Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Галит () тас тұзы, ас тұзы – хлоридтер класының минералы. Хим. формуласы NaCl. Кубтық сингонияда кристалданып, түйіршік масса, қабыршақ, талшық пішінді агрегаттар түзеді. Галит мөлдір, түссіз ақ, кейде түрлі түсті болады, көбінесе сильвинмен бірге кездеседі. Қатт. 2, менш. салм. 2,1 – 2,2 г/см3, шыныдай жылтыр. арасында Галиттің қалың қабаттары кездеседі. Ол климаты ыстық, қуаңшылық аймақтардағы су алаптарында (шығанақ, көл) өздігінен тұнады. Қазақстанда Галиттің ірі кендері Каспий, Арал теңіздері маңында бар. Галит тамақ өнеркәсібінде, қара металлургияда күкірт қоспаларын жою үшін, инертті газдарды (гелий, неон, аргон, т.б.) тазартқыш ретінде, электртехникада натрий құрамды сымдар жасауда пайдаланылады.
| Halite | |
|---|---|
 Halite from the , Małopolskie, Poland (size: 16x15x13cm) | |
| Негізі | |
| Санаты | Минерал |
| Химиялық формуласы | NaCl |
| 03.AA.20 | |
| Isometric hexoctahedral 4/m 3 2/m | |
| a = 5.6404(1) Å; Z = 4 | |
| Ерекшеліктері | |
| 58.433 g/mol | |
| Түсі | Colorless or white; also blue, purple, red, pink, yellow, orange, or gray |
| Predominantly cubes and in massive sedimentary beds, but also granular, fibrous and compact | |
| Perfect {001}, three directions cubic | |
| Conchoidal | |
| Беріктігі | Brittle |
| бойынша минерал қаттылығы | 2 - 2.5 |
| White | |
| Transparent | |
| 2.17 | |
| Оптикалық сипаты | Isotropic |
| n = 1.544 | |
| Water soluble | |
| Басқа сипаттамалары | Salty flavor, Fluorescent |
| Дереккөздер | |
Агрегаттары. Өз бетімен көлдерде тұнған тұздар көбінесе кристалды түйіршіктерден құралған қабыршақ кесектер түрінде болады. Олар кейде тығыз, кейде кеуекті келеді. Кристалдардың тіркеліп өскен әдемі қоспақ , друза түрлері кездеседі. Тұзды сорлардың бетінде, су тез буланғанда, тұз кристалдарының тамаша қауашақ қабыршағы пайда болады да, олар ерітінді бетінде жүзіп жүреді («кайықшалар» деп аталатын себебі осы). «Қайықша» төңкерілген пирамида пішіндес болады. Ол аздан соң суға (ерітіндіге) батып, толық кристалл түріне айналады. Галиттің түсі мөлдір, түссіз немесе ақ түсті. Сызығы ақ , дәмі татымды, тұз сияқты ащы. Электр тогын ңашар өткізеді, бірақ жылуды өте жақсы өткізеді. Жылтырлығы шыныдай мөлдір. Жаратылысы көбінесе экзогендік; галит суы құрғаған көл мен шығанақтардан пайда болады. Сонымен қатар галит кейде вулкандардың атқылауынан үшпалы зат ретінде көтеріліп, жарықтарға кіріп құралады. Галит тамақ өндірісінде, химиялық ендірістерде — тұз қышқылың жасауда, натрий алуға, былғары илеу ісінде т. б. қолданылады. Кендері біздің елімізде Эльтодда, Басқ ұншақта, Қырымда, Қазақстанда, Уралда (Соликамск), Украинада кездеседі. Шет елдердегі кендері Величкада (Польша), Пенджабта (Үндістан), Кадзаста (АҚ Ш ) , Табрис (Ирад), Стассфурт (Германия) т. б. бар.
Дереккөздер
- http://rruff.geo.arizona.edu/doclib/hom/halite.pdf Handbook of Mineralogy
- Mindat.org
- Webmineral data
- Мұнай және газ геологиясы танымдық және кәсіптік-технологиялық терминдерінің түсіндірме сөздігі. Анықтамалық басылым. — Алматы: 2003 жыл. ISBN 9965-472-27-0
- Мұнай және газ геологиясы терминдерінің орысша-қазақша түсіндірме сөздігі. Жалпы редакциясын басқарған Казакстанға еңбегі сіңген мұнайшы — геологтар Т.Н. Жұмағалиев, Б.М. Куандықов. — А.: АРНGroup, 2000. — 328 бет.
