Дабыл
Соғып ойналатын аспаптардың үлгі-нұсқалары көп. Соның бірі - дабыл. Оның шанағы дөңгелек шеңбер етіліп, екі жағына жас мөлшері екі айдан алты айға дейінгі бүзау, түйе терісі қапталып жаса-лады. Музыкалық аспаптарға арналған мал терісін пайдалану және оны қаптап жасау күрделі әдістермен атқарылады. Ол үшін мал терісін немесе қарнын дөңгелек ағаш шанаққа керіп қаптайды. Жаңа со-йылған малдың жүнін қырқып алып, сары етін сыпы-рып алады. Аспаптарға қолданатын тері жарғақтың жүні жас кезінде жидітіп алынады. Тазартудың екі тәсілі бар және ол күрделі әдіспен игеріледі. Бірі - и салу тәсілі. Бүл тәсілде идің быршыған өткір иісін теріге сіңдірмей жасау маңызды. Екіншісінде - теріні жібітіп барып, өткір үстарамен түгі сылынып алы-нады. Содан соң түксіз терінің шуашы мен шайыры кеткенше жуылады. Әбден тазарған кезде теріні шала кептіріп алып қолданады.
Шанағы төзімді әрі сәнді болу үшін сыртынан өн бойын қуалай айналдыра тері қаптап, оның сыртын күйдіру әдісімен өрнектер салып безендіреді. Халық шеберлері кейде шеңбер сыртына мүйіз, сүйек, үкі, шашақ салып та жасайды. Шанақтың бір бүйіріне қолға ұстайтын тұтқасы қайыстан өріп тағылады. Дабылды саусақпен немесе арнайы жасалатын басы жұмыр шағын таяқшамен ұрып ойнайды. Даусы -терінің жұқа немесе қалыңдығына, терінің қатты не-месе орташа керілуіне және арнайы жасалған қорапта сақталуына байланысты болып келеді. Дабылдың шанағы тал, қайың, тораңғы секілді иілуге көнетін ағаштардан жасалады.
Жорық дабылы - үлкен етіп жасалады. Жалпы шеңбер аумағы - 3 метр 40 см, биігі - 1 метр болып келеді. Оның екі жағын қаптауға екі түйенің терісі жұмсалады. Даусы 3-4 шақырым жерге дейін естіледі, даусы күркіреген күндей зор. Мұны дайындау да-былды жасау әдіс-тәсілімен бірдей. Аспаптың жалғыз
этнографиялық нұсқасы Қазақтың халық музыка ас-паптары музейінің қорында сақталып отыр /49. Инв. № 307/. Бүл аспап ел арасында «аттаныс дабылы» деп те аталады. Ертедегі жаугершілік заманда оны алып жүретін арнайы көлік пен сарбаздар бөлінетін болған. Аспап даусы «Батыр Баян», «Бейбарыс», «Көшпенділер» секілді тарихи көркем фильмдерде қолданылды. Жорық (аттаныс) дабылы. Қалпына келтіріл-ген. Шеберлер А.Қүмаров пен Ж.Бэйжігітовтың жұмысы. 1983 ж.
Дауылпаз
Дауылпаз - халықтық нұсқада жасалатын көне аспап. Ертеде аңшылық, саятшылық, құсбегілік салт-дәстүрлерде қолданылған. Шанағы өзегі алынған сыр-ты жұмыр бітеу ағаштан жасалып, сыртына ғаныштау әдісімен ою-өрнектер салынады. Шеңбер аумағы 40-50 см болып келетін бұл аспаптың тек бір жағы ғана шала кепкен терімен қапталады. Сал-серілер саятшылыққа қолданатын дауылпазға үкі қауырсыны тағылып, жиектеріне күміс немесе асыл тастар орна-тып жасайтын болған. Қайыстан жасалатын белбеуін аңшылар құс, аң қуған кезде ертоқымның алдыңғы қас бетіне немесе мойынға асып алады.
Бұл аспаптың ел арасында қол дауылпаз, нар дауыл-паз аталатын түрлері бар. Қол дауылпаздың шеңбер аумағы 30-35 см мөлшерінде жасалады. Шанағы тұтас ағаштан ішін ойып, кейде тілікше етіп кесілген ағаштардан құрап жасалады. Шанағы алынып-салынатын үш сирағы бар қондырғыға орнатылады. Қол дауылпаздың беті түйенің немесе бүзаудың терісі-мен қапталады. Дауылпаздың осы нұсқасы қолдануға ыңғайлы болғандықтан өнер топтары арасында сүраныс көп. Ал нар дауылпаз үлкен етіп жасалады, бетіне нар түйенің терісі қапталады. Үлкендігі мен жасалу затына байланысты ел арасында „нар дауыл“ деп атайды
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
DabylSogyp ojnalatyn aspaptardyn үlgi nuskalary kop Sonyn biri dabyl Onyn shanagy dongelek shenber etilip eki zhagyna zhas molsheri eki ajdan alty ajga dejingi bүzau tүje terisi kaptalyp zhasa lady Muzykalyk aspaptarga arnalgan mal terisin pajdalanu zhәne ony kaptap zhasau kүrdeli әdistermen atkarylady Ol үshin mal terisin nemese karnyn dongelek agash shanakka kerip kaptajdy Zhana so jylgan maldyn zhүnin kyrkyp alyp sary etin sypy ryp alady Aspaptarga koldanatyn teri zhargaktyn zhүni zhas kezinde zhiditip alynady Tazartudyn eki tәsili bar zhәne ol kүrdeli әdispen igeriledi Biri i salu tәsili Bүl tәsilde idin byrshygan otkir iisin terige sindirmej zhasau manyzdy Ekinshisinde terini zhibitip baryp otkir үstaramen tүgi sylynyp aly nady Sodan son tүksiz terinin shuashy men shajyry ketkenshe zhuylady Әbden tazargan kezde terini shala keptirip alyp koldanady Shanagy tozimdi әri sәndi bolu үshin syrtynan on bojyn kualaj ajnaldyra teri kaptap onyn syrtyn kүjdiru әdisimen ornekter salyp bezendiredi Halyk sheberleri kejde shenber syrtyna mүjiz sүjek үki shashak salyp ta zhasajdy Shanaktyn bir bүjirine kolga ustajtyn tutkasy kajystan orip tagylady Dabyldy sausakpen nemese arnajy zhasalatyn basy zhumyr shagyn tayakshamen uryp ojnajdy Dausy terinin zhuka nemese kalyndygyna terinin katty ne mese ortasha keriluine zhәne arnajy zhasalgan korapta saktaluyna bajlanysty bolyp keledi Dabyldyn shanagy tal kajyn torangy sekildi iiluge konetin agashtardan zhasalady Zhoryk dabyly үlken etip zhasalady Zhalpy shenber aumagy 3 metr 40 sm biigi 1 metr bolyp keledi Onyn eki zhagyn kaptauga eki tүjenin terisi zhumsalady Dausy 3 4 shakyrym zherge dejin estiledi dausy kүrkiregen kүndej zor Muny dajyndau da byldy zhasau әdis tәsilimen birdej Aspaptyn zhalgyz etnografiyalyk nuskasy Қazaktyn halyk muzyka as paptary muzejinin korynda saktalyp otyr 49 Inv 307 Bүl aspap el arasynda attanys dabyly dep te atalady Ertedegi zhaugershilik zamanda ony alyp zhүretin arnajy kolik pen sarbazdar bolinetin bolgan Aspap dausy Batyr Bayan Bejbarys Koshpendiler sekildi tarihi korkem filmderde koldanyldy Zhoryk attanys dabyly Қalpyna keltiril gen Sheberler A Қүmarov pen Zh Bejzhigitovtyn zhumysy 1983 zh DauylpazDauylpaz halyktyk nuskada zhasalatyn kone aspap Ertede anshylyk sayatshylyk kusbegilik salt dәstүrlerde koldanylgan Shanagy ozegi alyngan syr ty zhumyr biteu agashtan zhasalyp syrtyna ganyshtau әdisimen oyu ornekter salynady Shenber aumagy 40 50 sm bolyp keletin bul aspaptyn tek bir zhagy gana shala kepken terimen kaptalady Sal seriler sayatshylykka koldanatyn dauylpazga үki kauyrsyny tagylyp zhiekterine kүmis nemese asyl tastar orna typ zhasajtyn bolgan Қajystan zhasalatyn belbeuin anshylar kus an kugan kezde ertokymnyn aldyngy kas betine nemese mojynga asyp alady Bul aspaptyn el arasynda kol dauylpaz nar dauyl paz atalatyn tүrleri bar Қol dauylpazdyn shenber aumagy 30 35 sm molsherinde zhasalady Shanagy tutas agashtan ishin ojyp kejde tilikshe etip kesilgen agashtardan kurap zhasalady Shanagy alynyp salynatyn үsh siragy bar kondyrgyga ornatylady Қol dauylpazdyn beti tүjenin nemese bүzaudyn terisi men kaptalady Dauylpazdyn osy nuskasy koldanuga yngajly bolgandyktan oner toptary arasynda sүranys kop Al nar dauylpaz үlken etip zhasalady betine nar tүjenin terisi kaptalady Үlkendigi men zhasalu zatyna bajlanysty el arasynda nar dauyl dep atajdy