Тамақтану режимі

Тамақтану режимі мыналарды қамтиды: тамақты қабылдау мерзімділігі, тамақ қабылдау аралығындағы үзіліс, рационға кіретін калорияны бөлу. Төрт мезгіл тамақтану анағұрлым тиімді болып табылады, өйткені асқазанға күш біркелкі түсіп, тамақ шырындарының тағамды толық өңдеп шығуын қамтамасыз етеді. Тамақты күн сайын белгілі бір мезгілде қабылдау асқазан сөлін неғұрлым шұғыл бөлу рефлексін қалыптастырады. Төрт мезгіл тамақтану кезінде тәуліктік рационды бөлу күн тәртібіне және әдеттенуіне байланысты істеледі. Рационды мынадай тәртіппен бөлу анағұрлым тиімді болатын сияқты: таңертеңгі асқа 25%, түстікке 15%, кешкі тамаққа 25%. Ақырғы тамақ қабылдау ұйқыға дейін 2 сағат бұрын болуы тиіс. Түнгі уақытта жұмыс істеген кезде кешкі ас күндік рационның 30% болуы тиіс, сонымен қатар, тамақты түнгі сменаның екінші жартысына қабылдау көзделеді.

Сондай-ақ тамақты бірқалыпты қорыту үшін тамақтық температуралық режимінің маңызы зор. Ыстық тамақтық температура 50— 60 С аспауы тиіс, ал суық тамақтық температурасы, әдетте, 10оС төмен болмауы керек.

Егде тартқан адамдардың тамақтануы

60 жастағы және одан үлкен адамдардың зат алмасу процесі неғұрлым төмен болып, жеке нәрлі заттарды сіңіру қабілеттілігі өзгереді. Тамақтық калориялылығы мен ақуыз, май, витаминдерді қажетсінуінің өзгеріп отыруы осыған байланысты Егде тартқан шақта, негізгі нәрлі заттарды, мөлшерін азайтумен бірге сапа жағынан да шектеу қажет. Рационнан майлы ет сорпасын, қозықұйрық тұнбасын, тұздықтарды азайту немесе тіпті шығарыл тастау керек, қуырылған, ысталған, ащы тұздалған және маринадталған тамақтарды (бауырлы сақтау үшін және су мен тұздық алмасуын нормаға келтіру үшін) пайдалануды едәуір шектеу ұсынылады.Құрамында едәуір мөлшерде холестерині бар (жұмыртқаның сары уызы, уылдырық, май, бауыр т. б.) азықтарды, майлық кейбір түрлерін (мысалы, қой, шошқа май ын т. б.) тамақтану рационынан азайту немесе шығарыл тастау ұсынылады. Малдан алынатын ақуыздар мен майдың қажетті мөлшерін сүт өнімдерін пайдалану есебінен толықтыруға болады. Сондай-ақ көкөністер мен жемістерді өңделмеген күйінде көбірек пайдалану керек. Ас тұзын пайдалануды азайту қажет. Егде тартқан шақта тамақтану режимін анағұрлым қатал сақтауға көңіл бөлу керек.

Екіқабат әйелдер мен емшекте баласы бар аналардың тамақтануы

Екіқабат кезінде нәруыздарды, ішінара май, кальций, фосфор тұздарын қажеттілігі арта түседі. Екі қабат әйелдер үшін тамақтың калориялылығы (5 айдан 9 айға дейінгі екіқабат кезінде) күніне орта есеппен 2900 ккал, ал ақуызға деген қажеттілік —100 г, оның ішінде малдан алынатын ақуыз 60 г болуы тиіс. Күніне пайдаланған сүт (0,8—1,2 л мөлшерінде) екіқабат әйелдің организмін қажетті мөлшеріндегі ақуыз, кальций, фосформен қамтамасыз етеді. Екіқабат әйелдің тамақтану рационын А витаминдерімен және В1 және РР, С және Д каротиндарымен байыта түсу керек. Екіқабат әйелдер организмінде темірдің көбірек болуы қажет. Бауыр, жұмыртқаның сары уызында, көкөніс, жеміс темірге өте бай болады. Толысуға бейім әйелдер майды, әсіресе көмірсуларды пайдалануды азайтуы тиіс.Екіқабат кезіндегіге қарағанда емшектегі баласы бар әйел там ақты анағұрлым мол ішуі керек. Күндік раңионның калориялылығы күніне 3200 ккал, ақуызды керексінуі 112 г оның ішінде малдан алынатын ақуыз —67 г болуы тиіс. Витаминді керексінуі де арта түседі. Сүтті пайдалануды (1,5 л дейін) арттыра түсуі керек, жұмыртқаны, майды, сырлы, көкөністі, жемістерді көбірек пайдалану қажет, бұл жағдайда баланың тамақ қорытуына зиянды әсер ететін тамақтардан аулақ болу керек. Емшекте баласы бар әйел өз салмағын қадағалан жүруі тиіс, бос алғаннан кейін екі айдан кейін екі қабат болғанға дейінгі салмағындай болуы тиіс, бүкіл емшек емізу кезеңінде бір қалыпты болғаны дұрыс. Сондай-ақ Емшектегі бала, Балалар мен жасөспірімдер тамағы мақалаларын қараңыз

Дереккөздер

1. Шаңырақ : Үй-тұрмыстық энциклопедиясы. Алматы : Қаз.Сов.энцикл.Бас ред., 1990 ISBN 5-89800-008-9