Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
| Бозарша | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||
|
Өсімдік туралы
Бозарша – сауырағаштар тұқымдасына жататын қылқанжапырақты ағаш. Өмір сүру ұзақтығы – орташа есеппен 100-150 жыл. Қылқандарының жағымды хош иісі болады. АҚШ, Канада, Польша, Нидерланд елдері арқылы дүние жүзіне кең таралған. Қазақстанда шет елден әкелінген жиырма шақты түрі көгалдандыруда кең қолданылып келеді. Бозаршаның қылқаны сары, ашық жасыл, ала түсті болады. Қылқаны алтын түсті бозаршаны «Golden Globe» деп атайды және ол үлкен сұраныста. Биік болып өсетін түрлерінің ішінде «Brabant» пен «Smaragd» бозаршалары қала көгалдандыруында кеңінен қолданылып келеді. Биіктігі - 60 м дейін жетеді. Бозарша түріне байланысты пішіні әр түрлі болып келеді: «Thuja Danica» шар пішіндес, «T.Brabant» – цилиндр, «T.Smaragd» – конус пішіндес болса, «Т.orientalis» деген түрі жұмыртқа тәрізді болады. Биіктігі түрі мен сұрпына қарай 0,3-15 метр аралығында болып келеді. Бозаршаның өсу жылдамдықтары да түрлеріне байланысты. Оның жылдық өсімі күтіміне қарай 20-60 см-ге дейінгі аралықта. Табиғаттағыдай емес көгалдандыруда бозаршалардың көлемі мен биіктігін қажетті деңгейде пішіндеп ұстауға болады. Көгалдандыруда жасыл қоршау жасауға қолданады. Бозаршаның барлық түрі қырқып, түрлі пішіндер жасауға өте ыңғайлы. Осы қасиетіне байланысты оны аула көгалдандыруда жиі пайдаланады. Бозаршаның ағашы жұмсақ әрі мықты. Отанымызда одан шпал, жиһаз, бағана жасайды. Ағашында хош иісті сары түсті эфир майы бар. Оны парфюмерияда (шаш және денеге арналған жуғыш заттар, фитобальзамдар мен хош иісті майлар) және медицинада кеңінен қолданады. Халық медицинасында рак ауруларының алғашқы белгілерін емдеуде пайдаланады. Бозаршаның қылқандары мен қабығын қайнату арқылы несеп айдайтын, іш жүргізетін, күйгенде, суықтағанда, жөтелге қарсы, бас және тіс ауырғанда қолданатын әр түрлі тұнбалар дайындауда қолданады.
Күтімі
Кез-келген түрі жылы әрі ылғалды жерді ұнатады. Климаты ылғалды, ыстық аймақтарда тез өседі. Барлық түрін жиі және мол суғару керек. Бұтағын қырқып, пішіндеп отырған дұрыс. Қылқанының түсі қанық болуы үшін, жылына екі рет құрамында азоты көп тыңайтқыштармен қоректендірген жөн.
Көбейтілуі
Жылыжайларда тұқымынан немесе ерте көктемде қалемшелеу арқылы көбейтіледі.
Бозарша туралы тақпақ
Бозаршада ұнамды
Баға жетпес бар көрік.
Қысы-жазы тұрады
Аулаңызға сән беріп.
Сілтемелер
- Гүлстан, өсімдіктер туралы сайт Мұрағатталған 20 ақпанның 2012 жылы.
Пайдаланылған әдебиеттер
Қ 74 Құлжабаева Г.Ә.Қылқанжапырақтылар: Дидактикалық материал - Алматы, 2010 - 14 бISBN 978-601-7237-07-3
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
BozarshaDүniesi ӨsimdikterBolimi Taby Tegi BozarshaӨsimdik turalyBozarsha sauyragashtar tukymdasyna zhatatyn kylkanzhapyrakty agash Өmir sүru uzaktygy ortasha eseppen 100 150 zhyl Қylkandarynyn zhagymdy hosh iisi bolady AҚSh Kanada Polsha Niderland elderi arkyly dүnie zhүzine ken taralgan Қazakstanda shet elden әkelingen zhiyrma shakty tүri kogaldandyruda ken koldanylyp keledi Bozarshanyn kylkany sary ashyk zhasyl ala tүsti bolady Қylkany altyn tүsti bozarshany Golden Globe dep atajdy zhәne ol үlken suranysta Biik bolyp osetin tүrlerinin ishinde Brabant pen Smaragd bozarshalary kala kogaldandyruynda keninen koldanylyp keledi Biiktigi 60 m dejin zhetedi Bozarsha tүrine bajlanysty pishini әr tүrli bolyp keledi Thuja Danica shar pishindes T Brabant cilindr T Smaragd konus pishindes bolsa T orientalis degen tүri zhumyrtka tәrizdi bolady Biiktigi tүri men surpyna karaj 0 3 15 metr aralygynda bolyp keledi Bozarshanyn osu zhyldamdyktary da tүrlerine bajlanysty Onyn zhyldyk osimi kүtimine karaj 20 60 sm ge dejingi aralykta Tabigattagydaj emes kogaldandyruda bozarshalardyn kolemi men biiktigin kazhetti dengejde pishindep ustauga bolady Kogaldandyruda zhasyl korshau zhasauga koldanady Bozarshanyn barlyk tүri kyrkyp tүrli pishinder zhasauga ote yngajly Osy kasietine bajlanysty ony aula kogaldandyruda zhii pajdalanady Bozarshanyn agashy zhumsak әri mykty Otanymyzda odan shpal zhiһaz bagana zhasajdy Agashynda hosh iisti sary tүsti efir majy bar Ony parfyumeriyada shash zhәne denege arnalgan zhugysh zattar fitobalzamdar men hosh iisti majlar zhәne medicinada keninen koldanady Halyk medicinasynda rak aurularynyn algashky belgilerin emdeude pajdalanady Bozarshanyn kylkandary men kabygyn kajnatu arkyly nesep ajdajtyn ish zhүrgizetin kүjgende suyktaganda zhotelge karsy bas zhәne tis auyrganda koldanatyn әr tүrli tunbalar dajyndauda koldanady KүtimiKez kelgen tүri zhyly әri ylgaldy zherdi unatady Klimaty ylgaldy ystyk ajmaktarda tez osedi Barlyk tүrin zhii zhәne mol sugaru kerek Butagyn kyrkyp pishindep otyrgan durys Қylkanynyn tүsi kanyk boluy үshin zhylyna eki ret kuramynda azoty kop tynajtkyshtarmen korektendirgen zhon KobejtiluiZhylyzhajlarda tukymynan nemese erte koktemde kalemsheleu arkyly kobejtiledi Bozarsha turaly takpakBozarshada unamdy Baga zhetpes bar korik Қysy zhazy turady Aulanyzga sәn berip SiltemelerGүlstan osimdikter turaly sajt Muragattalgan 20 akpannyn 2012 zhyly Pajdalanylgan әdebietterҚ 74 Қulzhabaeva G Ә Қylkanzhapyraktylar Didaktikalyk material Almaty 2010 14 bISBN 978 601 7237 07 3