БК б П КонференцияларыБК б П Он бесінші Конференциясы1926 ж 26 қазаннан 3 қарашаға дейін Мәскеуде өтті Шешуші дауыспен 1

БК(б)П Конференциялары

БК(б)П Он бесінші Конференциясы

1926 ж. 26 қазаннан 3 қарашаға дейін Мәскеуде өтті. Шешуші дауыспен 194, кеңесші дауыспен 640 делегат қатысты. Конференцияның күн тәртібі:

Халықаралық жағдай туралы (Н.И.Бухарин);
Еліміздің шаруашылық жағдайы мен партияның міндеттері туралы (А.И.Рыков);
Кәсіподақтар жұмысының қорытындылары және олардың кезектегі міндеттерді (М.П.Томский);
Оппозиция туралы және партия ішіндегі жағдай туралы (И.В.Сталин).

Конференция Коминтерн Аткомындағы БК(б)П делегациясының баяндамасы бойынша қабылдаған халықаралық жағдай туралы қарарда троцкистік-зиновьевтік блоктың Коминтерндегі жікшілдік қызметін қатаң айыптап, БК(б)П делегациясын оларға қарсы батыл күрес жүргізуге міндеттеді. Конференция жұмысында оппозиция және партия ішіндегі жағдай туралы мәселе маңызды орын алды. «БК(б)П-дегі оппозициялық блок туралы» қарарда троцкистік-зиновьектік блокты партия ішіндегі социал-демократ, меньшевиктік уклон деп сипаттады. ОК-нің саясатын бүтіндей және толығымен мақұлдап, конференция партияның бірлігі жолында, оларға қарсы батыл күрес жүргізу міндетін қойды.

Конференция 1925-26 шаруашылық жылын қорытындылап, социалист құрылыстың 1926/27 жылғы міндеттерін белгіледі. Конференция қарарында халық шаруашылығына қалпына келтіру дәуірінің аяқталып, шаруашылықты жаңа техника негізінде қайта құру дәуіріне көшкендігін баяндады; социалист индустрия үшін өнеркәсіпті жоғары қарқынмен дамыту, оны материалдық қаражатпен қамтамасыз ету шаралары белгіленді. Индустрияландыру ісін шаруаларға шектен тыс салық салу және сату бағасын арттыру арқылы жүргізу керек деген трцкистік-зиновьевтік блок басшыларының зиянды да қате ұсыныстары айыпталды. Елімізді индустрияландыру ісін ойдағыдай жүзеге асыру үшін үнемдеу тәртібін енгізуді ұсынды.

«Кәсіподақтар жұмысының қорытындылары және олардың кезектегі міндеттері жөніндегі қарарда кәсіподақтардың елімізді социалист индустрияландыру, шаруашылықтағы үнемдеу тәртібін қатаң сақтау, бұқараны коммунистік бағытта тәрбиелеу жолындағы күресте атқаратын ролін күшейту көзделді және кәсіпорындардағы өндірістік кеңес жұмысын жақсарту шараларды белгіленді.
Конференция ауыл шаруашылық өндіргіш күштерін онан әрі дамытуға, шаруашылықтың социалист формаларын (ауыл шаруашылық кооперациясын, совхоздары, колхоздары күшейтіп, кеңейте беруге, жұмысшы табы мен шаруалардың одағын нығайта түсуге бағытталған шаралар қабылдады. Конференция КСРО-да социализм орнатудың лениндік жоспарын жүзеге асыруда партия қатарының шын бірлігін, оның ОК теңірегіне бұрынғыдан да гөрі топтаса түскенін көрсетті. 1926 ж. желтоқсанда Коминтерн кеңейтілген 7-пленумы «БК(б)П ішіндегі оппозициялық блок туралы» конференция қарарын бекітіп, оны пленумның шешімі ретінде қабылдады.

БК(б)П Он алтыншы конференциясы

1929 ж. 23-29 сәуірде Мәскеуде өтті. Шешуші дауыспен 254, кеңесші дауыспен 679 делегат қатысты. Күн тәртібі:

Халық шаруашылығын дамытудың бесжылдық жоспары (Г.М.Кржижановский, В.В.Куйбышев);
Ауыл шаруашылығын көтерудің жолдары және орта шаруаға салықты жеңілдету (М.И.Калинин);
Бюрократизмге қарсы күрестің қорытындысы және таяндауға міндеттер (Я.А.Яковлев);
БК(б)П мүшелері мен кандидаттарын тазалау және тексеру туралы (Е.М.Ярославский).

Халық шаруашылығын еркендетудің бесжылдық жоспары (1928/29-1932/33) конференцияда негізгі мәселе болды. Конференция бесжылдық жоспардың «оптималық» вариантын мақұлдап, оңшыл оппортунистер ұсынған «минималдық» вариантын қабылдамай тастады. Бесжылдықта халық шаруашылығына 64,6 млрд сом күрделі қаржы жұмсау көзделді. Өнеркәсіп өнімінің 2,8 есе, ал ауыр өнеркәсіп өнімін 3,3 есе көбейту жоспарланды. Социалист сектордың өнеркәсіптің жалпы өніміндегі үлес салмағын 92%-ға, ауыл шаруашылығын кооперацияларына біріккен шаруа шаруашылықтарының санын 85%-ға, колхоздардың егіс көлемін 20 млн га-ға жеткізу белгіленді. Демек 1-бесжылдық жоспар социалист шабуылдың жаппай өрістелген бағдарламасы, КСРО өнеркәсібі мен ауыл шаруашылығын осы заманғы техникамен қаруландырудың ұлы жоспары болды. Конференция ауыл шаруашылығын коллективтендіру ісін онан әрі дамыту үшін социалист индустрияны барынша өркендету қажет деп есептеді. Кедей шаруаны салықтан босатуды, орташа салынатын салықты жеңілдету және салықтардың жалпы мөлшерінің 30-45%-ын кулактарға салуды мақұлдады. Осының негізінде қала мен ауыл арасындағы байланыстың өндірістік жаңа формаларын нығайту жөнінде пркатикалық шаралар белгіледі.

Конференция бюрократизмге қарсы күрес шаралары жөнінде Орталық бақылау комиссиясы – жұмысшы-шаруа инспекцмясы ұсынған қарарды қабылдады. Бұл жөнінде мемлекет апараттағы бюрократизммен батыл күрес жүргізуге директива берді, сын мен өзара сын оны жоюдың басты тәсілі екенін атап көрсетті. Конференция партияны ұсақ буржуазия жат элементтерден тазартып, партия йымдарын нығайту, коммунистердің авангардтық ролін арттыру мақсатында «БК(б)П мүшелері мен кандидаттарын тазалу және тексеру жөнінде» қарар қабылдады.
Конференция партияның ОК мен Орталық бақылау комиссияның біріккен Сәуір Пленумның «Партияның ішкі істері туралы» қарарын толық мақұлдап, партия мүшелерін сол кезеңде басты қауіп болған оңшыл уклонға қарсы батыл күрес жүргізуге шақырды.
Конференцияда социалист жарысты өрістету туралы Совет Одағының барлық жұмысшылары мен еңбекші шаруаларына арнаулы үндеу қабылдады.

БК(б)П Он жетінші Конференциясы

1932 ж. 30 қаңтардан 4 ақпанға деін Мәскеуде өтті. Шешуші дауыспен 386 делегат, кеңесші дауыспен 525 делегат қатысты. Күн тәртібі:

Өнеркәсіп дамуының 1931 жылғы қорытындылары және 1932 жылдың міндеттері (Г.К.Орджоникидзе);
КСРО халық шаруашылығының 1933-37 жылдарға арналған 2-бесжылдық жоспарын жасау жөніндегі директивалар (В.М.Молотов, В.В.Куйбышев).

17-партконференциясоциалист жолмен индустрияландыруға, социалист экономиканың фундаментін қалап, аяқтауға және КСРО-ның экономикалық дербестігін қамтамасыз етуге бағытталған партияның 14, 15 және 16-съездерінің шешімдері орасан табыстармен орындалғанын атап көрсетті. Бүкіл социалист өнеркәсіптің өнімі 1931 ж. 1930 жылмен салыстырғанда 21%, оның ішінде ауыр өнеркәсіп 28% өсім берді. Өндіріске жаңа техника ойдағыдай енгізіле бастады, жұмыссыздық толық жойылды. Горький және Мәскеу автомобиль зауыттары, Харьков трактор және Саратов комбайн зауыттары сияқты отандық машина жасау алыптары пайдалануға берілді. Урал-Кузбасс көмір-металлургия комбинатының ірге тасы қаланды. Бір жетістіктер контрреволюция троцкизм мен оңшыл оппортунистерді талқандаған партияның сара жолын ОК-нің басшылығымен дәйекті түрде жүргізудің арқасында мүмкін болды деп бағаланды. Конференция социалист өнеркәсіпті дамытудың 1932 жылға арналған, 1-бесжылдықтың 4 жылда орындалуын қамтамасыз ететін жоспарын мақұлдады.

Конференция КСРО-ның социалист құрылысының 2-бесжылдық жоспарын жасау жөніндегі директиваларды белгіледі. 2-бесжылдықтың негізгі, шешуші шаруашылық міндеті бүкіл халық шаруашылығын реконструкциялауды аяқтау және оның барлық салалары үшін жаңа техникалық база жасау екендігі атап көрсетілді. Техника-экономика жөнінен алдыңғы қатардағы капиталист елдерді бірсыпыра шаруашылық салаларынан қуып жету міндеті қойылды. Конференция 2-бесжылдықтың негізгі саяси міндеті капиталист элементтерді біржолата жою, еліміздегі бүкіл еңбекші халықты социалист қоғамның саналы, белсенді құрылысшыларына айналдыру, мәдени революцияны жүзеге асыру болып табылады.

БК(б)П Он Сегізінші Конференциясы

1941 ж. 15-20 ақпанда Мәскеуде өтті. Шешуші дауыспен 456 делегат, кеңесші дауыспен 138 делегат қатысты. Күн тәртібі:

Партия ұйымдарының өнеркәсіп пен транспорт саласындағы міндеттері туралы (Г.М.Маленков);
1940 жылдың шаруашылық қорытындылары және КСРО халық шаруашылығын өркендетудің 1941 жылға арналған жоспары (Н.А.Вознесенский);
Ұйымдық мәселелер. Конференция Екінші дүние жүзілік соғыстың басталуынан туған қауіпті халықаралық жағдайында өтті.

18-партия конференциясы КСРО өнеркәсібі мен транспортының 1940 ж. 3-бесжылдық жоспарды орындау ісінде зор табысқа жеткенін атап көрсетті. Социалист өнеркәсіптің өнімі 1940 ж. 1939 жылғымен салыстырғанда 11% өсті. Өндірістің өскелең көлемі КСРО-ның қорғаныс қуатын нығайтуды едәуір дәрежеде қамтамасыз етті. Конференция социалист құрылысты нығайту, социалист индустрия мен транспортты онан әрі дамыту, КСРО-ныңң қорғаныс қабілетін нығайтып, әскери қуатын күшейте түсу міндетін қойып, бұл салдағы кемшіліктерді, бұл саладағыкемшіліктерді жоюдың нақты жолдарын белгіледі. БК(б)П ОК мен КСРО Халкомсовы қабылдаған КСРО халық шаруашылығын өркендетудің 1941 жылға арналған жоспарын мақұлдады. «БК(б)П Орталық Органдарын жаңарту туралы» қарар қабылдады.

Дереккөздер

“Қазақ Совет Энциклопедиясы”, ІV том
КОКП съездерінің, конференцияларының және Орталық Комитет пленумдарының қарарлары мен шешімдері, 2-бөл., А., 1955
15 конференция ВКП(б). Сенографический отчет. М.-Л., 1927.
17-ая конференция ВПК(б), Стенографический отчет, М., 1932.
КОКП съездерінің, конференцияларының және Орталық Комитет пленумдарының қарарлары мен шешімдері, 3-бөл., А., 1955

[source1-1] “Қазақ Совет Энциклопедиясы”, ІV том

[source2-2] КОКП съездерінің, конференцияларының және Орталық Комитет пленумдарының қарарлары мен шешімдері, 2-бөл., А., 1955

[source3-3] 15 конференция ВКП(б). Сенографический отчет. М.-Л., 1927.

[source4-4] 17-ая конференция ВПК(б), Стенографический отчет, М., 1932.

[source5-5] КОКП съездерінің, конференцияларының және Орталық Комитет пленумдарының қарарлары мен шешімдері, 3-бөл., А., 1955