(17.12.1778-29.05.1829)
Ағылшын химигі және физигі. 1803 жылдан бастап Лондон патшалық қоғамының мүшесі, 1820-1827 жылдар арасында оның президенті болған. 1795-1798 жылдары дәріханашының оқушысы, 1798 жылдан бастап Бристоль маңайындағы Пневматикалық институтының лабороториясының жетекшісі, 1802 жылдан Лондондық патшалық қоғамының міндетті хатшысы.
Химия саласындағы еңбектері бейорганикалық химияға және негізін салушылардың бірі болып келетін, электрохимияға жатады. Азот гемиоксидінің мас болдыратын және ауырысындырмайтын әсерін ашып (1799ж.), оның құрамын анықтаған. Су электролизін зерттеген (1800ж.) және оның сутегі мен оттегіне ыдырауын айқындаған. Химиялық ынтықтылықтың электрохимиялық теориясын ұсынды (1807ж.).
Бұл теория бойынша химиялық қосылыс түзілгенде өзара бейтараптану, немесе қарапайым заттарға тән электр зарядының теңесуі өтеді; мұнда бұл зарядтардың айырымы жоғары болған сайын, қосылыс берік болады. Балқытылған тұздар мен негіздерді электролиздеу арқылы калийді (1807ж.), барийді, кальцийді, стронций амальгамасын және магнийді (1808ж.) алды. Ж.Л. Гей-Люссак пен Л.Ж. Тенардан тәуелсіз (1808ж.) бор қышқылын қыздыру арқылы борды алған. Хлордың элементарлық табиғатын мақұлдаған (1810ж.). П.Л. Дюлонгтан тәуелсіз қышқылдардың сутектік теориясын ұсынған (1815ж.). Қауіпсіз кеніштік лампа құрастырғын (1815ж.). Платина мен палладийдің каталиткалық қабілеттерін ашқан (1817-1820жж.), "платиналық қараны" дайындаған (1817ж.). Металдық литийді алған (1818ж.). Петербург ғылым академиясының құрметті мүшесі (1826 жылдан бастап).
Дереккөздер:
С.К. Мырзалиева "Химия" (Балаларға арналған энциклопедиялық анықтамалық Алматы 2012ж.)
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
17 12 1778 29 05 1829 Agylshyn himigi zhәne fizigi 1803 zhyldan bastap London patshalyk kogamynyn mүshesi 1820 1827 zhyldar arasynda onyn prezidenti bolgan 1795 1798 zhyldary dәrihanashynyn okushysy 1798 zhyldan bastap Bristol manajyndagy Pnevmatikalyk institutynyn laborotoriyasynyn zhetekshisi 1802 zhyldan Londondyk patshalyk kogamynyn mindetti hatshysy Himiya salasyndagy enbekteri bejorganikalyk himiyaga zhәne negizin salushylardyn biri bolyp keletin elektrohimiyaga zhatady Azot gemioksidinin mas boldyratyn zhәne auyrysyndyrmajtyn әserin ashyp 1799zh onyn kuramyn anyktagan Su elektrolizin zerttegen 1800zh zhәne onyn sutegi men ottegine ydyrauyn ajkyndagan Himiyalyk yntyktylyktyn elektrohimiyalyk teoriyasyn usyndy 1807zh Bul teoriya bojynsha himiyalyk kosylys tүzilgende ozara bejtaraptanu nemese karapajym zattarga tәn elektr zaryadynyn tenesui otedi munda bul zaryadtardyn ajyrymy zhogary bolgan sajyn kosylys berik bolady Balkytylgan tuzdar men negizderdi elektrolizdeu arkyly kalijdi 1807zh barijdi kalcijdi stroncij amalgamasyn zhәne magnijdi 1808zh aldy Zh L Gej Lyussak pen L Zh Tenardan tәuelsiz 1808zh bor kyshkylyn kyzdyru arkyly bordy algan Hlordyn elementarlyk tabigatyn makuldagan 1810zh P L Dyulongtan tәuelsiz kyshkyldardyn sutektik teoriyasyn usyngan 1815zh Қauipsiz kenishtik lampa kurastyrgyn 1815zh Platina men palladijdin katalitkalyk kabiletterin ashkan 1817 1820zhzh platinalyk karany dajyndagan 1817zh Metaldyk litijdi algan 1818zh Peterburg gylym akademiyasynyn kurmetti mүshesi 1826 zhyldan bastap Derekkozder S K Myrzalieva Himiya Balalarga arnalgan enciklopediyalyk anyktamalyk Almaty 2012zh