Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Анакондалар (лат. Eunectes) – жалғанаяқтылар тұқымдасының бір туысы, қазіргі кездегі жыландардың ең ірісі. Денесінің ұзындығы 10 м-дей (1944 ж. Колумбияда ұсталған анаконданың ұзындығы 11,4 м-ден асқан). Дегенмен де бұндай анакондалар адамзат кезеңінде кездеспеген. Анаконданың жон арқасында 2 қатар қоңыр түсті ірі дақтары, танау тесігінде терілі қатпары болады. Суда жақсы жүзеді, әрі сүңги алады. Анаконданың 4 түрі бар. Олар Оңтүстік Американың тропиктік зонасында тіршілік етеді. Омыртқалы жануарлармен қоректенеді. Кейде үй жануарларына, адамға шабуыл жасайды. Құрғақшылық кезде батпақ арасына тығылып, уақытша ұйқыға кетеді. Анаконда 28-42-дей тірілей ұрпақ береді, кейбір түрі жұмыртқа салып көбейеді. 5-6 жыл (кейде 28 жыл) өмір сүреді. Жергілікті үндіс тайпалары анаконданы “Амазонка рухы”, “Су анасы” деп атын атамай, өзіміздің “Арғы тегіміз” деп табынады және оның бағалы терісі, еті, майы үшін аулайды.
| Анакондалар | ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
(Linnaeus, 1758) | ||||||||||||||||||
| Boa Linnaeus, 1758 |
Дене сипаттамалары
Анаконданың бүкіл денесі мықты бұлшық еттен тұрады. Бұлшық еттері олардың жерде және суда қимылдауына мүмкіндік береді. Бір жерден екінші жерге қозғалғанда анакондалар қос бүйірлеріндегі бұлшық еттерін жиырып, қайта босатып отырады. Осының әсерінен жылан алға қарай жылжиды. Анаконда тілінің көмегімен иіс сезеді. Иісті сезу үшін тілін ауаға шығарып тұрады. Анаконданың тағы да бір қызық мүшесі – оның еріндері. Олар еріндерінің көмегімен жақын маңда құрбанының бар- жоқтығын анықтайды. Анаконда еріндерінің айналасындағы жылу сезгіш ойыстар арқылы айналада жануарлардың бар-жоқтығын сезеді.
Көбеюі
Көбінесе анакондастар жалғыз қалады, бірақ олар жаңбырдың басталу уақытына сәйкес келетін және сәуір-мамыр айларында Амазонкада болатын жұптасу маусымы кезінде топтарға жиналады. Осы кезеңде еркектер ұрғашыларды жердегі иісті ізімен табады, әйел шығаратын феромондардың иісіне назар аударады. Анакондастар серіктес тартатын заттарды ауаға шығарады деп саналады, бірақ бұл мәселе одан әрі зерттеуді қажет етеді. Жұптасу кезеңінде бір тыныш жатқан әйелдің айналасында бірнеше мүйізді еркектердің қалай қозғалатынын байқауға болады. Көптеген басқа жыландар сияқты, анакондастар бір-бірімен байланысты бірнеше адамдардан тұрады. Жұптасу кезінде еркек артқы аяқтардың рудименттерін қолдана отырып, әйелдің денесіне оралады (барлық жалған аяқтар сияқты). Бұл рәсім кезінде тән дыбыс естіледі.
Әйелдері 6-7 ай ішінде ұрпақ өсіреді. Жүктілік кезінде ол салмағын жоғалтады, көбінесе екі есе жоғалтады. Әйелдерінің ұзындығы 50-80 см 28-ден 42-ге дейін жылан әкеледі (шамасы, олардың саны 100-ге жетуі мүмкін), бірақ кейде жұмыртқа сала алады.
Дереккөздер
- McDiarmid RW, Campbell JA, Touré T. 1999. Snake Species of the World: A Taxonomic and Geographic Reference, vol. 1. Herpetologists' League. 511 pp. ISBN 1-893777-00-6 (series). ISBN 1-893777-01-4 (volume).
- Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Биология / Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д., профессор Е. Арын - Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ. 2007. - 1028 б. ISBN 9965-08-286-3
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
 | Бұл — зоология бойынша мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Anakondalar lat Eunectes zhalganayaktylar tukymdasynyn bir tuysy kazirgi kezdegi zhylandardyn en irisi Denesinin uzyndygy 10 m dej 1944 zh Kolumbiyada ustalgan anakondanyn uzyndygy 11 4 m den askan Degenmen de bundaj anakondalar adamzat kezeninde kezdespegen Anakondanyn zhon arkasynda 2 katar konyr tүsti iri daktary tanau tesiginde terili katpary bolady Suda zhaksy zhүzedi әri sүngi alady Anakondanyn 4 tүri bar Olar Ontүstik Amerikanyn tropiktik zonasynda tirshilik etedi Omyrtkaly zhanuarlarmen korektenedi Kejde үj zhanuarlaryna adamga shabuyl zhasajdy Қurgakshylyk kezde batpak arasyna tygylyp uakytsha ujkyga ketedi Anakonda 28 42 dej tirilej urpak beredi kejbir tүri zhumyrtka salyp kobejedi 5 6 zhyl kejde 28 zhyl omir sүredi Zhergilikti үndis tajpalary anakondany Amazonka ruhy Su anasy dep atyn atamaj ozimizdin Argy tegimiz dep tabynady zhәne onyn bagaly terisi eti majy үshin aulajdy AnakondalarSu ajdaһaryDүniesi ZhanuarlarZhamagaty HordalylarKishi zhamagaty OmyrtkalylarTaby Bauyrymen zhorgalaushylarSaby ҚabyrshaktylarKishi saby ZhylandarTukymdasy Zhalganayaktylar Kishi tukymdasy Tegi Eunectes 1830 Linnaeus 1758 Boa Linnaeus 1758 Draco 1816Dene sipattamalaryAnakondanyn bүkil denesi mykty bulshyk etten turady Bulshyk etteri olardyn zherde zhәne suda kimyldauyna mүmkindik beredi Bir zherden ekinshi zherge kozgalganda anakondalar kos bүjirlerindegi bulshyk etterin zhiyryp kajta bosatyp otyrady Osynyn әserinen zhylan alga karaj zhylzhidy Anakonda tilinin komegimen iis sezedi Iisti sezu үshin tilin auaga shygaryp turady Anakondanyn tagy da bir kyzyk mүshesi onyn erinderi Olar erinderinin komegimen zhakyn manda kurbanynyn bar zhoktygyn anyktajdy Anakonda erinderinin ajnalasyndagy zhylu sezgish ojystar arkyly ajnalada zhanuarlardyn bar zhoktygyn sezedi KobeyuiKobinese anakondastar zhalgyz kalady birak olar zhanbyrdyn bastalu uakytyna sәjkes keletin zhәne sәuir mamyr ajlarynda Amazonkada bolatyn zhuptasu mausymy kezinde toptarga zhinalady Osy kezende erkekter urgashylardy zherdegi iisti izimen tabady әjel shygaratyn feromondardyn iisine nazar audarady Anakondastar seriktes tartatyn zattardy auaga shygarady dep sanalady birak bul mәsele odan әri zertteudi kazhet etedi Zhuptasu kezeninde bir tynysh zhatkan әjeldin ajnalasynda birneshe mүjizdi erkekterdin kalaj kozgalatynyn bajkauga bolady Koptegen baska zhylandar siyakty anakondastar bir birimen bajlanysty birneshe adamdardan turady Zhuptasu kezinde erkek artky ayaktardyn rudimentterin koldana otyryp әjeldin denesine oralady barlyk zhalgan ayaktar siyakty Bul rәsim kezinde tәn dybys estiledi Әjelderi 6 7 aj ishinde urpak osiredi Zhүktilik kezinde ol salmagyn zhogaltady kobinese eki ese zhogaltady Әjelderinin uzyndygy 50 80 sm 28 den 42 ge dejin zhylan әkeledi shamasy olardyn sany 100 ge zhetui mүmkin birak kejde zhumyrtka sala alady DerekkozderMcDiarmid RW Campbell JA Toure T 1999 Snake Species of the World A Taxonomic and Geographic Reference vol 1 Herpetologists League 511 pp ISBN 1 893777 00 6 series ISBN 1 893777 01 4 volume Oryssha kazaksha tүsindirme sozdik Biologiya Zhalpy redakciyasyn baskargan e g d professor E Aryn Pavlodar EKO ҒӨF 2007 1028 b ISBN 9965 08 286 3 Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul zoologiya bojynsha makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz