Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Сесил Фрэнк Пауэлл (ағылш. Cecil Frank Powell; 5 желтоқсан 1903, Тонбридж, Ұлыбритания — 9 тамыз 1969, , Италия) — британ физик, «ядролық процестерді зерттеу және мезондарды ашудың фотографиялық әдісін жасағаны, осы әдістің көмегімен жүзеге асырғаны үшін» 1950 жылғы физика бойынша Нобель сыйлығының лауреаты.
| Сесил Фрэнк Пауэлл | |
| ағылш. Cecil Frank Powell | |
 | |
| Туған күні | |
|---|---|
| Туған жері | , |
| Қайтыс болған күні | |
| Қайтыс болған жері | , Италия |
| Ғылыми аясы | |
| Жұмыс орны | |
| Альма-матер | |
| Ғылыми жетекші | |
| Несімен белгілі | |
| Марапаттары |
|
Өмірбаяны
Пауэлл 1903 жылы желтоқсанда Англияда дүниеге келген. Оның ата-анасы кедей болған және олар баласына жақсы өмір сүру мүмкіндіктерін арттыру үшін жақсы білім беруге бел буды. 1921 жылы Пауэлл (конкурс бойынша) Кембридж университетіндегі колледждердің бірінің стипендиясын алды, оны 1925 жылы ғылым саласында үздік бітірді. Ол өзінің ғылыми мансабын Эрнест Разерфорд басқаратын Кавендиш зертханасында бастады. 1928 жылы Кембриджде ғылыми дәрежесін алғаннан кейін, Пауэлл Бристоль университетіндегі жаңа физика зертханасында орын алды, ол өзінің мансабының қалған бөлігін 1948 жылы профессор және 1964 жылы зертхана директоры лауазымына көтерді.
Ғылыми жетістіктер
Пауэллдің тәжірибелік жұмыстарының нәтижесінде ауыр субатомдық бөлшек — пи-мезон ашылды. Пауэллдің әріптестері Джузеппе Оккиалини, Х.Мюрхед және жас бразилиялық физик Чезаре Латтес болды. Пион 1935 жылы Хидеки Юкава болжаған бөлшек болып шықты, ол Юкаваның атом ядросы теориясындағы күшті әсерлесудің берілуіне жауапты. Пауэлл Нобель сыйлығынан басқа Ломоносов медалімен марапатталды. Ол сонымен қатар 1955 жылғы Рассел-Эйнштейн манифестіне қол қоюшылардың бірі болды.
1947 жылы Пауэллдің Бристоль тобы ғарыштық сәулеленудегі жаңа бөлшекті анықтады. Пауэлл басқа екі ғалыммен бірге π- мезонды ашты және бұл субядролық бөлшектің ядролық реакцияларда пайда болғанын және ұшу кезінде тез ыдырап, µ- мезонды құрайтынын көрсетті. Жаңалық күрделі ғылыми мәселені шешіп, бөлшектер физикасында жаңа дәуірді бастауға көмектесті.
Пауэлл Бристольдің фотографиялық әдісін дамытып, қолдана бастады. Оның зертханасы мезон физикасындағы жаңа тәжірибелік жаңалықтардың қайнар көзіне және көптеген елдердің физиктерін дайындайтын халықаралық орталыққа айналды. 1950 жылы ядролық процестерді зерттеудің фотографиялық әдісін жасағаны және осы әдіс арқылы жүзеге асырылған мезондарды ашқаны үшін Нобель сыйлығының лауреаты атанды.
Элементар бөлшектер физикасында ашқан жаңалықтарымен танымал ағылшынның көрнекті ғалымы. Ол ғалымдардың әлеуметтік жауапкершілігіне қатысты мәселелермен де жақын айналысты. Пауэлл 1950 жылдардың ортасында Дүниежүзілік ғалымдар федерациясының жетекшісі болды және 1957 жылы ғылым және әлем мәселелері бойынша Пугуош конференцияларының негізін қалаушы болды. Қоғам қайраткері ретінде Пауэлл өзінің жарияланған мақалаларында жойқын қарудың қауіптілігі мен халықаралық ынтымақтастықтың қажеттігін баса айтты.
Марапаттары
- Хьюз медалі (1949)
- Физика бойынша Нобель сыйлығы (1950)
- Бейкер лекциясы (1957)
- Резерфорд медалі және сыйлығы (1960)
- Келвин дәрісі (1960)
- Корольдік медаль (1961)
- М.В.Ломоносов атындағы үлкен алтын медаль (1967)
- Гутри медалі және сыйлығы (1969)
Әдебиет
- Lattes, C. M. G., Muirhead, H., Occhialini, G. P. S. & Powell, C. F. Processes involving charged mesons. Nature, 159, 694—697, (1947).
Сілтемелер
- Храмов Ю. А. Пауэлл Сесиль Фрэнк (Powell Cecil Frank) // Физики : Биографический справочник / Под ред. А. И. Ахиезера. — Изд. 2-е, испр. и доп. — М. : Наука, 1983. — С. 209. — 400 с. — 200 000 экз.
- Нобель комитетінің сайтынан алынған ақпарат (ағыл.)
- Nature журналындағы мақала (ағыл.)
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Sesil Frenk Pauell agylsh Cecil Frank Powell 5 zheltoksan 1903 Tonbridzh Ұlybritaniya 9 tamyz 1969 Italiya britan fizik yadrolyk procesterdi zertteu zhәne mezondardy ashudyn fotografiyalyk әdisin zhasagany osy әdistin komegimen zhүzege asyrgany үshin 1950 zhylgy fizika bojynsha Nobel syjlygynyn laureaty Sesil Frenk Pauellagylsh Cecil Frank PowellTugan kүni5 zheltoksan 1903 1903 12 05 Tugan zheri Қajtys bolgan kүni9 tamyz 1969 1969 08 09 65 zhas Қajtys bolgan zheri ItaliyaҒylymi ayasyfizikaZhumys ornyKembridzh universiteti Bristol universitetiAlma materKembridzh universitetiҒylymi zhetekshiCharlz Vilson Ernest RezerfordNesimen belgiliMarapattaryFizika salasyndagy Nobel syjlygy 1950 1967 ӨmirbayanyPauell 1903 zhyly zheltoksanda Angliyada dүniege kelgen Onyn ata anasy kedej bolgan zhәne olar balasyna zhaksy omir sүru mүmkindikterin arttyru үshin zhaksy bilim beruge bel budy 1921 zhyly Pauell konkurs bojynsha Kembridzh universitetindegi kolledzhderdin birinin stipendiyasyn aldy ony 1925 zhyly gylym salasynda үzdik bitirdi Ol ozinin gylymi mansabyn Ernest Razerford baskaratyn Kavendish zerthanasynda bastady 1928 zhyly Kembridzhde gylymi dәrezhesin algannan kejin Pauell Bristol universitetindegi zhana fizika zerthanasynda oryn aldy ol ozinin mansabynyn kalgan boligin 1948 zhyly professor zhәne 1964 zhyly zerthana direktory lauazymyna koterdi Ғylymi zhetistikterPauelldin tәzhiribelik zhumystarynyn nәtizhesinde auyr subatomdyk bolshek pi mezon ashyldy Pauelldin әriptesteri Dzhuzeppe Okkialini H Myurhed zhәne zhas braziliyalyk fizik Chezare Lattes boldy Pion 1935 zhyly Hideki Yukava bolzhagan bolshek bolyp shykty ol Yukavanyn atom yadrosy teoriyasyndagy kүshti әserlesudin beriluine zhauapty Pauell Nobel syjlygynan baska Lomonosov medalimen marapattaldy Ol sonymen katar 1955 zhylgy Rassel Ejnshtejn manifestine kol koyushylardyn biri boldy 1947 zhyly Pauelldin Bristol toby garyshtyk sәulelenudegi zhana bolshekti anyktady Pauell baska eki galymmen birge p mezondy ashty zhәne bul subyadrolyk bolshektin yadrolyk reakciyalarda pajda bolganyn zhәne ushu kezinde tez ydyrap µ mezondy kurajtynyn korsetti Zhanalyk kүrdeli gylymi mәseleni sheship bolshekter fizikasynda zhana dәuirdi bastauga komektesti Pauell Bristoldin fotografiyalyk әdisin damytyp koldana bastady Onyn zerthanasy mezon fizikasyndagy zhana tәzhiribelik zhanalyktardyn kajnar kozine zhәne koptegen elderdin fizikterin dajyndajtyn halykaralyk ortalykka ajnaldy 1950 zhyly yadrolyk procesterdi zertteudin fotografiyalyk әdisin zhasagany zhәne osy әdis arkyly zhүzege asyrylgan mezondardy ashkany үshin Nobel syjlygynyn laureaty atandy Elementar bolshekter fizikasynda ashkan zhanalyktarymen tanymal agylshynnyn kornekti galymy Ol galymdardyn әleumettik zhauapkershiligine katysty mәselelermen de zhakyn ajnalysty Pauell 1950 zhyldardyn ortasynda Dүniezhүzilik galymdar federaciyasynyn zhetekshisi boldy zhәne 1957 zhyly gylym zhәne әlem mәseleleri bojynsha Puguosh konferenciyalarynyn negizin kalaushy boldy Қogam kajratkeri retinde Pauell ozinin zhariyalangan makalalarynda zhojkyn karudyn kauiptiligi men halykaralyk yntymaktastyktyn kazhettigin basa ajtty MarapattaryHyuz medali 1949 Fizika bojynsha Nobel syjlygy 1950 Bejker lekciyasy 1957 Rezerford medali zhәne syjlygy 1960 Kelvin dәrisi 1960 Koroldik medal 1961 M V Lomonosov atyndagy үlken altyn medal 1967 Gutri medali zhәne syjlygy 1969 ӘdebietLattes C M G Muirhead H Occhialini G P S amp Powell C F Processes involving charged mesons Nature 159 694 697 1947 SiltemelerHramov Yu A Pauell Sesil Frenk Powell Cecil Frank Fiziki Biograficheskij spravochnik Pod red A I Ahiezera Izd 2 e ispr i dop M Nauka 1983 S 209 400 s 200 000 ekz Nobel komitetinin sajtynan alyngan akparat agyl Nature zhurnalyndagy makala agyl