Акция (нидер. aktіe , нем. Aktіe, лат. aktіү - қарамағына беру, рұқсат беру) — акционерлік қоғамды немесе кәсіпорынды дамытуға қаржы салғанын куәландыратын және оның иесіне акционерлік қоғам пайдасының бір бөлігін дивиденд түрінде алуына құқық беретін құнды қағаз. Акция айналым мерзімі белгіленбей-ақ шығарылады. Онда көрсетілген сома акцияның нақты бағасы болып табылады. Ал акция сатылатын және сатып алынатын құнды қағаз болғандықтан оның сатылу бағасы сатылу курсымен анықталады. Мысалы: акцияда 100 теңге деп көрсетілсе, бұл оның нақты бағасы, ал төленетін дивиденд пен несие капиталы процентінің деңгейіне байланысты ол 110-115 теңгеден сатылуы мүмкін. Акцияның бір акционерден екінші акционерге берілу тәсіліне қарай олар атаулы және ұсынбалы дейтін екі түрге бөлінеді. Атаулы акциялардың иелері міндетті түрде корпорация реестірінде тіркелуге тиісті. Ұсынбалы акцияларды корпорация тіркемейді. Корпорацияны басқаруға қатысу құқығына сәйкес акциялар жай және пайдалы болып бөлінеді. Жай акциялар акционерлік қоғамды басқаруға қатысуға құқық береді. Пайдалы акциялар басқаруға қатысу құқығын бермейді, әйтсе де олар тұрақты түрде белгіленген дивиденд түсіреді және пайданы бөлу немесе қоғамның жойылуы кезінде жай акциялармен салыстырғанда артықшылыққа ие болады.
Кез келген заңдық немесе әлеуметтік маңызы бар әрекет; әлде бір мақсатқа (мысалы, саяси акция; дипломатиялық акция) қол жеткізу үшін қолданылатын іс-қимыл.
Акционерлік қоғам капиталында оның иесінің үлестік қатысуы туралы куәлік ететін акционерлік қоғам шығаратын және қоғамның істерін басқаруға қатысуға, оның иесіне осы қоғамның пайдасының белгілі бір бөлігін дивиденд түрінде алуға және сонымен қатар, ол таратылғаннан соң қалған мүліктің тиісті бөлігін алуға құқық беретін құнды қағаздың бір түрі.
Ұсынушыға арналған акция
Іс жүзінде иелену оның иесінің компания акционері ретінде заңдық құқын қуаттайтын акция түрі. Ұсынушыға берілетін акцияның атаулы акциялардан айырмашылығы, жаңа иеленушіні тіркеуді қажет етпестен, құнды қағаздар рыногында оны еркін сатып алуға және сатуға болады.
Акционер
Акционерлік кәсіпорынның тең иеленушісі; белгілі бір табысты алуға және істерді басқаруға қатысуға құқық беретін акциялардың иесі.
Акционерлік қоғам
Өзінің қызметін жүзеге асыру үшін тарту мақсатымен акциялар шығаратын заңды тұлға. Акционерлік қоғамның акционерлері осы заң актілерінде көзделгеннен басқа жағдайларда, оның міндеттемелері бойынша жауап бермейді және өзіне тиесілі акциялар құнынын шегінде, қоғамның қызметіне байланысты шығындар тәуекелін көтереді.
Акционерлік қоғамның өз қатысушыларының мүлкінен оқшауланған мүлкі болады, өз міндеттемелері бойынша өз мүлкі шегінде жауапты болады және өз қатысушыларының міндеттемелері бойынша жауап бермейді.
Акционерлік капитал
Акция эмиссиялары есебінен құралатын акционерлік қоғамның, негізгі қоры. Акционерлік қордың одан әрі өсуі, жинақталған пайданы қорға айналдыру жолымен және жаңа акциялар эмиссиясы есебінен жүзеге асырылады. Пайданың недәуір бөлігі, қор биржасында акциялармен саудаласу барысы кезінде алынады.
