Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Алаверди (арм. Ալավերդի) ― Арменияның солтүстік-шығысында Ереваннан 167 км қашықтықта орналасқан қала. 2010 жылдың мәліметімен халық саны — 16 400. Қала маңайында архитектіра ескерткіші — Санаин монастырі орналасқан. Қаладан Ванадзор-Тбилиси тас жолы және Алаверди станциясы бар темір жолы өтеді. өзенінің (Кура алабында) сол жағында орналасқан. Армениядағы мыс өнеркәсібінің байырғы орталығы.
| Қала | |||
| Алаверди | |||
| арм. Ալավերդի | |||
 | |||
| |||
| Әкімшілігі | |||
|---|---|---|---|
| Ел | |||
|
| |||
| Мэр | Артавазд Варосян | ||
| Тарихы мен географиясы | |||
| Координаттары | 41°05′42″ с. е. 44°39′21″ ш. б. / 41.09500° с. е. 44.65583° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 41°05′42″ с. е. 44°39′21″ ш. б. / 41.09500° с. е. 44.65583° ш. б. (G) (O) (Я) | ||
| Алғашқы дерек | б.з.д. III ғ. | ||
| Бұрынғы атаулары | 1935 жылға дейін - Манес | ||
| Қала статусы | 1938 | ||
| Жер аумағы | 18 км² | ||
| Орталығының биiктігі | 18 м | ||
| Уақыт белдеуі |
| ||
| Тұрғындары | |||
| Тұрғыны | 16 400 адам (2010) | ||
| Ұлттық құрамы | |||
| Конфессиялар |
| ||
| Этнохороним | алаверділіктер | ||
| Сандық идентификаторлары | |||
| Телефон коды | +374 (253) | ||
| Пошта индексі | 1701―1708 | ||
| alaverdi.am | |||
Алаверди шекарасы | |||
 Ортаққордағы санаты: Алаверди | |||
Тарихы
Б.з.д. III—II ғасырдың жазбаларында Алаверди алғашқы рет «Маниц Гом», «Манес» бекіністі қорғау деп аталады. ХІІІ г-дан бастап қала мыс өндіру орыны ретінде белгілі болады.
XVII ғасырдан бастап қала қазіргі Алаверди атын ежелгі көшпелі борчалу елінің атынан алады.
1930 жылға дейін қаланың аты "Аллаверды" деп аталатын. Баскаков 1979 ж. айтуы бойынша "Алла берді" деген түрік-араб сөздерінен құралған.
1770 жылы грек кешілер Алаверди және Шамлуга қалаларында мыс қорыту зауытын салады. 1795 жілі Аға Мохаммед-ханмен талқандалынған.
1801 ж. Алаверди Ресей империясының құрамына кіреді. 1887 жылы кен қазып шығару құқығы француздарға сатылған.
Мыс өнекәсібінің өркендеуіне Гюмри-Тбилиси темір жолы (1899) және Дебед гидроэлектро стансасының құруы (1909) қозғау салды.
1921 ж, Алавердиде кенес өкіметі орнатылды. 1938 ж. қала статусын алжы. 1957 ж. қалада ірі мыс -химиялық комбинаты салынды.
Халықы
Кестеде халық санының өзгеру динамикасы көрсетілген.
| жыл | 1831 | 1873 | 1926 | 1959 | 1970 | 1979 | 2001 | 2004 | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| халық саны | 24 | 748 | 4500 | 16 805 | 23 311 | 23 182 | 14 835 | 17 000 | 17 000 | 16 800 | 16 700 | 16 600 |
Жергілікті халықының көбісі - армяндар.
Алавердида туып-өскен атақты адамдар
- Александр Ерицян (1842—1902) - әйгілі тарихшы
- Аршак Газарян - еңбек қайраткері
- И. Хаджиев - Кенес одағы каһарманы
- Альберт Аслян - атақты суретші
- Анастас Иванович Микоян - 30-60 ж. кеңес одағы қайраткері
- Артём Иванович Микоян - атақты авиаконструктор т.б.
Туыстас қалалар
- Айос Иоаннис Рентис (Грекия) — 28.05.2007
- Кобулети (Грузия) — 01.10.2007
Фотогалерея
-
![image]()
Қаланың жалпы көрінісі -
![image]()
Өзен жағасы -
![image]()
Қала панорамасы -
![image]()
Дебед өзені -
![image]()
Санаин көпірі -
![image]()
Мыс -химиялық комбинат -
![image]()
Темір жол вокзалы. -
![image]()
Киелі Григорий шіркеуі
Сыртқы сілтемелер
- http://www.armeniapedia.org
Дереккөздер
- “Қазақстан”: Ұлттық энциклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Alaverdi arm Ալավերդի Armeniyanyn soltүstik shygysynda Erevannan 167 km kashyktykta ornalaskan kala 2010 zhyldyn mәlimetimen halyk sany 16 400 Қala manajynda arhitektira eskertkishi Sanain monastyri ornalaskan Қaladan Vanadzor Tbilisi tas zholy zhәne Alaverdi stanciyasy bar temir zholy otedi ozeninin Kura alabynda sol zhagynda ornalaskan Armeniyadagy mys onerkәsibinin bajyrgy ortalygy ҚalaAlaverdiarm ԱլավերդիEltanbasyӘkimshiligiEl Armeniya ArmeniyaMerArtavazd VarosyanTarihy men geografiyasyKoordinattary41 05 42 s e 44 39 21 sh b 41 09500 s e 44 65583 sh b 41 09500 44 65583 G O Ya Koordinattar 41 05 42 s e 44 39 21 sh b 41 09500 s e 44 65583 sh b 41 09500 44 65583 G O Ya Algashky derekb z d III g Buryngy ataulary1935 zhylga dejin ManesҚala statusy1938Zher aumagy18 km Ortalygynyn biiktigi18 mUakyt beldeuiTurgyndaryTurgyny16 400 adam 2010 Ұlttyk kuramyarmyandar grekterKonfessiyalarEtnohoronimalaverdilikterSandyk identifikatorlaryTelefon kody 374 253 Poshta indeksi1701 1708alaverdi amAlaverdiAlaverdi shekarasyOrtakkordagy sanaty Alaverdi Tarihy B z d III II gasyrdyn zhazbalarynda Alaverdi algashky ret Manic Gom Manes bekinisti korgau dep atalady HIII g dan bastap kala mys ondiru oryny retinde belgili bolady XVII gasyrdan bastap kala kazirgi Alaverdi atyn ezhelgi koshpeli borchalu elinin atynan alady 1930 zhylga dejin kalanyn aty Allaverdy dep atalatyn Baskakov 1979 zh ajtuy bojynsha Alla berdi degen tүrik arab sozderinen kuralgan 1770 zhyly grek keshiler Alaverdi zhәne Shamluga kalalarynda mys korytu zauytyn salady 1795 zhili Aga Mohammed hanmen talkandalyngan 1801 zh Alaverdi Resej imperiyasynyn kuramyna kiredi 1887 zhyly ken kazyp shygaru kukygy francuzdarga satylgan Mys onekәsibinin orkendeuine Gyumri Tbilisi temir zholy 1899 zhәne Debed gidroelektro stansasynyn kuruy 1909 kozgau saldy 1921 zh Alaverdide kenes okimeti ornatyldy 1938 zh kala statusyn alzhy 1957 zh kalada iri mys himiyalyk kombinaty salyndy HalykyKestede halyk sanynyn ozgeru dinamikasy korsetilgen zhyl 1831 1873 1926 1959 1970 1979 2001 2004 2005 2006 2007 2008halyk sany 24 748 4500 16 805 23 311 23 182 14 835 17 000 17 000 16 800 16 700 16 600 Zhergilikti halykynyn kobisi armyandar Alaverdida tuyp osken atakty adamdarAleksandr Ericyan 1842 1902 әjgili tarihshy Arshak Gazaryan enbek kajratkeri I Hadzhiev Kenes odagy kaһarmany Albert Aslyan atakty suretshi Anastas Ivanovich Mikoyan 30 60 zh kenes odagy kajratkeri Artyom Ivanovich Mikoyan atakty aviakonstruktor t b Tuystas kalalarAjos Ioannis Rentis Grekiya 28 05 2007 Kobuleti Gruziya 01 10 2007FotogalereyaҚalanyn zhalpy korinisi Өzen zhagasy Қala panoramasy Debed ozeni Sanain kopiri Mys himiyalyk kombinat Temir zhol vokzaly Kieli Grigorij shirkeuiSyrtky siltemelerhttp www armeniapedia orgDerekkozder Қazakstan Ұlttyk enciklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998