Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Орақ — ақсүйектердің көрнекті өкілі, Қазан хандығының саясаткері. Орыс жылнамаларында оны «Қазан мырзаларының мырзасы» деп атайды, шамасы, қарашалардың қатарына жатты. Қазандағы шығысшыл саяси топты басқарды.
Өмірбаяны
1490 жылдардың ортасында, Қазанды Мәскеу кінәзі ІІІ Иванның қолшоқпары Мұхамметәмин басқарған кезде және орыс елшісінің хандық істеріне араласуы қиқарланған сипатқа әкелді. Орақ Келахмет, мен Ағыш мырзалармен бірге үкіметке қарсы оппозицияны басқарды. Олар шығыс көршілерінің әскери қолдауына сүйенді. Сібір ханзадасы Мамық хан тағына үміткер ретінде ұсынылды.
1495 жылдың көктемінде Мамық көп әскерімен Қазанға аттанды, бірақ Қазан үкіметі Мәскеуден қолдау сұрады. Мұхамметәминге көмекке Төменгі Новгородтан жасақ жіберілді; осы жасақ жақындаған кезде шығыс тобының басшылары астанадан қашып кетті. Орыс жасағы Қазанға кіріп, оны қорғауға дайындалды, бірақ Сібір әскері орыс әскерінің келуі туралы естіп, шабуылды тоқтатты. Қауіп өткенін ескеріп, орыс жасағы Ресейге оралды. Содан кейін Сібір әскері күтпеген шабуылмен Қазанды басып алды. Ханзада Мамық хан болып жарияланды.
Алайда Мамықтың қылығы Қазан тұрғындарының наразылығын тудырды. Мамыққа қарсы оппозицияны көптеген жақтастарын өз жағына тартқан Келахмет (Қазан хандығы) басқарды, бірақ Орақ мырза басқарған шығысшыл тобының едәуір бөлігі өз сеніміне адал болып қалды. Мамық хан Қазан хандығына тәуелді қарсы жорыққа шықты. Келахмет және жаңа ханның басқа да қарсыластары бұл жорықты мемлекеттік төңкеріс және байырғы орыстық саясатты қалпына келтіру үшін пайдаланды. Олар Қазанға оралып, ханды тақтан тайдырды деп жариялап, азаматтарды қолдауға шақырды. Қала дереу нығайтылып, бекініс қақпалары жабылды. Мамық хан тағына орала алмай, Сібірге қайтып кетті. Орақ мырза бастаған жақтастарының біразы онымен бірге көшіп кетті.
1499 жылы Орақ Қазанды басып алып, Сібір әулетін Қазан тағына қайтаруға тырысқан Мамық ханның інісі ханзада Ағалақты қолдады. Алайда, Қазан үкіметі Ресейден әскери қолдау алып, шабуыл тойтарылды.
Әдебиет
- Похлебкин В. Татарлар және Рүс
- Худяков М.Г. Қазан хандығы тарихының очерктері. "ИНСАН", Мәскеу, 1991.
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Orak aksүjekterdin kornekti okili Қazan handygynyn sayasatkeri Orys zhylnamalarynda ony Қazan myrzalarynyn myrzasy dep atajdy shamasy karashalardyn kataryna zhatty Қazandagy shygysshyl sayasi topty baskardy Өmirbayany1490 zhyldardyn ortasynda Қazandy Mәskeu kinәzi III Ivannyn kolshokpary Muhammetәmin baskargan kezde zhәne orys elshisinin handyk isterine aralasuy kikarlangan sipatka әkeldi Orak Kelahmet men Agysh myrzalarmen birge үkimetke karsy oppoziciyany baskardy Olar shygys korshilerinin әskeri koldauyna sүjendi Sibir hanzadasy Mamyk han tagyna үmitker retinde usynyldy 1495 zhyldyn kokteminde Mamyk kop әskerimen Қazanga attandy birak Қazan үkimeti Mәskeuden koldau surady Muhammetәminge komekke Tomengi Novgorodtan zhasak zhiberildi osy zhasak zhakyndagan kezde shygys tobynyn basshylary astanadan kashyp ketti Orys zhasagy Қazanga kirip ony korgauga dajyndaldy birak Sibir әskeri orys әskerinin kelui turaly estip shabuyldy toktatty Қauip otkenin eskerip orys zhasagy Resejge oraldy Sodan kejin Sibir әskeri kүtpegen shabuylmen Қazandy basyp aldy Hanzada Mamyk han bolyp zhariyalandy Alajda Mamyktyn kylygy Қazan turgyndarynyn narazylygyn tudyrdy Mamykka karsy oppoziciyany koptegen zhaktastaryn oz zhagyna tartkan Kelahmet Қazan handygy baskardy birak Orak myrza baskargan shygysshyl tobynyn edәuir boligi oz senimine adal bolyp kaldy Mamyk han Қazan handygyna tәueldi karsy zhorykka shykty Kelahmet zhәne zhana hannyn baska da karsylastary bul zhorykty memlekettik tonkeris zhәne bajyrgy orystyk sayasatty kalpyna keltiru үshin pajdalandy Olar Қazanga oralyp handy taktan tajdyrdy dep zhariyalap azamattardy koldauga shakyrdy Қala dereu nygajtylyp bekinis kakpalary zhabyldy Mamyk han tagyna orala almaj Sibirge kajtyp ketti Orak myrza bastagan zhaktastarynyn birazy onymen birge koship ketti 1499 zhyly Orak Қazandy basyp alyp Sibir әuletin Қazan tagyna kajtaruga tyryskan Mamyk hannyn inisi hanzada Agalakty koldady Alajda Қazan үkimeti Resejden әskeri koldau alyp shabuyl tojtaryldy ӘdebietPohlebkin V Tatarlar zhәne Rүs Hudyakov M G Қazan handygy tarihynyn ocherkteri INSAN Mәskeu 1991