Жан Лерон Д’Аламбер (1717–1783) — XVIII ғасырдағы француз ағартушылары өкілдерінің бірі, философ, энциклопедик, астроном және математик. Ол адам танымының пайда болуы мен дамуының тарихын суреттеп беруге, сондай-ақ Ф. Бэконның принциптерін негізге ала отырып, ғылымның топқа бөлінуін баяндауға тырысты. Философияда Жан Лорен сенсуализмді жақтады және Декарттың туа бітетін идеялар теориясына қарсы болды. Алайда оның сенсуализмі дәйекті материалистік сенсуализм болған жоқ. Жан Лорен бойынша, ойлау материяның қасиеті емес, жан материяға тәуелсіз тіршілік етеді. Демек, Жан Лорен дуалистік позицияда болды. Басқа француз ағартушыларына қарағанда ол адамгершілікті қоғамдық ортаға байланысты емес деп пайымдады. Жан Лорен Құдайды жаратушы субстанция ретінде таныды. Жан Лореннің дәйексіз сенсуализміне Дидроның еңбектерінде сын айтылған. 1743-ші жылы жарияланған "Динамика туралы трактат" атты еңбегінде Д'аламбер кез келген материалдық жүйе қозғалысының диференциалдық теңдеулерін құрудың жалпы ережесін тұжырымдаған. Осы принципті ол 1744-ші жылы сұйықтың қозғалысы мен тепе - теңдігін сипаттау, сонымен бірге 1747-ші жылы Жер атмосферасындағы желдердің пайда болу себептерін зерттеу үшін қолданған. Д'аламбердің дифференциалдық теңдеулер теориясы туралы зерттеулері математикалық физиканың негізіне жатқан. 1747-ші жылы ол алғаш рет физикада толқындық теңдеулерді және оны шешудің тәсілін тұжырымдаған. Д'аламбердің аспан механикасы туралы еңбектері және оның замандастары француз математигі әрі астрономы Алекси Клеро (1713–1765) мен швейцар математигі Леонард Эйлердің (1707–1783) еңбектерімен бірге аспан денелерінің тартылыс күштері әсерінен қозғалуы жайлы ғылым - аспан механикасының іргетасын қалады. Д'аламбер планеталар қозғалысынң ұйытқу теориясын қалыптастыруда алғашқы қадам жасаушы. 1747–1756 жылдары Айдың қозғалыс теориясымен шұғылданған. 1749-шы жылы Жердің айналу кезіндегі Жер осінің теңселуінің алғашқы дәл теориясын тұжырымдаған. Алгебралық теңдеулердің түбірлерінің болуы жайындағы негізгі теореманы алғаш болып дәлелдеген. Ол 1751-ші жылы француз философы , жазушысы Дени Дидромен (1713–1784) бірге "Ғылымдардың, өнер мен кәсіптердің энциклопедиясы немесе түсіндірме сөздігі" редакциясын құрауға қатысқан.
Негізгі шығармашылығы:
- "Философия элементтері" (1759)
Дереккөздер
- "Қазақ энциклопедиясы" - Философиялық сөздік
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Zhan Leron D Alamber 1717 1783 XVIII gasyrdagy francuz agartushylary okilderinin biri filosof enciklopedik astronom zhәne matematik Ol adam tanymynyn pajda boluy men damuynyn tarihyn surettep beruge sondaj ak F Bekonnyn principterin negizge ala otyryp gylymnyn topka bolinuin bayandauga tyrysty Filosofiyada Zhan Loren sensualizmdi zhaktady zhәne Dekarttyn tua bitetin ideyalar teoriyasyna karsy boldy Alajda onyn sensualizmi dәjekti materialistik sensualizm bolgan zhok Zhan Loren bojynsha ojlau materiyanyn kasieti emes zhan materiyaga tәuelsiz tirshilik etedi Demek Zhan Loren dualistik poziciyada boldy Baska francuz agartushylaryna karaganda ol adamgershilikti kogamdyk ortaga bajlanysty emes dep pajymdady Zhan Loren Қudajdy zharatushy substanciya retinde tanydy Zhan Lorennin dәjeksiz sensualizmine Didronyn enbekterinde syn ajtylgan 1743 shi zhyly zhariyalangan Dinamika turaly traktat atty enbeginde D alamber kez kelgen materialdyk zhүje kozgalysynyn diferencialdyk tendeulerin kurudyn zhalpy erezhesin tuzhyrymdagan Osy principti ol 1744 shi zhyly sujyktyn kozgalysy men tepe tendigin sipattau sonymen birge 1747 shi zhyly Zher atmosferasyndagy zhelderdin pajda bolu sebepterin zertteu үshin koldangan D alamberdin differencialdyk tendeuler teoriyasy turaly zertteuleri matematikalyk fizikanyn negizine zhatkan 1747 shi zhyly ol algash ret fizikada tolkyndyk tendeulerdi zhәne ony sheshudin tәsilin tuzhyrymdagan D alamberdin aspan mehanikasy turaly enbekteri zhәne onyn zamandastary francuz matematigi әri astronomy Aleksi Klero 1713 1765 men shvejcar matematigi Leonard Ejlerdin 1707 1783 enbekterimen birge aspan denelerinin tartylys kүshteri әserinen kozgaluy zhajly gylym aspan mehanikasynyn irgetasyn kalady D alamber planetalar kozgalysynn ujytku teoriyasyn kalyptastyruda algashky kadam zhasaushy 1747 1756 zhyldary Ajdyn kozgalys teoriyasymen shugyldangan 1749 shy zhyly Zherdin ajnalu kezindegi Zher osinin tenseluinin algashky dәl teoriyasyn tuzhyrymdagan Algebralyk tendeulerdin tүbirlerinin boluy zhajyndagy negizgi teoremany algash bolyp dәleldegen Ol 1751 shi zhyly francuz filosofy zhazushysy Deni Didromen 1713 1784 birge Ғylymdardyn oner men kәsipterdin enciklopediyasy nemese tүsindirme sozdigi redakciyasyn kurauga katyskan Negizgi shygarmashylygy Filosofiya elementteri 1759 Derekkozder Қazak enciklopediyasy Filosofiyalyk sozdik