай жағдай ақша бірлігінің кенет құнсыздануына, төлем айналымының бей-берекет кетуіне және қалыпты шаруашылық байланыстарының бұзылуына апарып соғады.

Гиперинфляцияның пайда болу себептері және салдары

Ол ақшаларға сенiмнiң жоғалтуы артынан тауар-ақша айналы және елдiң қаржы жүйесiнiң күйреуiне бағытталғандығынан, ақшаның гиперинфляция жеке түрлерге ерекшелейдi. Ақшалар құнның шарасы, үндеудi құрал, қорландыру қаражаттар, төлеудi құрал сияқты экономикадағы өз табиғи рөлдерiн жоғалтады.

Гиперинфляцияның мерзiмi мемлекеттегi дағдарысты білдіреді. Гиперинфляция мемлекеттiң парыздары бойынша дефолт қоса жiберуге, мүмкiн еместiк артынан жаппай банкроттықтар, айырбастың максимал үлкеюi және тұрғынның қазына, кедейленуiн қолданудың бас тартуы жинақталуына әкеледі.

Мысалы, ақша айналым Ресейде азамат соғысы уақытында гипернифляция барысында немесе Германия 1920-шi жылдарында заттай айырбасқа орын жиi жол бердi. Баламалармен iшкi құны мемлекеттiк саясаттан тәуелдi болмайтын өтiмдi тауарлар сөз сөйлейдi: еркiн айналыстағы ақша, бағалы металлдар, (арақ, темекi, қант) кейбiр тауарлар. Салдармен (XX ғасырда жиiрек және 2008 жылдың дағдарысына дейiн бұл Ақш доллары болды) шетелдiк валюта операциялар үшiн елдiң iшi кең қолданылатында немесе жеке салалар, ұлттық валютаның шейiн толық ығыстыру экономиканың долларизациясы бола алады. Әдiстiң бiрлерiнiң ақшаның рабайсыз құнсыздануының заманына жинақтарының сақтаулары құрылымдар ақырын тұрғызу үшiн құрылыс материалдарының (Түркияда қалай) сатып алуы қандай болмасын бола алады. Мұндай бiтпейтiн құрылыс тауарға ақшалай артықшылықтар салуға мүмкiндiк бередi - кiрпiш, қажетсiз келесi олардың сату қалған цемент оларды үшiн әрдайым қолдануға болады.

Дереккөздер

Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Әлеуметтану және саясаттану бойынша / Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д., профессор Е. Арын – Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ. 2006. – 569 б. ISBN 9965-808-89-9
Банк терминдері мен ұғымдарының қазақша-орысша сөздігі. / Ғ. Сейіткасымов, Б. Бейсенғалиев, Ж. Бекболатұлы — Алматы: Экономика, 2006. ISBN 9965-783-20-9

[1] Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Әлеуметтану және саясаттану бойынша / Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д., профессор Е. Арын – Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ. 2006. – 569 б. ISBN 9965-808-89-9

[2] Банк терминдері мен ұғымдарының қазақша-орысша сөздігі. / Ғ. Сейіткасымов, Б. Бейсенғалиев, Ж. Бекболатұлы — Алматы: Экономика, 2006. ISBN 9965-783-20-9