- Кристаллография, минералогия, петрография. Бұл кітап Абай атындағы Қазақтың мемлекеттік педагогты институтының, география факультетінде оқылған лекциялардың негізінде жазылды, 1990. ISBN 2—9—3 254—69
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Galit tas tuzy as tuzy hloridter klasynyn mineraly Him formulasy NaCl Kubtyk singoniyada kristaldanyp tүjirshik massa kabyrshak talshyk pishindi agregattar tүzedi Galit moldir tүssiz ak kejde tүrli tүsti bolady kobinese silvinmen birge kezdesedi Қatt 2 mensh salm 2 1 2 2 g sm3 shynydaj zhyltyr arasynda Galittin kalyn kabattary kezdesedi Ol klimaty ystyk kuanshylyk ajmaktardagy su alaptarynda shyganak kol ozdiginen tunady Қazakstanda Galittin iri kenderi Kaspij Aral tenizderi manynda bar Galit tamak onerkәsibinde kara metallurgiyada kүkirt kospalaryn zhoyu үshin inertti gazdardy gelij neon argon t b tazartkysh retinde elektrtehnikada natrij kuramdy symdar zhasauda pajdalanylady HaliteHalite from the Malopolskie Poland size 16x15x13cm NegiziSanaty MineralHimiyalyk formulasy NaCl03 AA 20Isometric hexoctahedral 4 m 3 2 ma 5 6404 1 A Z 4Erekshelikteri58 433 g molTүsi Colorless or white also blue purple red pink yellow orange or grayPredominantly cubes and in massive sedimentary beds but also granular fibrous and compactPerfect 001 three directions cubicConchoidalBeriktigi Brittlebojynsha mineral kattylygy 2 2 5WhiteTransparent2 17Optikalyk sipaty Isotropicn 1 544Water solubleBaska sipattamalary Salty flavor FluorescentDerekkozderGalit Agregattary Өz betimen kolderde tungan tuzdar kobinese kristaldy tүjirshikterden kuralgan kabyrshak kesekter tүrinde bolady Olar kejde tygyz kejde keuekti keledi Kristaldardyn tirkelip osken әdemi kospak druza tүrleri kezdesedi Tuzdy sorlardyn betinde su tez bulanganda tuz kristaldarynyn tamasha kauashak kabyrshagy pajda bolady da olar eritindi betinde zhүzip zhүredi kajykshalar dep atalatyn sebebi osy Қajyksha tonkerilgen piramida pishindes bolady Ol azdan son suga eritindige batyp tolyk kristall tүrine ajnalady Galittin tүsi moldir tүssiz nemese ak tүsti Syzygy ak dәmi tatymdy tuz siyakty ashy Elektr togyn nashar otkizedi birak zhyludy ote zhaksy otkizedi Zhyltyrlygy shynydaj moldir Zharatylysy kobinese ekzogendik galit suy kurgagan kol men shyganaktardan pajda bolady Sonymen katar galit kejde vulkandardyn atkylauynan үshpaly zat retinde koterilip zharyktarga kirip kuralady Galit tamak ondirisinde himiyalyk endiristerde tuz kyshkylyn zhasauda natrij aluga bylgary ileu isinde t b koldanylady Kenderi bizdin elimizde Eltodda Bask unshakta Қyrymda Қazakstanda Uralda Solikamsk Ukrainada kezdesedi Shet elderdegi kenderi Velichkada Polsha Pendzhabta Үndistan Kadzasta AҚ Sh Tabris Irad Stassfurt Germaniya t b bar Derekkozderhttp rruff geo arizona edu doclib hom halite pdf Handbook of Mineralogy Mindat org Webmineral data Munaj zhәne gaz geologiyasy tanymdyk zhәne kәsiptik tehnologiyalyk terminderinin tүsindirme sozdigi Anyktamalyk basylym Almaty 2003 zhyl ISBN 9965 472 27 0 Munaj zhәne gaz geologiyasy terminderinin oryssha kazaksha tүsindirme sozdigi Zhalpy redakciyasyn baskargan Kazakstanga enbegi singen munajshy geologtar T N Zhumagaliev B M Kuandykov A ARNGroup 2000 328 bet Kristallografiya mineralogiya petrografiya Bul kitap Abaj atyndagy Қazaktyn memlekettik pedagogty institutynyn geografiya fakultetinde okylgan lekciyalardyn negizinde zhazyldy 1990 ISBN 2 9 3 254 69Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet