Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Алпысбай Қалменов(1869, Темір уезі, Орал облысы — 1937, Мәскеу) — Алаш қозғалысының белсенді қайраткері, Мемлекеттік Дума депутаты
Өмірбаяны
Қалменов Алпысбай 1869 жылы Орал облысы, Темір уезінде туған. Бала кезінде ауыл молдасынан сауатын ашқан. Кейін Орынбор гимназиясында оқып, орыс тілін жетік меңгереді. XIX ғасырдың соңы мен XX ғасырдың басында қазақ қоғамында оқу білімнің қадірі күшті болады. Сондықтан қолы жеткен ата-ана баласының білім жолына түсуіне ықпал етеді. Соның арқасында қазақ арасынан оқымыстылар көп шыққан. Олар қазақ зиялылары дуге лайық қауым болып, өздерінің ел алдындағы міндеттерін адал атқарды. А.Қалменов та білім жолына түсіп, кейін университет бітірген. Алайда оның қандай университетте қандай мамандық бойынша білім алғаны туралы нақты дерек жоқ. Жастық, жігіттік шағын XIX ғасырда өткізген Алпысбай XX ғасырға жігіт ағасы болып толысқан шағында жетті. Соған орай, XX ғасыр басындағы әлеуметтік-қоғамдық жұмыстарға көбірек араласады.
1906 жылы ашылған Ресейдің 1-Мемлекеттік Думасына Бөкей ордасынан депутат болып сайланған. Думада «Еңбек тобы» функциясында болды. Орданы басқару жөніндегі уақытша кеңесте кеңесші болды.
1910 жылдардан кейін қазақ халқының басын қосып, тәуелсіз ел болу жолындағы идея күшейген кезде Қалменов те ұлттың алға басар зиялы тобының қатарынан табылды. Оралда, Орынборда, Жымпитыда өткен қазақ съездерінің бөріне де қатысады. Сол сиездерде Алаш орда көсемдерінің бастамасын қолдап отырады. Х.Досмүхамедүлымен бірге жұмыс істейді. Өзінің туа біткен ұлтшылдығының арқасында Батыс Алаш орда қозғалысының жетекшілерінің біріне айналады.
Алаш орда таратылған соң кеңес үкіметінің қызметінде болды, онда да халқы үшін адал қызмет істеу ұстанымынан айнымаған. Ұзақ жылдар Мәскеу, Киев қалаларында жұмыс істейді. Кеңес үкіметі банктерінде жауапты қызмет атқарады.
1937 жылы қуғын-сүргінге ұшыраған.
Дереккөздер
- «Алаш» қозғалысы. Алматы, 2008. ISBN 9965-32-715-7
- Батыс Қазақстан облысы. Энциклопедия. — Алматы: «Арыс» баспасы, 2002 жыл. ISBN 9965-607-02-8
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
| Бұл мақалада еш сурет жоқ. Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|
 | Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Alpysbaj Қalmenov 1869 Temir uezi Oral oblysy 1937 Mәskeu Alash kozgalysynyn belsendi kajratkeri Memlekettik Duma deputatyAlpysbaj Қalmenov Sankt Peterburg 1906 zh Memlekettik Dumanyn mүsheleri Alpysbaj Қalmenov zhәne Ahmet Birimzhanov Sankt Peterburg 1906 zh ӨmirbayanyҚalmenov Alpysbaj 1869 zhyly Oral oblysy Temir uezinde tugan Bala kezinde auyl moldasynan sauatyn ashkan Kejin Orynbor gimnaziyasynda okyp orys tilin zhetik mengeredi XIX gasyrdyn sony men XX gasyrdyn basynda kazak kogamynda oku bilimnin kadiri kүshti bolady Sondyktan koly zhetken ata ana balasynyn bilim zholyna tүsuine ykpal etedi Sonyn arkasynda kazak arasynan okymystylar kop shykkan Olar kazak ziyalylary duge lajyk kauym bolyp ozderinin el aldyndagy mindetterin adal atkardy A Қalmenov ta bilim zholyna tүsip kejin universitet bitirgen Alajda onyn kandaj universitette kandaj mamandyk bojynsha bilim algany turaly nakty derek zhok Zhastyk zhigittik shagyn XIX gasyrda otkizgen Alpysbaj XX gasyrga zhigit agasy bolyp tolyskan shagynda zhetti Sogan oraj XX gasyr basyndagy әleumettik kogamdyk zhumystarga kobirek aralasady 1906 zhyly ashylgan Resejdin 1 Memlekettik Dumasyna Bokej ordasynan deputat bolyp sajlangan Dumada Enbek toby funkciyasynda boldy Ordany baskaru zhonindegi uakytsha keneste kenesshi boldy 1910 zhyldardan kejin kazak halkynyn basyn kosyp tәuelsiz el bolu zholyndagy ideya kүshejgen kezde Қalmenov te ulttyn alga basar ziyaly tobynyn katarynan tabyldy Oralda Orynborda Zhympityda otken kazak sezderinin borine de katysady Sol siezderde Alash orda kosemderinin bastamasyn koldap otyrady H Dosmүhamedүlymen birge zhumys istejdi Өzinin tua bitken ultshyldygynyn arkasynda Batys Alash orda kozgalysynyn zhetekshilerinin birine ajnalady Alash orda taratylgan son kenes үkimetinin kyzmetinde boldy onda da halky үshin adal kyzmet isteu ustanymynan ajnymagan Ұzak zhyldar Mәskeu Kiev kalalarynda zhumys istejdi Kenes үkimeti bankterinde zhauapty kyzmet atkarady 1937 zhyly kugyn sүrginge ushyragan Derekkozder Alash kozgalysy Almaty 2008 ISBN 9965 32 715 7 Batys Қazakstan oblysy Enciklopediya Almaty Arys baspasy 2002 zhyl ISBN 9965 607 02 8Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalada esh suret zhok Makalany zhetildiru үshin kazhetti suretti engizip komek beriniz Suretti koskannan kejin bul үlgini makaladan alastanyz Suretti mynnan tabuga bolady osy makalanyn takyrybyna bajlanysty suret Ortak korda tabyluy mүmkin makalanyn ozge til uikilerindegi nuskalaryn karap koriniz oziniz zhasagan suretti zhүkteniz avtorlyk kukykpen korgalgan suret kospanyz Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet