Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Бата оқыр - қайтыс болған адамды жерлеген уақытта келе алмаған жақын-жуықтар мен ілік-жұрағаттардың, ауылдас, тамыр-таныстардың артынан арнайы жұбатып келіп көңіл айтуы, , өліктің артынан жақсы сөз айтуы, Құран, дұға оқу рәсімі.
Бата оқушылар адамы қайтқан үй иелерімен құшақтаса көрісіп, әйелдер жоқтау айтысады. Бата оқырға келген ер адамдар кейде үндемей отырады. Жоқтау айтқан әйелдерді сырттан келгендер басу айтып, жұбатқан соң, Құран бағышталып, бата айтылады. Соңыра сәлем, жөн-сұрау басталып, қазаға «қайырлы болсын» айтысып (қасына бармай, қашықтау отырып), қайғыға ортақ екенін білдіреді.
Алыста тұратын ағайын, дос-жаран, тамыр-таныстар қаза туралы хабарды ести сала келуге тырысады. Келген адамдар жағдайларына және марқұммен жақындығына қарай екі-үштен, кейде жетіден онға дейін жылқы немесе түйе жетектеп келеді. Жақындары сауын сиыр, байлайтын бие, сойыс малын айдай келіп, өліктің артына салмақ салмай, қызметті өздері атқарады. Бұл ысқат пен кеткен малдың орны толсын деген ағайынның көмегі ретінде саналады. Бата оқырға келген топ сойыстың ұсақ малы мен ірі қара, дастарқан дәмі, ас-су, саба қымыз т.б. көмекке деп ала келеді. Мұны иіс деп атайды. Бата оқып, көңіл айтпаған адамды адамы қайтқан үй адамдары күтіп отырады. Қазақы дәстүрде жақын-жуығы қайтыс болған адамды кездейсоқ кездестіріп қалып көңіл айту ұят саналады, сондықтан арнайы барып көңіл айтуға тырысады.
Қазіргі кезде көңіл айта келгендер марқұмның балаларына, әйеліне, жақындарына бата оқырға деп ақша береді. Шығыс Қазақстанның Катонқарағай ауданында ауылдастарының ақша жинап табыс етуін береке деп атайды. Ал, Атырауда бата оқырға келген адам қол алысып амандасады. Құран оқығанда ақша салмай, тек марқұмның жақындарының қолына ақша ұстатады. Атырау облысында, Астраханда қайыр болсып айтып келгенде молда болмаса алдына ақ шүберек, ақ орамал қойылады. Соның үстіне немесе астыңғы шетіне ақша қыстырады не үстіне қояды. Келген адам сәлем бере келіп отырады (реті болса үндемей келіп). Құран оқылып, бата айтылған соң сәлем, жөн-сұрауды бастап, сонан соң қайтыс болған адамның жақындарына (қасына бармай-ақ) «қайырлы болсын!» айтады.
Дереккөздер
- Қазақтың этнографиялық категориялар, ұғымдар мен атауларының дәстүрлі жүйесі. Энциклопедия. - Алматы: DPS, 2011. - ISBN 978-601-7026-17-2
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
 | Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Bata okyr kajtys bolgan adamdy zherlegen uakytta kele almagan zhakyn zhuyktar men ilik zhuragattardyn auyldas tamyr tanystardyn artynan arnajy zhubatyp kelip konil ajtuy oliktin artynan zhaksy soz ajtuy Қuran duga oku rәsimi Bata okushylar adamy kajtkan үj ielerimen kushaktasa korisip әjelder zhoktau ajtysady Bata okyrga kelgen er adamdar kejde үndemej otyrady Zhoktau ajtkan әjelderdi syrttan kelgender basu ajtyp zhubatkan son Қuran bagyshtalyp bata ajtylady Sonyra sәlem zhon surau bastalyp kazaga kajyrly bolsyn ajtysyp kasyna barmaj kashyktau otyryp kajgyga ortak ekenin bildiredi Alysta turatyn agajyn dos zharan tamyr tanystar kaza turaly habardy esti sala keluge tyrysady Kelgen adamdar zhagdajlaryna zhәne markummen zhakyndygyna karaj eki үshten kejde zhetiden onga dejin zhylky nemese tүje zhetektep keledi Zhakyndary sauyn siyr bajlajtyn bie sojys malyn ajdaj kelip oliktin artyna salmak salmaj kyzmetti ozderi atkarady Bul yskat pen ketken maldyn orny tolsyn degen agajynnyn komegi retinde sanalady Bata okyrga kelgen top sojystyn usak maly men iri kara dastarkan dәmi as su saba kymyz t b komekke dep ala keledi Muny iis dep atajdy Bata okyp konil ajtpagan adamdy adamy kajtkan үj adamdary kүtip otyrady Қazaky dәstүrde zhakyn zhuygy kajtys bolgan adamdy kezdejsok kezdestirip kalyp konil ajtu uyat sanalady sondyktan arnajy baryp konil ajtuga tyrysady Қazirgi kezde konil ajta kelgender markumnyn balalaryna әjeline zhakyndaryna bata okyrga dep aksha beredi Shygys Қazakstannyn Katonkaragaj audanynda auyldastarynyn aksha zhinap tabys etuin bereke dep atajdy Al Atyrauda bata okyrga kelgen adam kol alysyp amandasady Қuran okyganda aksha salmaj tek markumnyn zhakyndarynyn kolyna aksha ustatady Atyrau oblysynda Astrahanda kajyr bolsyp ajtyp kelgende molda bolmasa aldyna ak shүberek ak oramal kojylady Sonyn үstine nemese astyngy shetine aksha kystyrady ne үstine koyady Kelgen adam sәlem bere kelip otyrady reti bolsa үndemej kelip Қuran okylyp bata ajtylgan son sәlem zhon suraudy bastap sonan son kajtys bolgan adamnyn zhakyndaryna kasyna barmaj ak kajyrly bolsyn ajtady DerekkozderҚazaktyn etnografiyalyk kategoriyalar ugymdar men ataularynyn dәstүrli zhүjesi Enciklopediya Almaty DPS 2011 ISBN 978 601 7026 17 2Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet