Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Арық-бұға (т.ж.б. — 1265/66) — Шыңғыс хан империясының ханы (1260 — 64), 1259 — 66 ж. империядағы билік үшін күреске белсене араласқан. Шыңғыс ханның баласы Төлейдің 10 ұлының алтыншысы. Төлейдің бәйбішесі Соркуктани-бегімнен Мөңке, Құбылай, Хулагу және А.-Б. туады. Соркуктани-бегім — Керей ханы Онның інісі Жақанбудың қызы. Ұлы хан Мөңке қайтыс болғаннан кейін (1259) Қытайда Құбылай, Монғолияда А.-Б. бір мезгілде (1260) таққа отырған. Екеуі Шағатай ұлысын иелену үшін күрес бастады. Құбылай бұл ұлысқа Шағатайдың немересі Абишкені аттандырады. Оны Таңғұт жерінде А.-Б-ның адамдары қолға түсіреді. А.-Б. Шағатайдың басқа бір немересі Алғұйды өз атынан атасының (Шағатайдың) ұлысына жіберді. Алғұй Мауереннахрды иеленіп, Шағатай ұлысына енбеген Хорезм мен Ауғанстанды бағындырды. Өз билігін орнатқан Алғұй А-Б-ға бағынбай, оның елшілерін өлтіріп (1262), оған қарсы соғыс ашты. А.-Б. Алғұйды жеңгенімен Құбылайдан жеңіліс табады да, Монғолияны тастап, Ертістің жоғары жағына кетеді. Жанындағы көптеген сұлтандар мен әмірлер оның орынсыз қаталдығына төзбей Құбылай жағына өтеді. Биліктен күдер үзген А.-Б. өз еркімен кешірім сұрап Құбылайға келді (1264). Бұдан кейін А.-Б. ауырып, ұзақ өмір сүре алмады. Рашид әд-Диннің мәліметі бойынша оның 5 ұлы, 17 немересі болған.
| Арық-бұға монг.Аригбөх қыт. 阿里不哥 | |
|---|---|
 | |
| Толық аты-жөні | монг.Аригбөх, қыт. 阿里不哥 |
| туған | 1219 ж. |
| Өмірден озды | 1266 ж. |
| Ізашары | Мөңке хан |
| Ізбасары | Құбылай хан |
| Royal House | Боржигин |
| Әулеті | Моңғол империясы |
| Royal anthem | There is only God in heaven and only one lord Ghengis Khan on earth. |
| Father | Төле |
| Mother | Сорхахтани |
Дереккөздер
- Әдеб.: Рашид ад-Дин, Сборник летописей, т 2., М.-Л., 1960; Бартольд В.В., Туркестан в эпоху монгольского нашествия, Соч., т. 1., М., 1963.
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Aryk buga t zh b 1265 66 Shyngys han imperiyasynyn hany 1260 64 1259 66 zh imperiyadagy bilik үshin kүreske belsene aralaskan Shyngys hannyn balasy Tolejdin 10 ulynyn altynshysy Tolejdin bәjbishesi Sorkuktani begimnen Monke Қubylaj Hulagu zhәne A B tuady Sorkuktani begim Kerej hany Onnyn inisi Zhakanbudyn kyzy Ұly han Monke kajtys bolgannan kejin 1259 Қytajda Қubylaj Mongoliyada A B bir mezgilde 1260 takka otyrgan Ekeui Shagataj ulysyn ielenu үshin kүres bastady Қubylaj bul ulyska Shagatajdyn nemeresi Abishkeni attandyrady Ony Tangut zherinde A B nyn adamdary kolga tүsiredi A B Shagatajdyn baska bir nemeresi Algujdy oz atynan atasynyn Shagatajdyn ulysyna zhiberdi Alguj Mauerennahrdy ielenip Shagataj ulysyna enbegen Horezm men Auganstandy bagyndyrdy Өz biligin ornatkan Alguj A B ga bagynbaj onyn elshilerin oltirip 1262 ogan karsy sogys ashty A B Algujdy zhengenimen Қubylajdan zhenilis tabady da Mongoliyany tastap Ertistin zhogary zhagyna ketedi Zhanyndagy koptegen sultandar men әmirler onyn orynsyz kataldygyna tozbej Қubylaj zhagyna otedi Bilikten kүder үzgen A B oz erkimen keshirim surap Қubylajga keldi 1264 Budan kejin A B auyryp uzak omir sүre almady Rashid әd Dinnin mәlimeti bojynsha onyn 5 uly 17 nemeresi bolgan Aryk buga mong Arigboh kyt 阿里不哥Tolyk aty zhoni mong Arigboh kyt 阿里不哥tugan 1219 zh Өmirden ozdy 1266 zh Izashary Monke hanIzbasary Қubylaj hanRoyal House BorzhiginӘuleti Mongol imperiyasyRoyal anthem There is only God in heaven and only one lord Ghengis Khan on earth Father ToleMother SorhahtaniDerekkozderӘdeb Rashid ad Din Sbornik letopisej t 2 M L 1960 Bartold V V Turkestan v epohu mongolskogo nashestviya Soch t 1 M 1963