Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Қарағанды металлургия комбинаты - (Теміртау қ.), Ұлы Отан соғысы жылдарында салынып, пайдалануға берілген Қазақстан қара металлургиясының тұңғыш кәсіпорны және осы күнгі металлургия комбинатының ізашары болды.
Мемлекеттік Қорғаныс комитетінің «Қара металлургияға жедел жәрдем беру шаралары туралы» 1943 жылы 7-ақпандағы қаулысы негізінде КСРО Қара металлургия халкомы И. Ф. Тевосян 1943 жылы 26 маусымда зауыт салудың жобалық тапсырмасын бекітті. Металлургия зауыттарын жобалайтын Мемлекеттік Одақтық институт Бас жобалаушы болып ұйғарылды. 1943 жылы 5 сәуірде КСРО Қара металлургия министрлігі болашақ Қарағанды металлургия зауыты салынатын жерді тандап алатын комиссия тағайындады. Оның жұмысын директоры Г. И. Носов басқарды. Комиссия жұмысына Қазақстанның Қ. И. Сәтбаев бастаған бір топ ғалымдары қатысты.
Зауыт құрылысы 1950 жылы басталды. Көлемі 1513 м3 алғашқы домна пешін салу 1957 жылы желтоқсанда қолға алынды. 1958 жылы БЛКЖО 13-съезінде Қазақстан магниткасын салу Бүкілодақтық екпінді комсомол құрылысы деп жарияланды. 1960 жылы 3 шілдеде № 1 домна пеші, тұңғыш шойын қорытты, қарашада 2 кокс батареясы пайдалануға берілді, 30 желтоқсанда қазақстандық алғашқы кокс алынды. 1963 жылы 23 маусымда №1 агломерация ф-касы өнім берді. 1970 жылы Қарағанды металлургия зауыты негізінде Қарағанды металлургия комбинаты құрылды. Оның құрамына Атасу (темір-марганец рудалары) және оңтүстік Топар (флюсті әктастар) кен басқармалары, және Қазақ металлургия зауыты енді. Қарағанды Металлургия Комбинатынің шикізат базасы Лисаков және Соколов-Сарыбай кен-байыту комбинаттары, Қарағанды көмір бассейні болып табылады. Аса қуатты кептеген металлургиялық агрегаттар комбинатта алғаш рет игерілді. 1975 жылы АҚМ-3312 агломерация машиналары, көлемі 3200 м2 домна пеші, 1970 жылы 250 тонналық қонвертерлер мен қуатты КАР-30 оттекті блоктар, ыссылай прокаттау кең енді үздіксіз 1700 стандарты, 1973 жылы бес клетті 1700 суык прокаттау станы, 1982 жылы «шексіз» прокаттау ретімен жұмыс істейтін алты клетті 1400 станы пайдалануға берілді. Қарағанды Металлургия Комбинаты — толық металлургиялық циклды кәсіпорын. Жылына 5100 мың т шойын, 5700 мың т болат, 4300 мың т өндіреді. Болаттың оттегі аз және оттегі төмен маркаларынан табақ каңылтырлы сортты прокат, кокс-химиялық 30 түрін халық тұтынатын тауарлар (қыш, әк, минералды тыңайтқыштар, қонсерві кақпақтарын т. б.) шығарады. Комбинатта фосфорлы темір рудаларын өндеу технологиясы дүние жұзындығы прақтикада алғаш рет игерілді. металлургиялық жолмен кайта өндеуцің мейлінше тиімді толық технологиясы жасалды және табақ канылтыр прокаттау өндірісін онан әрі дамытуды техникалық жағынан камтамасыз ету жүзеге асырылды. Конвергерлердің футеровка тұрақғылығын арттыру үшін жалынмен торкреттеу технологиясы енгізілді. Бүл технология бойынша оның тұрақтылығы 2,5 есе артты, мұның арқасында балқытпа саның 180-нен 500-ге дейін көбейтуге мүмкіндік туды. Прокаттау өндірісінде «Құйма дайындаушы - рулон» технологиялық жүйесі, металл тақта бетін тұзды қышқынмен үздіксіз күйдіріп әрлеу, өнделген күйдіргіш ерітінділерді регенерациялау т. б. осы салада тұңғыш рет игерілді. Қарағанды Металлургия Комбинатында ҚР тұңғыш Президенті Н. Назарбаев еңбек жолын бастады. Ол осында 1973-77 жылы партком хатшысы болып істеген жылдары комбинатпен қаланың тиісті дәрежеде дамымай артта калған әлеуметтік инфрақұрылымын ҚОКП ОК секретариатында арнайы мәселе егіп көтеріп, ОК арнайы кэулысын, орталық органдардың басқа да шешімдерін кабыдаатты. Комбинат директоры О. И. Тищенко, облыс басшыларымен бірге артта калған комбинатты алдыңғы қатарға қосуға үлкен үлес қосты. Комбинатта 1980 жылдары 41 мыңнан аса адам еңбек етті.
6 адам Социалистік Еңбек Ері атағына ие болды. Олар: Т. Адам-Юсупов, Е. Байғазиев, А. Дәрібаев, М.Мүслімов, А. Г. Хвостов. Болат балқытушы К,. 3. Рамазанов және комбинат директоры 0. Н. Сосковец 1989 жылы КСРО халық депутаты болып сайланды. Ұжымда 500 адам орден және медальдармен марапатталған. 93 адам КСРО Қара металлургия министрлігінің Құрметті металлургі және Құрметті кенші атақтарын, З0 адам ҚазКСР-інің еңбек сіңірген металлургі атағын алды. Ауыр жүк таситын КамАЗ автомобильдерінің рамаларын жасауға керекті аса берік табақ болат өңцірудіигергеніүшін М. А.Ақбиев,В. Д. Марқов, 0. И. Тищенко ҚазКСР Мемлекеттік сыйлығына ие болды (1980). Шихта материалдарының дымқылдығын автоматты түрде бақылау құралдары және қара металлургияныңтехнол. процестерін басқару жүйесін комплексін жасап, бір жолғы қуаты аса ірі агрегаттарға енгізгені үшін. Э. Э. Миникес 1984 жылы ҚазКСР Мемлекеттік сыйлығының лауреаты атанды. өндеу технологиясын жасап металлургия өнеркәсібіне енгізгені, сөйтіп табақ прокаттың тиімділігі жоғары түрлерін өндіруді камтамасыз еткені және бұрын қазынмай келген кен орындарын павдалану мүмкіндігін жасағаны үшін М. А. Ақбиев, В. А. Мирко, В. В. Емушинцев, Г. Л. Цимбал, В. П. Бургов КСРО Мемлекеттік сыйлығын алды (1984).
Аға вальцовшы, ҚазКСР Жоғ. Кеңесінің депутаты, КСРО Мемлекеттік сыйл. лауреаты, кейін ҚР Парламенті Мәжілісінің депутаты С. В. Дрожжин басқаратын бес клетті 1700 станның бригадасы 11 бесжылдықта «Әр жұмыс орнында жоғары қайтарым алайық» деген бастама көтерді. Бастаманы Қазақстан Компартиясы ОК қолдады. Оған 20 мыңнан аса еңбекші үн қосты. Комбинат коллективінде «Кепілдікпен жөндеп, шаруақорлық тұрғыдан пайдаланайық», «Жұмыста артта калушылар болмасын» деген бастамалар кеңінен қолдау тапты.
Қарағанды Металлургия Комбинатының 780 мың м2 тұрғын үй қорын, қаланы да жылумен және энергиямен қамтамасыз ететін 2 электр станциясы, спорт кешені, «Болат» спорт клубы, стадионы, Металлургтердің мәдениет және техника сарайы, медициналық,-санитарлық бөлімі, Самарқан су қоймасы жагасыңца «Самал» профилакторийі, басқа да әлеуметтік объектілері болды. (қ. Аглодомна өндірісі, Болат қорыту өндірісі, Кокс-химия өндірісі, Табақ прокат өндірісі). КСРО-ның ыдырауына байланысты бұрынғы калыптасқан эқономикалық байланыстардың бұзылуынан 90-жылдары Қарағанды Металлургия Комбинаты қиын жағдайға душар болды. Айналыс қаржысы болмады. Жалақы карызы алты айдан асып кетті. Осындай жағдайда Үкімет, КР Президенті Н. Назарбаев инвестор тапты. Ол «Испат-Интернешнл» компаниясы еді. Қарағанды Металлургия Комбинаты комбинатқа сенімді негізінде 1995 жылы «Испат-Қармет» (қазіргі «Миттал-Стил Теміртау») ААҚ құрынып, металлургия алыбының жұмысы ретке келтірілді.
Дереккөздер
- Қарағанды. Қарағанды облысы: Энциклопедия. - Алматы: Атамұра, 2006. ІSBN 9965-34-515-5
| Бұл мақалада еш сурет жоқ. Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Қaragandy metallurgiya kombinaty Temirtau k Ұly Otan sogysy zhyldarynda salynyp pajdalanuga berilgen Қazakstan kara metallurgiyasynyn tungysh kәsiporny zhәne osy kүngi metallurgiya kombinatynyn izashary boldy Memlekettik Қorganys komitetinin Қara metallurgiyaga zhedel zhәrdem beru sharalary turaly 1943 zhyly 7 akpandagy kaulysy negizinde KSRO Қara metallurgiya halkomy I F Tevosyan 1943 zhyly 26 mausymda zauyt saludyn zhobalyk tapsyrmasyn bekitti Metallurgiya zauyttaryn zhobalajtyn Memlekettik Odaktyk institut Bas zhobalaushy bolyp ujgaryldy 1943 zhyly 5 sәuirde KSRO Қara metallurgiya ministrligi bolashak Қaragandy metallurgiya zauyty salynatyn zherdi tandap alatyn komissiya tagajyndady Onyn zhumysyn direktory G I Nosov baskardy Komissiya zhumysyna Қazakstannyn Қ I Sәtbaev bastagan bir top galymdary katysty Zauyt kurylysy 1950 zhyly bastaldy Kolemi 1513 m3 algashky domna peshin salu 1957 zhyly zheltoksanda kolga alyndy 1958 zhyly BLKZhO 13 sezinde Қazakstan magnitkasyn salu Bүkilodaktyk ekpindi komsomol kurylysy dep zhariyalandy 1960 zhyly 3 shildede 1 domna peshi tungysh shojyn korytty karashada 2 koks batareyasy pajdalanuga berildi 30 zheltoksanda kazakstandyk algashky koks alyndy 1963 zhyly 23 mausymda 1 aglomeraciya f kasy onim berdi 1970 zhyly Қaragandy metallurgiya zauyty negizinde Қaragandy metallurgiya kombinaty kuryldy Onyn kuramyna Atasu temir marganec rudalary zhәne ontүstik Topar flyusti әktastar ken baskarmalary zhәne Қazak metallurgiya zauyty endi Қaragandy Metallurgiya Kombinatynin shikizat bazasy Lisakov zhәne Sokolov Sarybaj ken bajytu kombinattary Қaragandy komir bassejni bolyp tabylady Asa kuatty keptegen metallurgiyalyk agregattar kombinatta algash ret igerildi 1975 zhyly AҚM 3312 aglomeraciya mashinalary kolemi 3200 m2 domna peshi 1970 zhyly 250 tonnalyk konverterler men kuatty KAR 30 ottekti bloktar yssylaj prokattau ken endi үzdiksiz 1700 standarty 1973 zhyly bes kletti 1700 suyk prokattau stany 1982 zhyly sheksiz prokattau retimen zhumys istejtin alty kletti 1400 stany pajdalanuga berildi Қaragandy Metallurgiya Kombinaty tolyk metallurgiyalyk cikldy kәsiporyn Zhylyna 5100 myn t shojyn 5700 myn t bolat 4300 myn t ondiredi Bolattyn ottegi az zhәne ottegi tomen markalarynan tabak kanyltyrly sortty prokat koks himiyalyk 30 tүrin halyk tutynatyn tauarlar kysh әk mineraldy tynajtkyshtar konservi kakpaktaryn t b shygarady Kombinatta fosforly temir rudalaryn ondeu tehnologiyasy dүnie zhuzyndygy praktikada algash ret igerildi metallurgiyalyk zholmen kajta ondeucin mejlinshe tiimdi tolyk tehnologiyasy zhasaldy zhәne tabak kanyltyr prokattau ondirisin onan әri damytudy tehnikalyk zhagynan kamtamasyz etu zhүzege asyryldy Konvergerlerdin futerovka turakgylygyn arttyru үshin zhalynmen torkretteu tehnologiyasy engizildi Bүl tehnologiya bojynsha onyn turaktylygy 2 5 ese artty munyn arkasynda balkytpa sanyn 180 nen 500 ge dejin kobejtuge mүmkindik tudy Prokattau ondirisinde Қujma dajyndaushy rulon tehnologiyalyk zhүjesi metall takta betin tuzdy kyshkynmen үzdiksiz kүjdirip әrleu ondelgen kүjdirgish eritindilerdi regeneraciyalau t b osy salada tungysh ret igerildi Қaragandy Metallurgiya Kombinatynda ҚR tungysh Prezidenti N Nazarbaev enbek zholyn bastady Ol osynda 1973 77 zhyly partkom hatshysy bolyp istegen zhyldary kombinatpen kalanyn tiisti dәrezhede damymaj artta kalgan әleumettik infrakurylymyn ҚOKP OK sekretariatynda arnajy mәsele egip koterip OK arnajy keulysyn ortalyk organdardyn baska da sheshimderin kabydaatty Kombinat direktory O I Tishenko oblys basshylarymen birge artta kalgan kombinatty aldyngy katarga kosuga үlken үles kosty Kombinatta 1980 zhyldary 41 mynnan asa adam enbek etti 6 adam Socialistik Enbek Eri atagyna ie boldy Olar T Adam Yusupov E Bajgaziev A Dәribaev M Mүslimov A G Hvostov Bolat balkytushy K 3 Ramazanov zhәne kombinat direktory 0 N Soskovec 1989 zhyly KSRO halyk deputaty bolyp sajlandy Ұzhymda 500 adam orden zhәne medaldarmen marapattalgan 93 adam KSRO Қara metallurgiya ministrliginin Қurmetti metallurgi zhәne Қurmetti kenshi ataktaryn Z0 adam ҚazKSR inin enbek sinirgen metallurgi atagyn aldy Auyr zhүk tasityn KamAZ avtomobilderinin ramalaryn zhasauga kerekti asa berik tabak bolat oncirudiigergeniүshin M A Akbiev V D Markov 0 I Tishenko ҚazKSR Memlekettik syjlygyna ie boldy 1980 Shihta materialdarynyn dymkyldygyn avtomatty tүrde bakylau kuraldary zhәne kara metallurgiyanyntehnol procesterin baskaru zhүjesin kompleksin zhasap bir zholgy kuaty asa iri agregattarga engizgeni үshin E E Minikes 1984 zhyly ҚazKSR Memlekettik syjlygynyn laureaty atandy ondeu tehnologiyasyn zhasap metallurgiya onerkәsibine engizgeni sojtip tabak prokattyn tiimdiligi zhogary tүrlerin ondirudi kamtamasyz etkeni zhәne buryn kazynmaj kelgen ken oryndaryn pavdalanu mүmkindigin zhasagany үshin M A Akbiev V A Mirko V V Emushincev G L Cimbal V P Burgov KSRO Memlekettik syjlygyn aldy 1984 Aga valcovshy ҚazKSR Zhog Kenesinin deputaty KSRO Memlekettik syjl laureaty kejin ҚR Parlamenti Mәzhilisinin deputaty S V Drozhzhin baskaratyn bes kletti 1700 stannyn brigadasy 11 beszhyldykta Әr zhumys ornynda zhogary kajtarym alajyk degen bastama koterdi Bastamany Қazakstan Kompartiyasy OK koldady Ogan 20 mynnan asa enbekshi үn kosty Kombinat kollektivinde Kepildikpen zhondep sharuakorlyk turgydan pajdalanajyk Zhumysta artta kalushylar bolmasyn degen bastamalar keninen koldau tapty Қaragandy Metallurgiya Kombinatynyn 780 myn m2 turgyn үj koryn kalany da zhylumen zhәne energiyamen kamtamasyz etetin 2 elektr stanciyasy sport kesheni Bolat sport kluby stadiony Metallurgterdin mәdeniet zhәne tehnika sarajy medicinalyk sanitarlyk bolimi Samarkan su kojmasy zhagasynca Samal profilaktoriji baska da әleumettik obektileri boldy k Aglodomna ondirisi Bolat korytu ondirisi Koks himiya ondirisi Tabak prokat ondirisi KSRO nyn ydyrauyna bajlanysty buryngy kalyptaskan ekonomikalyk bajlanystardyn buzyluynan 90 zhyldary Қaragandy Metallurgiya Kombinaty kiyn zhagdajga dushar boldy Ajnalys karzhysy bolmady Zhalaky karyzy alty ajdan asyp ketti Osyndaj zhagdajda Үkimet KR Prezidenti N Nazarbaev investor tapty Ol Ispat Interneshnl kompaniyasy edi Қaragandy Metallurgiya Kombinaty kombinatka senimdi negizinde 1995 zhyly Ispat Қarmet kazirgi Mittal Stil Temirtau AAҚ kurynyp metallurgiya alybynyn zhumysy retke keltirildi DerekkozderҚaragandy Қaragandy oblysy Enciklopediya Almaty Atamura 2006 ISBN 9965 34 515 5Bul makalada esh suret zhok Makalany zhetildiru үshin kazhetti suretti engizip komek beriniz Suretti koskannan kejin bul үlgini makaladan alastanyz Suretti mynnan tabuga bolady osy makalanyn takyrybyna bajlanysty suret Ortak korda tabyluy mүmkin makalanyn ozge til uikilerindegi nuskalaryn karap koriniz oziniz zhasagan suretti zhүkteniz avtorlyk kukykpen korgalgan suret kospanyz