Жанат тұқымдасы (лат. Procyonidae) – сүтқоректілер класына жататын жыртқыш аңдар.
Жанат тұқымдасы Қазбалық ауқымы: 20–0 Ma to | ||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||||||||
Тектері | ||||||||||||||||
Бұлар негізінен Солтүстік, Орталық және Оңтүстік Америкада, Оңтүстік-Шығыс Азияда тараған. 8 туысы, 15 түрі бар. Көпшілігінің дене тұрқы ұзынша келген (30 – 120 см, ал алып панда – 180 см-дей). Салмағы 1 – 160 кг-ға дейін. Құйрығының ұзындығы 20 – 70 см. Аяқтары қысқа, бес башайлы, тырнақтары жиырылғыш, табанын толық не жартылай басып жүреді. Қылшықты түктері қалың, құйрығы ұзын (алып пандадан басқасы), көпшілігінің қара жолақтары болады. Кейбір түрі ағашқа жақсы өрмелейді. Ал кинкажу құйрығымен жармасып, бар тіршілігін ағаш басында өткізсе, алып панда тек жерде ғана жүреді. Бұлар жәндіктер, бақа, шаян, түрлі кемірушілермен, сондай-ақ жеміс-жидек, шошқа жаңғақ, т.б. өсімдіктермен қоректенеді. Қар түсісімен қысқы ұйқыға кетеді. Жылына бір рет 1 – 8-ден (көбіне 2 – 4) күшік табады. Бір жасында жыныстық жағынан жетіледі. Жанат тұқымдасының терісі бағалы бір түрі – жанат (Procyon lotor) – Қазақстанға 1930 жылдардың аяғында әкелініп, Оңтүстік Қазақстан облысында Піскем өзенінің бойындағы жаңғақты-жидекті орманда жерсіндірілген. Оның дене тұрқы 41 – 60 см, құйрығының ұзындығы 20 – 40 см-дей, салмағы 7 – 8 кг. Басы, көзі үлкен, тұмсығы қысқа. Жүні қалың, сарғылт сұр, қара қошқыл. Күндіз ініне не ағаш қуыстарына паналап, түнде қорегін аулайды. Қысқы ұйқыға жатады. Қорек талғамайды. Түрлі жәндік, өсімдікпен де қоректене береді. Ақпан – наурыз айларында ұйығып, жылына бір рет 2 – 8-ден (көбіне 3 – 6) күшік табады. Түрлі ұсақ кеміргіштермен қоректеніп, ауыл шаруашылығы және орман шаруашылықтарына пайда келтіреді. Жанат бағалы терісі үшін ауланады. Оның терісі өте берік және жылы, одан әйелдерге тон, ұшқыштардың сырт киімі (комбинезон) тігіледі.
Дереккөздер
- Қазақ энциклопедиясы
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Zhanat tukymdasy lat Procyonidae sүtkorektiler klasyna zhatatyn zhyrtkysh andar Zhanat tukymdasy Қazbalyk aukymy 20 0 Ma PreK K O S D Kr P T Yu B Pg N tozhanatDүniesi ZhanuarlarZhamagaty HordalylarTaby SүtkorektilerYksham taby ҰrykzholdastylarSaby ZhyrtkyshtarKishi saby IttәrizdilerҰly tukymdasy Tukymdasy Procyonidae 1825Tekteri Procyon Nasua Bular negizinen Soltүstik Ortalyk zhәne Ontүstik Amerikada Ontүstik Shygys Aziyada taragan 8 tuysy 15 tүri bar Kopshiliginin dene turky uzynsha kelgen 30 120 sm al alyp panda 180 sm dej Salmagy 1 160 kg ga dejin Қujrygynyn uzyndygy 20 70 sm Ayaktary kyska bes bashajly tyrnaktary zhiyrylgysh tabanyn tolyk ne zhartylaj basyp zhүredi Қylshykty tүkteri kalyn kujrygy uzyn alyp pandadan baskasy kopshiliginin kara zholaktary bolady Kejbir tүri agashka zhaksy ormelejdi Al kinkazhu kujrygymen zharmasyp bar tirshiligin agash basynda otkizse alyp panda tek zherde gana zhүredi Bular zhәndikter baka shayan tүrli kemirushilermen sondaj ak zhemis zhidek shoshka zhangak t b osimdiktermen korektenedi Қar tүsisimen kysky ujkyga ketedi Zhylyna bir ret 1 8 den kobine 2 4 kүshik tabady Bir zhasynda zhynystyk zhagynan zhetiledi Zhanat tukymdasynyn terisi bagaly bir tүri zhanat Procyon lotor Қazakstanga 1930 zhyldardyn ayagynda әkelinip Ontүstik Қazakstan oblysynda Piskem ozeninin bojyndagy zhangakty zhidekti ormanda zhersindirilgen Onyn dene turky 41 60 sm kujrygynyn uzyndygy 20 40 sm dej salmagy 7 8 kg Basy kozi үlken tumsygy kyska Zhүni kalyn sargylt sur kara koshkyl Kүndiz inine ne agash kuystaryna panalap tүnde koregin aulajdy Қysky ujkyga zhatady Қorek talgamajdy Tүrli zhәndik osimdikpen de korektene beredi Akpan nauryz ajlarynda ujygyp zhylyna bir ret 2 8 den kobine 3 6 kүshik tabady Tүrli usak kemirgishtermen korektenip auyl sharuashylygy zhәne orman sharuashylyktaryna pajda keltiredi Zhanat bagaly terisi үshin aulanady Onyn terisi ote berik zhәne zhyly odan әjelderge ton ushkyshtardyn syrt kiimi kombinezon tigiledi DerekkozderҚazak enciklopediyasy