Акция бағасы
Акция бағасы - нарықта акцияның ақшамен бағалануы. Атаулы, теңгерімдік (бухгалтерлік) және нарықтық құн түрлеріне бөлінеді. — айналысқа акция шығарған акционерлік қоғамның жарғылық капиталының бірлік үлесі. Ол акцияның эмисссиясын тіркеу кезінде көрсетіледі және акцияларды заңнама бойынша инвесторларға сату кезінде бастапқы баға болып табылады. — 1 акцияға шаққандағы қарыз капиталын шегергендегі меншікті капиталдың шамасы. немесе оның — акция қор нарығында сатылатын және сатып алынатын баға. Ол туралы ақпараттың негізгі көзі — биржалық және биржадан тыс ұйымдастырылған нарықтардың баға белгіленімі.
Дереккөздер
- Қазақ энциклопедиясы, I том
- О.Д.Дайырбеков, Б.Е.Алтынбеков, Б.К.Торғауытов, У.И.Кенесариев, Т.С.Хайдарова Аурудың алдын алу және сақтандыру бойынша орысша-қазақша терминологиялық сөздік. Шымкент. “Ғасыр-Ш”, 2005 жыл. ISBN 9965-752-06-0
- Биекенов К., Садырова М. Әлеуметтанудың түсіндірме сөздігі. — Алматы: Сөздік-Словарь, 2007. — 344 бет. ISBN 9965-822-10-7
- Орысша-қазақша заңдық түсіндірме сөздік-анықтамалық. — Алматы: «Жеті жарғы» баспасы, 2008 жыл. ISBN 9965-11-274-6
- Банк терминдері мен ұғымдарының қазақша-орысша сөздігі. / Ғ. Сейіткасымов, Б. Бейсенғалиев, Ж. Бекболатұлы — Алматы: Экономика, 2006. ISBN 9965-783-20-9
- Қаржы-экономика сөздігі. — Алматы: ҚР Білім жэне ғылым министрлігінің Экономика институты, «Зияткер» ЖШС, 2007. ISBN 978-601-215-003-2
Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
Дереккөздер
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Akciya nider aktie nem Aktie lat aktiү karamagyna beru ruksat beru akcionerlik kogamdy nemese kәsiporyndy damytuga karzhy salganyn kuәlandyratyn zhәne onyn iesine akcionerlik kogam pajdasynyn bir boligin dividend tүrinde aluyna kukyk beretin kundy kagaz Akciya ajnalym merzimi belgilenbej ak shygarylady Onda korsetilgen soma akciyanyn nakty bagasy bolyp tabylady Al akciya satylatyn zhәne satyp alynatyn kundy kagaz bolgandyktan onyn satylu bagasy satylu kursymen anyktalady Mysaly akciyada 100 tenge dep korsetilse bul onyn nakty bagasy al tolenetin dividend pen nesie kapitaly procentinin dengejine bajlanysty ol 110 115 tengeden satyluy mүmkin Akciyanyn bir akcionerden ekinshi akcionerge berilu tәsiline karaj olar atauly zhәne usynbaly dejtin eki tүrge bolinedi Atauly akciyalardyn ieleri mindetti tүrde korporaciya reestirinde tirkeluge tiisti Ұsynbaly akciyalardy korporaciya tirkemejdi Korporaciyany baskaruga katysu kukygyna sәjkes akciyalar zhaj zhәne pajdaly bolyp bolinedi Zhaj akciyalar akcionerlik kogamdy baskaruga katysuga kukyk beredi Pajdaly akciyalar baskaruga katysu kukygyn bermejdi әjtse de olar turakty tүrde belgilengen dividend tүsiredi zhәne pajdany bolu nemese kogamnyn zhojyluy kezinde zhaj akciyalarmen salystyrganda artykshylykka ie bolady Қundy kagazakciyasy Kez kelgen zandyk nemese әleumettik manyzy bar әreket әlde bir maksatka mysaly sayasi akciya diplomatiyalyk akciya kol zhetkizu үshin koldanylatyn is kimyl Akcionerlik kogam kapitalynda onyn iesinin үlestik katysuy turaly kuәlik etetin akcionerlik kogam shygaratyn zhәne kogamnyn isterin baskaruga katysuga onyn iesine osy kogamnyn pajdasynyn belgili bir boligin dividend tүrinde aluga zhәne sonymen katar ol taratylgannan son kalgan mүliktin tiisti boligin aluga kukyk beretin kundy kagazdyn bir tүri Ұsynushyga arnalgan akciyaIs zhүzinde ielenu onyn iesinin kompaniya akcioneri retinde zandyk kukyn kuattajtyn akciya tүri Ұsynushyga beriletin akciyanyn atauly akciyalardan ajyrmashylygy zhana ielenushini tirkeudi kazhet etpesten kundy kagazdar rynogynda ony erkin satyp aluga zhәne satuga bolady AkcionerAkcionerlik kәsiporynnyn ten ielenushisi belgili bir tabysty aluga zhәne isterdi baskaruga katysuga kukyk beretin akciyalardyn iesi Akcionerlik kogamӨzinin kyzmetin zhүzege asyru үshin tartu maksatymen akciyalar shygaratyn zandy tulga Akcionerlik kogamnyn akcionerleri osy zan aktilerinde kozdelgennen baska zhagdajlarda onyn mindettemeleri bojynsha zhauap bermejdi zhәne ozine tiesili akciyalar kunynyn sheginde kogamnyn kyzmetine bajlanysty shygyndar tәuekelin koteredi Akcionerlik kogamnyn oz katysushylarynyn mүlkinen okshaulangan mүlki bolady oz mindettemeleri bojynsha oz mүlki sheginde zhauapty bolady zhәne oz katysushylarynyn mindettemeleri bojynsha zhauap bermejdi Akcionerlik kapitalAkciya emissiyalary esebinen kuralatyn akcionerlik kogamnyn negizgi kory Akcionerlik kordyn odan әri osui zhinaktalgan pajdany korga ajnaldyru zholymen zhәne zhana akciyalar emissiyasy esebinen zhүzege asyrylady Pajdanyn nedәuir boligi kor birzhasynda akciyalarmen saudalasu barysy kezinde alynady Akciya bagasyAkciya bagasy narykta akciyanyn akshamen bagalanuy Atauly tengerimdik buhgalterlik zhәne naryktyk kun tүrlerine bolinedi ajnalyska akciya shygargan akcionerlik kogamnyn zhargylyk kapitalynyn birlik үlesi Ol akciyanyn emisssiyasyn tirkeu kezinde korsetiledi zhәne akciyalardy zannama bojynsha investorlarga satu kezinde bastapky baga bolyp tabylady 1 akciyaga shakkandagy karyz kapitalyn shegergendegi menshikti kapitaldyn shamasy nemese onyn akciya kor narygynda satylatyn zhәne satyp alynatyn baga Ol turaly akparattyn negizgi kozi birzhalyk zhәne birzhadan tys ujymdastyrylgan naryktardyn baga belgilenimi DerekkozderҚazak enciklopediyasy I tom O D Dajyrbekov B E Altynbekov B K Torgauytov U I Kenesariev T S Hajdarova Aurudyn aldyn alu zhәne saktandyru bojynsha oryssha kazaksha terminologiyalyk sozdik Shymkent Ғasyr Sh 2005 zhyl ISBN 9965 752 06 0 Biekenov K Sadyrova M Әleumettanudyn tүsindirme sozdigi Almaty Sozdik Slovar 2007 344 bet ISBN 9965 822 10 7 Oryssha kazaksha zandyk tүsindirme sozdik anyktamalyk Almaty Zheti zhargy baspasy 2008 zhyl ISBN 9965 11 274 6 Bank terminderi men ugymdarynyn kazaksha oryssha sozdigi Ғ Sejitkasymov B Bejsengaliev Zh Bekbolatuly Almaty Ekonomika 2006 ISBN 9965 783 20 9 Қarzhy ekonomika sozdigi Almaty ҚR Bilim zhene gylym ministrliginin Ekonomika instituty Ziyatker ZhShS 2007 ISBN 978 601 215 003 2Bul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Derekkozder