Жанартаутекті шөгінді жыныстар

Жанартаутекті шөгінді жыныстар — жанартаулық және шөгінді материалдардан тұратын тау жыныстары. Олар шөгінді жыныстар, және жыныстар болып үшке бөлінеді. Жанартаукесекті-шөгінді жыныстар, немесе жыныстар, құрамы мен түзілуі жағынан туффиттерге жақын. Олар жанартаудың атқылауымен қатар қалыптасады. қабаттардың (, , ) қалыптасуы кезінде оларға жанартаулардың атқылауынан пайда болған материалдар қосылады. Егер пирокласты материалдардың көлемі 10%-тен аспаса, онда шөгінді жыныстардың аты өзгермейді, ал 10 — 50% құраса, онда шөгінді жыныстардың атына туф сөзі қосылып, ,, , т.б. болып айтылады. Тефроидтар — жанартау атқылау кезінде пайда болып, жұмырланған және сұрыпталған пирокласты материалдардан тұратын жанартаутекті шөгінді жыныстар. Мұнда пирокласты материалдар жанартаудың атқылауымен бір кезде тасымалданып, өңделеді. Пирокластардың ішінде шынының сынықтары басым келеді. Тефроидтар кесектерінің ірілігіне қарай , , алевритті және пелитті болып бөлінеді. жыныстар жанартаулардың қирап, бұзылып шайылу өнімдерінен қалыптасқан тау жыныстары. Бұл жыныстар кесектерінің ірілігіне қарай , женттас, жентектас және сазтас болып ажыратылады. Жанартау атқылауынан жер бетіне көп мөлшерде ұшпа қоспалар мен ерітінділер шығады. Олардың көпшілігі атмосфера мен гидросфераға шашырап, таралып кетеді, не шөгінді жыныстарға қоспа ретінде кіреді. Жанартаутекті шөгінді жыныстарда яшма, , боксит, темір, марганец, бораттың кендері кездеседі.

Сілтемелер

Қазақ энциклопедиясы