Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Карл, Ұлы Карл лат. Carolus Magnus, нем. Karolus Magnus, нем. Karl der Große, фр. Charlemagne, (2.4.742 – 28.1.814) – королі (768 – 814, 800 жылдан император), билігінің негізін қалаушы. 768 жылы бір бөлігінің королі атанды (екінші бөлік оның ағасы Карломанның иелігінде болды).
- 771 жылы біріккен Франк корольдігінің билеушісі болды.
- Ол көршілеріне қарсы үздіксіз соғыс жүргізіп (773 – 774; 776 – 777 жылы лангобардтарға қарсы, 788 жылы бавар герцогы Тассилонға қарсы;
- 777 – 804 жылдары сакстарға қарсы;
- 796 – 810 жылы Испанияда арабтарға қарсы, 791 – 799 жылы аварларға қарсы, 789 – 806 жылы батыс славян тайпаларына қарсы, тағы басқа), көптеген жерлерді жаулап алды;
- Кең байтақ Франк империясын құрды;
- 800 жылы Рим папасы оны император деп жариялады. Империясы көптеген халықтар мен тайпалардан тұрды.
| Ұлы Карл | |
|---|---|
| Rex Francorum (Франк королі) Rex Longobardorum (Лангобард королі) Imperator Romanorum (Император Римлян)
| |
 | |
| Ұлы Карл, by Альбрехт Дюрер | |
| Тақта отыру жылдары | 768–814 |
| , 9 қазан 768 ж. Павия, 10 шілде 774 ж. Рим, 25 желтоқсан 800 ж. | |
| Ізашары | Пипин Короткий |
| Ізбасары | Людовик I Благочестивый |
| Әкесі | Пипин Короткий |
| Анасы | Бертрада Лаонская |
| Туған күні | 2 сәуір 742 ж. (?) Льеж |
| Қайтыс болған күні | 28 қаңтар 814 ж. (aged around 71) Ахен |
| Жерлеу рәсімі | |
Ол шекараларды бекітіп, орталықтың билігін нығайтуға тырысты. Жергілікті жерлердегі қолдарында әскери-әкімшілік билігі бар графтардың үстінен мемлекет өкілдер (mіsgі domіnіcі) арқылы жиі-жиі тексерулер жүргізді. Иелігіндегі барлық халықтарға орындауға міндетті көптеген заңдар шығарды. Католик шіркеуіне сүйеніп, шіркеу қызметкерлерін жоғары мемл. лауазымдарға көтерді, епископ сайлауын өзі жүргізіп, жаңадан басып алынған жерлердің тұрғындарын бағындыруды қолға алды. Бірақ ол біртұтас мемлекет құра алмады. Ол өлгеннен кейін көп ұзамай немерелері империяны үшке бөліп алды (843). Осы бөлінген үш иелікте Батыс Еуропадағы жетекші 3 мемлекет (Франция, Германия, Италия) қалыптаса бастады. Карл тұсында Еуропада мәдениет біршама уақытқа қайтадан гүлденіп, ол “Каролингтік өрлеу” деп аталды.
-
Ұлы Карл -
Франк патшалығы территориясына Ұлы Карлдың қосқаны (ашық жасыл)
Дереккөздер
- «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, IV том
| Ортаққорда бұған қатысты медиа файлдар бар: Carolus Magnus |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Karl Ұly Karl lat Carolus Magnus nem Karolus Magnus nem Karl der Grosse fr Charlemagne 2 4 742 28 1 814 koroli 768 814 800 zhyldan imperator biliginin negizin kalaushy 768 zhyly bir boliginin koroli atandy ekinshi bolik onyn agasy Karlomannyn ieliginde boldy 771 zhyly birikken Frank koroldiginin bileushisi boldy Ol korshilerine karsy үzdiksiz sogys zhүrgizip 773 774 776 777 zhyly langobardtarga karsy 788 zhyly bavar gercogy Tassilonga karsy 777 804 zhyldary sakstarga karsy 796 810 zhyly Ispaniyada arabtarga karsy 791 799 zhyly avarlarga karsy 789 806 zhyly batys slavyan tajpalaryna karsy tagy baska koptegen zherlerdi zhaulap aldy Ken bajtak Frank imperiyasyn kurdy 800 zhyly Rim papasy ony imperator dep zhariyalady Imperiyasy koptegen halyktar men tajpalardan turdy Ұly KarlRex Francorum Frank koroli Rex Longobardorum Langobard koroli Imperator Romanorum Imperator Rimlyan Ұly Karl by Albreht DyurerTakta otyru zhyldary 768 814 9 kazan 768 zh Paviya 10 shilde 774 zh Rim 25 zheltoksan 800 zh Izashary Pipin KorotkijIzbasary Lyudovik I BlagochestivyjӘkesi Pipin KorotkijAnasy Bertrada LaonskayaTugan kүni 2 sәuir 742 zh LezhҚajtys bolgan kүni 28 kantar 814 zh aged around 71 AhenZherleu rәsimi Ol shekaralardy bekitip ortalyktyn biligin nygajtuga tyrysty Zhergilikti zherlerdegi koldarynda әskeri әkimshilik biligi bar graftardyn үstinen memleket okilder misgi dominici arkyly zhii zhii tekseruler zhүrgizdi Ieligindegi barlyk halyktarga oryndauga mindetti koptegen zandar shygardy Katolik shirkeuine sүjenip shirkeu kyzmetkerlerin zhogary meml lauazymdarga koterdi episkop sajlauyn ozi zhүrgizip zhanadan basyp alyngan zherlerdin turgyndaryn bagyndyrudy kolga aldy Birak ol birtutas memleket kura almady Ol olgennen kejin kop uzamaj nemereleri imperiyany үshke bolip aldy 843 Osy bolingen үsh ielikte Batys Europadagy zhetekshi 3 memleket Franciya Germaniya Italiya kalyptasa bastady Karl tusynda Europada mәdeniet birshama uakytka kajtadan gүldenip ol Karolingtik orleu dep ataldy Һarun әr Rashid receiving a delegation of Ұly Karl in Bagdat by Julius KockertҰly Karl Frank patshalygy territoriyasyna Ұly Karldyn koskany ashyk zhasyl Derekkozder Қazakstan Ұlttyk encklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998 ISBN 5 89800 123 9 IV tomOrtakkorda bugan katysty media fajldar bar Carolus Magnus