Қатын, хатын, хатун (парсы: خاتون Хатун, түр. Hatun, тат. хатын, қыр. катын, моңғ. хатан, хатан, xwatēn – «ханым» немесе «әміршінің әйелі») — Түрік қағанатында, Моңғол империясында және Осман империясында кеңінен қолданылған «хан» ер титулына ұқсас әйел атағы. Батыстың «императрица», «царица», «королева» титулдарына шамамен сәйкес келеді.
Түркі-моңғол әлемінде кең тараған көптеген басқа атаулар сияқты «хатун» атауы да басқа (үнді-еуропалық) тіл тобынан, нақтырақ, соғды тілінен шыққан.
Ислам Орта Азияға енгенге дейін «хатун» атағын Бұхара патшайымы алған. Ислам энциклопедиясына сәйкес:
“ | Хатун — соғды тектес титул, оны Ашина тегінен шыққан хандардың әйелдері мен әйел жынысты туыстары қолданған. | ” |
Осман империясында Валиде (Сұлтанның анасы) атағы құрылғаннан кейін кәнизактар осылай аталды.
Тағы қараңыз
Дереккөздер
- Carter Vaughn Findley, «Turks in World History», Oxford University Press, 2005, p. 45: «… В тюркской государственной структуре использовалось множество элементов нетюркского происхождения […] как, например, в случае с титулами „хатун“ […] или „бек“ […] оба термина имеют согдийское происхождение и до сих пор широко используются в турецком языке…»
- , «The Forgotten Queens of Islam», University of Minnesota Press, 1993. pg 21: «… „Хатун“ — соғды тектес титул, оны кейінгі түркі билеушілерінің әйелдері мен туыстары қолданған…»
- Leslie P. Peirce, «The Imperial Harem: Women and Sovereignty in the Ottoman Empire», Oxford University Press, 1993. pg. 312: «… О титуле „хатун“ см.: Бойль. „Хатун“, 1933., согласно ему, титул, — согдийского происхождения, носимый жёнами и родственницами различных тюркских правителей…»
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Қatyn hatyn hatun parsy خاتون Hatun tүr Hatun tat hatyn kyr katyn mong hatan hatan xwaten hanym nemese әmirshinin әjeli Tүrik kaganatynda Mongol imperiyasynda zhәne Osman imperiyasynda keninen koldanylgan han er titulyna uksas әjel atagy Batystyn imperatrica carica koroleva tituldaryna shamamen sәjkes keledi Tүrki mongol әleminde ken taragan koptegen baska ataular siyakty hatun atauy da baska үndi europalyk til tobynan naktyrak sogdy tilinen shykkan Islam Orta Aziyaga engenge dejin hatun atagyn Buhara patshajymy algan Islam enciklopediyasyna sәjkes Hatun sogdy tektes titul ony Ashina teginen shykkan handardyn әjelderi men әjel zhynysty tuystary koldangan Osman imperiyasynda Valide Sultannyn anasy atagy kurylgannan kejin kәnizaktar osylaj ataldy Tagy karanyzDerekkozderCarter Vaughn Findley Turks in World History Oxford University Press 2005 p 45 V tyurkskoj gosudarstvennoj strukture ispolzovalos mnozhestvo elementov netyurkskogo proishozhdeniya kak naprimer v sluchae s titulami hatun ili bek oba termina imeyut sogdijskoe proishozhdenie i do sih por shiroko ispolzuyutsya v tureckom yazyke The Forgotten Queens of Islam University of Minnesota Press 1993 pg 21 Hatun sogdy tektes titul ony kejingi tүrki bileushilerinin әjelderi men tuystary koldangan Leslie P Peirce The Imperial Harem Women and Sovereignty in the Ottoman Empire Oxford University Press 1993 pg 312 O titule hatun sm Bojl Hatun 1933 soglasno emu titul sogdijskogo proishozhdeniya nosimyj zhyonami i rodstvennicami razlichnyh tyurkskih pravitelej