Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Бүкілресейлік Құрылтай жиналысы — 1917 жылғы Ақпан революциясынан кейін Ресейде қалыптасқан саяси жағдайға байланысты мемлекет өмірінің негізгі мәселелерін шешу және басқару пішімін айқындау мақсатында шақырылған халық өкілдерінің жиналысы.
Оның нақты заңды статусы 2 наурызда Мемлекеттік думаның Уақытша к-ті мен Санкт-Петербург кеңесінің атқару к-ті келісімге келуі нәтижесінде жасалды. Бүкілресейлік Құрылтай жиналысына партиялық тізім бойынша 730 делегат белгіленді. Сайлау 17 қыркүйекте өтіп, жиналыс 30 қыркүйекте шақырылатын болды. Бірақ Уақытша үкіметтің 9 тамыздағы шешімімен сайлау 12 қарашаға, ал жиналыстың шақырылуы 28 қарашаға қалдырылды. Ресей империясы көлемінде 73 сайлау округі құрылды. Қазіргі Қазақстан жерінде Жетісу, Сырдария, Орал және Дала сайлау округтері ұйымдастырылды. Қазақ зиялылары Бүкілресейлік Құрылтай жиналысына үлкен үмітпен қарап, халықты сайлауға әзірлеу жолында қолдан келген мүмкіндіктердің бәрін пайдаланып қалуға тырысты. “Қазақ”, “Бірлік туы”, “Сарыарқа” газеттері арқылы халықты сайлауда ауызбірлік танытуға шақырды. Облысы қазақ к-ттері үгіт-насихат жұмыстарын жүргізіп, халық арасына өз өкілдерін жіберді. 1-жалпықазақ съезінде Бүкілресейлік Құрылтай жиналысына на кандидаттар тізімі ұсынылды (қ. Бірінші жалпықазақ съезі). Олар Алаш партиясының атынан тіркелді. Сайлау барысында Алаш барлық қазақ облыстарында ең көп дауыс алды. Бірақ Қазан төңкерісі нәтижесінде өкімет басына келген кеңестік билік сайлау нәтижелерін мойындамады. 1918 ж. 5 қаңтарда Санкт-Петербургте “Барлық билік Құрылтай жиналысына берілсін!” деген ұранмен көшеге шыққан халыққа большевиктер тарапынан қару қолданылды. 6 қаңтар күні ашылған Бүкілресейлік Құрылтай жиналысына на қатысуға келген депутаттар күшпен қуылып таратылды. Сөйтіп Бүкілресейлік Құрылтай жиналысының іске кірісіп, алдына қойған демокр. мақсат-мүдделерді жүзеге асыруына мүмкіндік болмады.
Дереккөздер
- «Алаш» қозғалысы. Алматы, 2008. ISBN 9965-32-715-7
- Айбын. Энциклопедия. / Бас редакторы Б.Ө.Жақып. - Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. ISBN 9965-893-73-Х
| Бұл мақалада еш сурет жоқ. Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Bүkilresejlik Қuryltaj zhinalysy 1917 zhylgy Akpan revolyuciyasynan kejin Resejde kalyptaskan sayasi zhagdajga bajlanysty memleket omirinin negizgi mәselelerin sheshu zhәne baskaru pishimin ajkyndau maksatynda shakyrylgan halyk okilderinin zhinalysy Onyn nakty zandy statusy 2 nauryzda Memlekettik dumanyn Uakytsha k ti men Sankt Peterburg kenesinin atkaru k ti kelisimge kelui nәtizhesinde zhasaldy Bүkilresejlik Қuryltaj zhinalysyna partiyalyk tizim bojynsha 730 delegat belgilendi Sajlau 17 kyrkүjekte otip zhinalys 30 kyrkүjekte shakyrylatyn boldy Birak Uakytsha үkimettin 9 tamyzdagy sheshimimen sajlau 12 karashaga al zhinalystyn shakyryluy 28 karashaga kaldyryldy Resej imperiyasy koleminde 73 sajlau okrugi kuryldy Қazirgi Қazakstan zherinde Zhetisu Syrdariya Oral zhәne Dala sajlau okrugteri ujymdastyryldy Қazak ziyalylary Bүkilresejlik Қuryltaj zhinalysyna үlken үmitpen karap halykty sajlauga әzirleu zholynda koldan kelgen mүmkindikterdin bәrin pajdalanyp kaluga tyrysty Қazak Birlik tuy Saryarka gazetteri arkyly halykty sajlauda auyzbirlik tanytuga shakyrdy Oblysy kazak k tteri үgit nasihat zhumystaryn zhүrgizip halyk arasyna oz okilderin zhiberdi 1 zhalpykazak sezinde Bүkilresejlik Қuryltaj zhinalysyna na kandidattar tizimi usynyldy k Birinshi zhalpykazak sezi Olar Alash partiyasynyn atynan tirkeldi Sajlau barysynda Alash barlyk kazak oblystarynda en kop dauys aldy Birak Қazan tonkerisi nәtizhesinde okimet basyna kelgen kenestik bilik sajlau nәtizhelerin mojyndamady 1918 zh 5 kantarda Sankt Peterburgte Barlyk bilik Қuryltaj zhinalysyna berilsin degen uranmen koshege shykkan halykka bolshevikter tarapynan karu koldanyldy 6 kantar kүni ashylgan Bүkilresejlik Қuryltaj zhinalysyna na katysuga kelgen deputattar kүshpen kuylyp taratyldy Sojtip Bүkilresejlik Қuryltaj zhinalysynyn iske kirisip aldyna kojgan demokr maksat mүddelerdi zhүzege asyruyna mүmkindik bolmady Derekkozder Alash kozgalysy Almaty 2008 ISBN 9965 32 715 7 Ajbyn Enciklopediya Bas redaktory B Ө Zhakyp Almaty Қazak enciklopediyasy 2011 ISBN 9965 893 73 H Bul makalada esh suret zhok Makalany zhetildiru үshin kazhetti suretti engizip komek beriniz Suretti koskannan kejin bul үlgini makaladan alastanyz Suretti mynnan tabuga bolady osy makalanyn takyrybyna bajlanysty suret Ortak korda tabyluy mүmkin makalanyn ozge til uikilerindegi nuskalaryn karap koriniz oziniz zhasagan suretti zhүkteniz avtorlyk kukykpen korgalgan suret kospanyz