Бие сүті

Бие сүті — биенің сүт бездерінен шығатын биологиялық сұйықтық.

Сиыр сүтіне қарағанда, бие сүтінде лактоза 1,5 есе көп болып, ақуыз бен май 1,5-2 есе аз болады.

Ауыл шаруашылығында бие сүтін қымызды дайындау үшін пайдаланады.

Биенің сүттілігі

Сүтті жылқы шаруашылығының көп жылғы тәжірибесі бие неғұрлым жиі сауылса, одан сүтті соғұрлым көп алуға болатындығын, яғни сүттің көп бөлінуі сауу жиілігіне байланысты екендігін көрсетіп отыр.

Биенің сүттілігі сауым маусымының ұзақтығына, сүт беру барысына және оның жасына байланысты.

Қазақтың мал шаруашылығы ғылыми-зерттеу институтының қымыз фермасындағы жүргізілген тәжірибелік жұмыстарға қарағанда, сауу аралығының ең қолайлы мерзімі — 2 сағат, демек күні бойы 4-6 рет сауу.

Қымыз фермасындағы биелер сүттілігінің орташа көрсеткіштері, әр басына л

Тұқымдық топтары	Қай уақытта	Сауым айлары
		Мамыр	Маусым	Шілде	Тамыз	Қырк.	Қазан
Ауыр жүк тартатын жылқы мен қазақ жылқысының будану	Бір айда	428	405	388	342	372	305
	Тәулігіне	13,80	13,50	12,50	14,40	12,40	9,85
Жабы жылқысы	Бір айда	402	381	381	352	342	270
	Тәулігіне	12,99	12,70	11,37	12,60	11,40	8,70
Жетілдірілген салт мініс жылқысы	Бір айда	301	292	289	332	310	197
	Тәулігіне	9,75	9,70	9,31	11,06	10,35	6,37

Сүт құрамы

Бие сүтінің құрамы, демек, оның сапасы тұрақты емес. Мәселен, қазақ жылқысы биесінің және желгіш тұқымдардан алынған буданының сүтіндегі ақуыз бен майдың мөлшері сауын айына байланысты өзгеріп отырады. Қазақ жылқысы биесінің сүтінде ақуыздың ең көп болатын мерзімі үшінші сауын айы — 2,17%, ал желгіш жылқы мен қазақ жылқысының буданында төртінші сауым айы — 2%.

Бие сүтінде шамамен 1,3-2,0% май бар, бұл сиыр сүтіндегіден екі еседен астам кем. Сауым маусымының аяғында сүтте едәуір мөлшерде май көп болатындығы байқалды. Жүргізілген зерттеулерде, сиыр сүтіндегі май түйіршіктеріне қарағанда, бие сүтіндегі май түйіршіктері кішілеу келетіндігі анықталды, сондықтан ол жақсы сіңеді.

Бие сүтінде 6,7% лактоза бар (сиыр сүтінде едәуір төмен — 4,7%), ол сауым кезеңіне қарай онша көп өзгере қоймайды.

Дереккөздер

1. В. Черепанова, Ә. Хасенов, З. Сейітов, К. Дүйсенбаев, В. Белокобыленко. Қымыз және шұбат. Алматы: «Қайнар», 1971.