Месхетия

Месхетия немесе Ахыска (груз. მესხეთი "Месхети") – Ардахан өлкесінің солтүстігінде Грузия аумағында, өзенінің екі жағасында орналасқан тарихи–мәдени аймақ. Қазіргі заманда Месхетияныӊ елеулі бөлігі Грузия республикасыныӊ оӊтүстігіндегі Самцхе-Джавахетия аймағыныӊ үш ауданыныӊ ( Адиген, Ахалцих және Аспинд) және Түркияныӊ шекаралас аймақтарында орналасқан. Орталығы — Ахалцихе қаласы.

Месхетия
Ардахан өлкесінің солтүстігінде Грузия аумағында орналасқан

Алты қаласы мен екі жүз шақты ауылы бар. Тас жол арқылы Тбилиси, Батуми және Түркиямен байланысады. Ардахан қаласына 48, Пософ өлкесіне12 километр қашықтықта орналасқан.

1828 жылы 50 мың болған халық саны, қазіргі уақытта Армяндардан құралған 25 мың шақты ғана.

Ахыска аймағы 1578 жылы Сұлтан III- Мұрат хан заманында Османдықтардың жеріне қосылды. Ол жерге Кония, Йозгат және Токат аумақтарынан жанұялар қоныстандырылды. 250 жыл Осман мемлекетінің қарамағында болғаннан кейін 1828-1829 Осман-Ресей соғысында орыстар әуелі Карс, сосын Ахысканы басып алды.

Екінші Дүниежүзілік Соғыста Сталин қару ұстай алатын 40 мың түрікті соғысқа алғаннан кейін, қалған 91 мың түрік, 1944 жылы 14-16 қарашада (Көрші дұшпан мемлекеттің (Түркияның) ақпарат күштеріне байланыспай тұрып), әуелі Өзбекістанға айдалды. Бұл айдауда 17 мың адам қаза тапты. Кейіннен ахыска түріктері Қазақстан, Қырғызстан, Түркменістан, Әзірбайжан, Түркия, Сібір сияқты дүниенің барлық жеріне тарап кетті. Қазіргі уақытта жер бетінде 300 мыңға жуық Ахыска түріктері бар екені болжануда. Олар тарихи мекендеріне қайта оралу үшін түрлі амал-әрекеттер жасауда.

Дереккөздер

1. «Сен білесің бе?» энциклопедиясы./Құраст.: Қ.Ж. Райымбеков, Қ.Т. Байғабылова. – Алматы: «Аруна» баспасы. – 700 бет. ISBN 9965-26-407-4