Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Торпедо – айлақтарды, гидротехникалық құрылыстарды, су үсті кемелерін немесе сүңгуір қайықты жоюға арналған, тұмсық бөлігінде заряды (қарапайым немесе ядролық) бар өздігінен басқарылатын су асты снаряды. Торпедо сүңгуір қайықтар мен кейбір су үсті кемелерінің негізгі қаруы. Олар торпедо аппараттары арқылы жіберіледі. Торпедоның алғашқы үлгісін 1866 ж. ағылшындар пен жасады. Ұршыққа ұқсас формаға ие, ұзындығы 3,5 м, жалпы салмағы 140 кг-ды құрады. 11 – 15 км/сағ жылдамдықпен 800 м қашықтыққа дейін жетті. Көп ұзамай Торпедомен көптеген мемлекеттердің флоттары қаруланып, сүңгуір қайықтар, Торпедолық катерлер, миналы кемелер, крайсерлер мен салалық кемелердің негізгі қаруына айналды.
Торпедоны бірінші рет 1877 – 1978 ж. Орыс-Түрік соғысында орыс корабльдері қолданды. 1904 – 1905 ж. Орыс-Жапон соғысында және 1-дүниежүзілік соғыста торпедолар кеңінен пайдаланылды. 1930 жылдары торпедо тасушы авиация пайда болды. 2-дүниежүзілік соғыста АҚШ пен Ұлыбританияның сүңгуір қайықтары, су үсті корабльдері мен топедолық авиацияларынан 30 мыңға жуық торпедо жіберілді. Жапонияның қарулы күштерінде адам басқаратын торпедо қолданылды.
Қазіргі заманғы флоттарда қозғалтқыш түрлеріне байланысты торпедолар бұғазды, электрлі және реактивті болып бөлінеді. Олардағы торпедо корпусының ұзындығы 2,6 – 9 м және одан да ұзын болып келеді. Олар 140 км/сағ жылдамдықпен 17 км қашықтыққа дейін жете алады. Қазіргі замандағы торпедолар өзінің бағыты және тереңдігі бойынша қозғалысын автоматты түрде басқаратын күрделі аппараттармен жабдықталған. Траектория сипатына байланысты торпедолар өздігінен бағытталатын, маневрлік және тура бағытталушы болып бөлінеді. Торпедоларды кемелерге бағыттау үшін олардың шуларын пайдаланатын акустик. өздігінен бағытталу жүйесі қолданылады. Соңғы уақытта өте тереңде жүзетін жаңа сүңгуір қайықтарды жоюға арналған 300 м тереңдікке дейін сүңгитін Торпедолар жасалуда. Торпедолардың ұрыстық заряды түйіспелі немесе түйіспейтін жарғыш түрлерімен жарақталады.
Сілтемелер
«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VIII том.
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Torpedo ajlaktardy gidrotehnikalyk kurylystardy su үsti kemelerin nemese sүnguir kajykty zhoyuga arnalgan tumsyk boliginde zaryady karapajym nemese yadrolyk bar ozdiginen baskarylatyn su asty snaryady Torpedo sүnguir kajyktar men kejbir su үsti kemelerinin negizgi karuy Olar torpedo apparattary arkyly zhiberiledi Torpedonyn algashky үlgisin 1866 zh agylshyndar pen zhasady Ұrshykka uksas formaga ie uzyndygy 3 5 m zhalpy salmagy 140 kg dy kurady 11 15 km sag zhyldamdykpen 800 m kashyktykka dejin zhetti Kop uzamaj Torpedomen koptegen memleketterdin flottary karulanyp sүnguir kajyktar Torpedolyk katerler minaly kemeler krajserler men salalyk kemelerdin negizgi karuyna ajnaldy German torpedo 1900Launching a torpedo in 1915 during Torpedony birinshi ret 1877 1978 zh Orys Tүrik sogysynda orys korablderi koldandy 1904 1905 zh Orys Zhapon sogysynda zhәne 1 dүniezhүzilik sogysta torpedolar keninen pajdalanyldy 1930 zhyldary torpedo tasushy aviaciya pajda boldy 2 dүniezhүzilik sogysta AҚSh pen Ұlybritaniyanyn sүnguir kajyktary su үsti korablderi men topedolyk aviaciyalarynan 30 mynga zhuyk torpedo zhiberildi Zhaponiyanyn karuly kүshterinde adam baskaratyn torpedo koldanyldy Қazirgi zamangy flottarda kozgaltkysh tүrlerine bajlanysty torpedolar bugazdy elektrli zhәne reaktivti bolyp bolinedi Olardagy torpedo korpusynyn uzyndygy 2 6 9 m zhәne odan da uzyn bolyp keledi Olar 140 km sag zhyldamdykpen 17 km kashyktykka dejin zhete alady Қazirgi zamandagy torpedolar ozinin bagyty zhәne terendigi bojynsha kozgalysyn avtomatty tүrde baskaratyn kүrdeli apparattarmen zhabdyktalgan Traektoriya sipatyna bajlanysty torpedolar ozdiginen bagyttalatyn manevrlik zhәne tura bagyttalushy bolyp bolinedi Torpedolardy kemelerge bagyttau үshin olardyn shularyn pajdalanatyn akustik ozdiginen bagyttalu zhүjesi koldanylady Songy uakytta ote terende zhүzetin zhana sүnguir kajyktardy zhoyuga arnalgan 300 m terendikke dejin sүngitin Torpedolar zhasaluda Torpedolardyn urystyk zaryady tүjispeli nemese tүjispejtin zhargysh tүrlerimen zharaktalady Siltemeler Қazakstan Ұlttyk encklopediya Bas redaktor Ә Nysanbaev Almaty Қazak enciklopediyasy Bas redakciyasy 1998 ISBN 5 89800 123 9 VIII tom Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet