Creative Commons

Creative Commons ([krɪ'eɪtɪv 'kɒmənz], ['kɔmənz] – «криэ́йтив ко́мэнс») деп оқылады, қысқарған түрі - CC ([siːsiː] — «си-си») — тегін пайдаланатын келісім шарт үлгілерін жасайтын коммерциялық емес ұйым – еркін және еркін емес ашық лицензиялар, соның көмегімен авторлар мен құқық иегерлері өз туындыларын кең және еркін таратуына болады, ал контент тұтынушылары осы туындыларды мейлінше қарапайым әрі оңай пайдалана алады.

Creative Commons

Жетекшісі	Лоуренс Лессиг
Құрылымы
Құрылған күні	2001
Орналасқан жері	, United States
Негізігі Тұлғалар	Catherine Casserly, CEO
Саласы	Expansion of "reasonable", flexible copyright
Method
Сайты	creativecommons.org

Creative Commons ұйымын 2001 жылы АҚШ-та Қоғамдық игіліктер Орталығының қолдауымен [1] (ағылш. Center for the Public Domain) Лоуренс Лессиг, және негізін қалады. Creative Commons-тің мақсаты – еркін таратуға, пайдалануға қолжетімді туындылар санын арттыру және көбейту. Ұйым 2002 жылы тегін қолдануға бірнеше лицензияларды жасап шығарған және жариялаған. Солардың көмегімен авторлар, танымал Creative Commons лицензиясы сияқты, өз авторлық құқықтарын тиімді басқара алатын болды. Бұл лицензиялар жасаушы-авторларға олардың қандай құқықтан бас тартқылары келетінін (мысалы, автор өзінің жанкүйерлеріне өз туындыларын таратуға тиым салғысы келмейді – заң бойынша ондай тиым салу туынды жасаларда автоматты түрде іске қосылады), ал қандай құқықты өздерімен қалдыратынын хабарлауға мүмкіндік береді ( бұл көзқарас «some rights reserved» деп аталған — «кейбір құқықтар сақталған», қалыпты жағдайға қарама-қайшы «барлық құқықтар сақталған»).

Бұдан бұрынырақ еркін лицензиялар деп аталатын компьютерлік бағдарламалар мен техникалық құжаттарға арналған лицензиялар болған (бірақ Creative Commons-та еркін емес те лицензиялар пайда болды).

Creative Commons-тың жаңалығы - олар философ, бағдарлама жасаушы идеясын пайдаланды. Лицензияға метамәліметтер қосып ақпаратты өңдеу үшін авторлық құқық туралы компьютермен және ойлап табылған жаңалықты қолдануды, заңгерлермен емес, жай қарапайым адамдармен, түсінікті белгілерімен «қысқаша түсініктеме» лицензия құрай, барынша қысқартуында. Creative Commons лицензиясы заңгерлік жағынан қарама-қарсы емес және ешбір жағдайда авторлық құқықпен күреспейді, бірақ іс-жүзінде көбірек либералды көзқарас жағынан қалыпты авторлық құқықтың шектелуіне және копирайтқа оппозиция сияқты бәсеке тудырады.

Creative Commons лицензиялары мәдениетте, білім беру саласында, ғылымда, билікте, мемлекеттік ұйымдарда, музыкалық бірлестіктерде және дыбыс жазушы компанияларда қолданыла бастады. Creative Commons лицензиясын интернет-жобаларда кең спектрде қолданды: мемлекеттік (Ресей Президентінің сайты, АҚШ Президентінің сайты), энциклопедиялық (Уикипедия), картографиялық (, ), ғылыми рецензияланған журналдар сайты ( және тағы да басқа), фотосуреттер (Flickr), видео (YouTube), комикстер (), музыкалық (Jamendo) сайттар, сонымен қатар оффлайн жобалар. Бүкіл әлемде 2010 жылдың желтоқсанындағы есеп бойынша Creative Commons әртүрлі лицензиясы жағынан 400 миллионнан көп туынды таратқан (онымен қоса, еркін контенттің үлесі барлық уақытта өсіп отырады және 40%-ға жеткен). Лицензиялық контент бойынша іздеу Google арқылы жүзеге асады. Creative Commons лицензиясын қолданушыларға заңды түрде қолдануға болатын контент береді (мысалы, блоггерлер суретті орналастырарда бұдан кейін өздерінің авторлық құқықтарын бұзудың қажеті болмайды).

Мақсаты және ықпалдылығы

Creative Commons-тың мақсаты — авторлық құқық ұстаушыларға кейбір құқықтарды өз қоғамдық туындыларына жалғастыруға мүмкіндік беру және сол мезгілде басқа да құқықтарды сақтап қалу. Негізінде қазіргі уақытта көптеген елдің авторлық құқық туралы заңдарына сәйкес мүліктік және мүліктік емес барлық құқықтар автоматты түрде авторға тиесілі болады.

Creative Commons кейбір қоғамдық құқықтарды, көптеген елдерде заңгерлік түрде заңдармен бекітілген, топтама дайын лицензиялар тәсілімен жалғастыру мүмкіндігін жасайды. Creative Commons «Reticulum Rex» (2003 жыл) ресми бейнеролигінде жобаның жоспары туралы айтылады – «Авторлық құқық туралы таласқа дұрыс ой үлесін қосу. Авторлық құқықтың серіктесі болу және қай ереже бойынша жүзеге асыруды талқылау. Авторларға, шабыт алуға мүмкіндік беретін еркін мәдениет кеңістігін құруға көмектесу». Сонымен қоса, онда «біздің философия мен жүйе құрылымында лицензия құрудың» жоспарлары бар екені туралы айтылады (нәтижесінде – лицензия бойынша іздеуде Google қолдайды және Yahoo! қолдаған), сонымен қатар «оқушы мен автор арасындағы, тыңдаушы мен композитордің, аудитория мен орындаушының, қоғам мен азаматтардың, мәдениет пен жаратушының арасындағы кедергіні бұзу, шығармашылықты қайта жандандыру және сіздің көмегіңізбен өсу, әрі мистер копирайт сияқты болу жоспарда. Creative Commons, копилефт-қозғалыстың алдыңғы шетінде тұрған, мейлінше бай қоғамдық игіліктерді құруды қолдауға ұмтылған, альтернативке авторлық құқықты «барлық құқық сақталған» деген ұстаныммен автоматты түрде мүмкіндік беретін, «кейбір құқықтар сақталған» деген атқа ие, ұйым ретінде түсіндірілген. Дэвид Берри мен Жиль Мосс Creative Commons-ты, зияткерлік меншікті сұрағына қызығушылық келтіретін және «жалпы меншіктің» «ақпаратты ғасырға» қайта мағыналау ретінде әсер еткізетін ұйым сияқты көрсетеді. Одан өзге, Creative Commons «жеке адамдар мен топтарға, тәжірибе жасағысы келетіндерге және мәдениетті неғұрлым еркін қолданамын деушілерге институтционалды, тәжірибелі және заңды қолдау көрсетуге мүмкіндік жасады».

Creative Commons, үстем болуға даму беталысын түзеген және неғұрлым көбірек шектеу қалыптаса бастаған «мәдениетке рұқсат етуге» қарсы тұруға жұмыс жасайды. Creative Commons-тың негізін қалаушы Лоуренс Лессигтің ұйғарымынша, бұл «мәдениет, авторлардың билік иелерінің рұқсатымен ғана құра бастайтын немесе авторлардың өткен өмірі». Лессигтің пайымдауынша, дәстүрлі таратушы контенттері өз монополияларын мәдени өнімдерге күшейтуге және қолдау көрсету үшін, атақты музыка мен кино сияқты, жаңаша мәдениеттен үстем болады және Creative Commons осы шектеулерге альтернативтер бере алады.

Creative Commons-тың негізін салушылар, зияткерлік меншіктердің құқықтық қорғаушы нысандарының кеңейтілуі (1998 жылғы заң бойынша авторлық құқықтың әсер ету мерзімін ұзарту 20 жыл) шығармашылық пен инновацияға кедергі келтіре алады деп сендіреді.

Автоматты қорғау ұстанымдарының зияны

Creative Commons-тың «Get Creative» ресми видеосында авторлық құқық туралы заңдардың жаман жағына қарай өзгергені жөнінде айтылады. Бұрынырақ АҚШ-та авторлық құқықтарын қорғау үшін автор өз туындысына авторлық құқық қорғау белгісін қоюы міндетті болатын (АҚШ сияқты, РКФСР-да фотосуретке түсірушінің авторлық құқығы пайда болуы үшін өз фотосуреттерін қолдануда формалдылықты сақтау талап етілді – заң (негізі 1928 жылы, одан соң РКФСР АК) суреттердің әр данасында фирманың суреті немесе аты, белгі немесе фотосуретшінің аты-жөні, мекен-жайы болуын, сонымен қоса фотографиялық туындының жарыққа шыққан жылын көрсетуін талап етті [19] ). Қарсы болған жағдайда авторлық құқықпен қорғалмады және қоғамдық игілікке өткізілді. Видеода: «Сіз, авторлық құқықтың жұмыс жасайтынын ескертіп, оны әлемге хабардар еттіңіз. Және бұл пайдалы жұмыс болды» - деп айтылады.

1989 жылы АҚШ Берн конвенциясына қосылды және туындылар автоматты түрде қорғалатын болды (ал КСРО-да 1992 жылы «КСРО мен республикалардың азаматтық заңдар негіздері» күшіне еніп, фотосуретшілер суреттерін қорғауға беру үшін ешқандай да формалдылықты қажет етпейтін ережелер үлгісі пайда болды [19] ). «Сіз ғылыми мақаланы жазып, “сақтау” тетігін басқан мезгілде бекітпе сырт етіп жабылған сәттен бастап; сіз қағазға салынған елтірінің суретінен қаламсабыңызды көтергеннен сәттен бастап, сіздің туындыңыз, мистеркопирайттың басты немесе эпизоттық рөлде болған-болмағанына қарамастан, авторлық құқықпен қорғалады. Осылайша, кімнің нені ие болу-болмауын білуге мүмкіндігі болмай қалды... Жаңа ережелер, сіз өз туындыңызды белгілі мөлшерде пайдалануға рұқсат еткіңіз келетіні туралы, сіздің оны қалай хабарлауыңыз керектігі жайлы ештеңе айтпады». Видеода одан ары төмендегілер айтылады: егер сізге қандай да бір контентті қолданғыңыз келсе, онда заңгерлердің қызметін пайдалануыңызға тура келеді немесе құқықтық белгісіздікте боласыз. «Қорытындысында копирайт – жұмыссыз, ал делдалдар – жоқ». Мәселелерді шешу үшін Creative Commons лицензияларын пайдалану ұсынылады.

Тарихы

Компьютер тарихының бастапқы кезеңінде бағдарламалардың негізгі кодтары барлығына белгілі болды және әрбір программист бағдарламаны өз қажетінше өзгертіп және қателерін өзгерте алатын мүмкіндігі болды. Кейін барлығы біртіндеп негізгі кодтарын жаба бастады. Бұнымен қатар бағдарламаларды заңсыз басып алу процесі жүріп отырды. Бұрын бағдарламалар авторлық құқықпен қорғалмай, кедергісіз тегін таратылған. Көп кешікпей, АҚШ-та қабылданған заңдардың күшімен бағдарламалардың авторлық құқықтары толықтай қорғалды, ал қолданушыларға енді оларды басқа тұлғалармен бөлісуге тиым салынды. Билл Гейтс те өзінің ашық хатында көрсетілген салымдарын копирайтқа енгізді. Мұның бәрі бағдарламашы әрі философ Ричард Столманның наразылығын тудырды. Ол, қолданушыға негізгі кодты көруге және оны қажет кезінде өзгертуге мүмкіндігін беретін, операциялық жүйе құру мақсатында 1983 жылы GNU жобасын жасады. Арада біраз уақыт өткен соң «еркін бағдарламалық қамтамасыз ету» деген жаңа атау ойлап шығарылды және Еркін бағдарламалық қамтамасыз ету қоры құрылды. 1985 жылы Ричард Столлман GNU жобасының мақсаттары мен міндеттерін баяндау мақсатында және еркін бағдарламалық қамтамасыз етудің қажет екендігін түсіндіру үшін GNU манифестін жариялады. 1986 жылы «Еркін бағдарламалық қамтамасыз етуді анықтау» деген мақала жарыққа шықты.

Ричард Столлман жабық бағдарламаны жақтаушыларға қарсы тұратын заңдық тәсіл ойлап шығарды. Ол құрал, 1989 жылы [20] жарияланған және сол өзіне қарсы күресуде авторлық құқ туралы сәтті қолданыста жүрген заң, GNU GeneralPublicLicenseт.н.копилефтік еркін лицензиясы болды. Осы лицензиялардың арқасында бағдарламалар қолжетімді бола бастады. Кейін GPL өте танымал болып, көптеген жобаларда қолданыла бастады, бірақ ол бағдарламалармен бірге берілетін техникалық құжаттар үшін емес, тек бағдарламалармен бірге қолдану үшін ғана жазылды.

1998 жылы 14 шілдеде копилефті Open Content Licens шығарылды. 1999 жылы 8 шілдеде копилефті емес Open Content Licens шығарылды.

1999 жылы қыркүйекте мәтіндерге арналған копилефті лицензия GNU Free Documentation License қолжазбасысынң алғашқы түрі шықты. Бұл лицензия пайдаланушы нұсқаулығында, оқулықтарда және компьютерлік құжаттарда қолдануға арналған.

Енді мәтіндер де қолжетімді бола алады. Әсіресе, GNU Free Documentation License-ті Уикипедияда қолдана бастады. Бірақ, фотосурет, видео және дыбыстармен жұмыс істегенде мәселелер туындады. Сонымен қоса, кейбір сыншылардың пікірінше GFDL де, OPL де оларға қолжетімді болатындай шарттардан тұрды. Сонымен қатар, Creative Commons-тан айырмашылығы, GFDL контентті жалпылай таратуда көшірмесін «көрінетін» пішімде беруін талап етеді, мысалы, жабық емес немесе проприетарлы.

Creative Commons тарихы

Коммерциялық емес Creative Commons ұйымы Қоғамдық игіліктер Орталығының (CenterforthePublicDomain) [22] қолдауымен 2001 жылы құрылды. Кейін Creative Commons Стэнфорд (StanfordLawSchool) заң мектебінен қолдау тауып, ортақ қызметкерлері болғандықтан Stanford Law School Center Intenetand Society[22]-ден күш алып отырды. Сонымен қоса Гарвард құқық мектебінің жанындағы -дің стипендиаттары мен студенттері де көмектесті [23].

2002 жылдың маусымына қарай лицензияның тұжырымдамасы мен терминологиясы сайтқа ұсынылды [24].

2002 жылдың қазан айында Creative Commons-ты анонстайтын пресс-релиз шықты. Болатын орны ретінде Санта-Клара көрсетілген. Бұл пресс-релизде компанияның жоспары туралы айтылады: «инновациялық байланыстар құқығы мен технологияларының көмегімен туындылар үшін заңгерлік кедергілерді төмендету» – «CreativeCommons, жасаушыларға олардың қоғамдық туындыларының авторлық құқықтарын қорғайтын аспектімен бөлісуге тегін құралдар жиынтығын береді». Мәжілісте Creative Commons-тың басшысы Лоуренс Лессинг «Біздің құралдар суретшілер мен жазушылардың мүмкіндіктерінің кейбірін немесе барлық құқықтарын жұртшылыққа қол жетерліктей тегін болуын жеңілдетеді. Мысалы, егер әртіс өзінің музыкасы коммерциялық емес жағдайда қолдануы қол жетерліктей болғанын қаласа немесе оның тек авторлығын көрсеткізсе, біздің құралдар осы ниетін “машина оқитын” түрде білдіруіне көмектеседі. Одан кейін компьтерлер автор лицензиясының шартының мүмкіндіктерін, шығарма туындыларын адамдарға іздеуге және оны тарату үшін оңайлатып, анықтап және түсінетін болады». Пресс-реализде «Creative Commons, шығармашылық пен инновация алдыңғы бай мұраға сүйенген жаңа пікірге негізделген деп белгіленеді. Біздің әріптестердің және бастаушылардың туындыларын қайта қарау, қайтып қолдану мен жаңа пікірді қайта өзгерту жолында біз алдыңғы қатарда тұрмыз. Сандық байланыс пен дербес компьютерлер шығармашылық қызметпен бірігіп, үлкен жаңалық ашуға уәде етеді. Сол уақытта, зияткерлiк меншiктің қорғаныс кеңеюі шығармашылық туындыны “қоғамдық игілікте” аз-аздан қалдырады – Justice Brandeis-тің айтуынша, заңмен шектелмеген көптеген шығармашылық мәліметтер “қоғамдық пайдалану үшін еркін ауа сияқты” – сол сәтте, заңды түрде көшіріп немесе туындыны өзгертуге мүмкіндік бар кезде, өсіп жатқан күрделілігі сияқты авторлық құқықты түсінісуге көптен-көп қиындата береді».[22]

GNU General Public License-пен шабыттанған Ричард Столлман[21] Creative Commons жасап шығарған өз лицензияларын 2002 жылы 16 желтоқсанда жариялайды.[25] Лицензиялар мәтінге, дыбысқа, бейнелер және суреттерге қолдану үшін жасалған. Ұйым штабы Сан-Францискода орналасты. Creative Commons-тың атқарушы директоры Glenn Otis Brown былай деп мәлімдеді: «Біздің үлгі негізгі кодтар мен еркін бағдарламалық қамтамасыз етуден белгілі дәрежедегі қозғалыстармен қанаттанған болатын. Оларға жол табу көркемдігі, олардың авторлық құқық иелерінің келісіміне негізделген – әлдебір заң әрекетіне тәуелсіз және өз пайдасы мен рух бірлестігінен тұратын тамаша қоспамен дәлелденген. Бұл бағдарламалық қамтамасыз ету қозғалысының басты сабақтарының бірі – жеке қызығушылық пен қоғамдық қызығушылық екеуінің арасындағы таңдау - жалған таңдау. Егер сіз құқықтарыңызды ақылмен қолдансаңыз, сіз онда ашықтан-ашық жұмыс жасай аласыз. Тарату және ақылмен, өз жөнімен орындау». Біраз адамдар мен ұйымдар Creative Commons-ты қолдайтындарын бірден айтты [23]. Массачусет технологикалық институты мен Райса Университеті Creative Commons-ты қолдап, өз курстарын салды.

2003 жылы 9 қаңтарда Кори Доктороудың Downand Outin the Magic Kingdom кітабы Attribution-NoDerivs-Non Commercial 1.0[26] лицензиясымен шығарылды.

Наурызда iCommons жобасы алдын-ала құлақтандырылды, ал 2003 жылдың 3 шілдесінде Финляндияға арналған лицензия нұсқасында жұмыс басталғаны жөнінде хабарланды.[27]

2003 жылғы санақ бойынша 1 млн.-ға жуық лицензия пайдаланылған. [21] Creative Commons-тың «ReticulumRex» ресми ролигінде былай айтылған: «Creative Commons-тың іске қосылғанына бар-жоғы екі ай болған жоқ, міне 100 000 пионер жұмысқа қосылды. Ал одан соң ең қызығы басталды. Өйткені сіз, біздің өз бетімізше ешқашан жасай алмайтын армандарымызға жол аштыңыз - Creative Commons-ты қолдана бастадыңыз». Одан кейін, Creative Commons лицензиясын қолдана отырып, бір-бірін ешқашан көрмеген екі адамға дуэт жазу туралы, Массачусет технологиялық институтынан Вьетнамға курсын қалай ауыстырғаны туралы, Кори Доктороу өзінің кітабының интернетте жүз мыңдап көшірілгеніне де қарамастан барлық бірінші басылымын сатып жібергені, тіпті Amazon-ның директоры Джефф Бейзоста да осы кітапты кеңес еткені туралы айтылады. 2004 жылдың соңына қарай лицензияланған шығармалар саны 4.7 млн.-ға жеткені анықталды [21]. 2004 жылы лицензияның 2.0. нұсқасы жарияланды. [21] 2005 жылы лицензияланған шығармалар саны 20 млн.-ға жетті. 2005 жылы лицензияның 2.5. нұсқасы жарияланды [21] 2005 жылы Creative Commons жобасы ғылым аясында іске қосылды. [21] 2006 жылы лицензияланған шығармалар саны 50 млн-ға жуық болды.[21] 2007 жылы лицензияланған шығармалар саны 90 млн-ға жетті. [21] 2007 жылы лицензия 3.0. нұсқасы жарияланды. 2007 жылы жоба білім саласында іске қосылды.[21] 2008 жылы лицензияланған шығармалар саны 130 млн-ға жетті. [21] 2008 жылы Лоуренс Лессиг басқарушылық қызметтен кетті (СС-ның бас атқарушы директоры), оның орнына басқарушы Джой Ито болды. 2008 жылы NineInch Nails тобының альбомы СС лицензиясы бойынша шығарылды.[21] 2009 жылы лицензияланған шығармалар саны 350 млн-ға жетті. [21] 2009 жылы ССО құралы жарияланды.[21] 2009 жылы Уикипедия контенті үшін басты лицензия ретінде СС лицензиясына көшті.[21] Creative Commons ұйымы Golden Nica Award және Ars Electronica сыйлықтарын алды.

Creative Commons басшылығы

Қазіргі уақытта Creative Commons СЕО лауазымында Catherine Casserly жұмыс жасайды. Mike Linksvayer — вице-президент, ал Diane Peters — бас кеңесші.

Директорлар кеңесі

Creative Commons директорлар кеңесінің құрамы: Hal Abelson, Glenn Otis Brown, Michael W. Carroll, Catherine Casserly, Caterina Fake, Davis Guggenheim, JoiIto (төраға), Lawrence Lessig, Laurie Racine, Eric Saltzman, Annette Thomas, Molly Suffer Van Houweling, Jimmy Wales және Esther Wojcicki (төраға орынбасары).[28]

Audit Committee

Сонымен қоса, Creative Commons-те Audit Committee бар. Оның құрамында екі мүшесі бар: Molly Shaffer Van Houweling және Lawrence Lessig. [28]

Демеушілер

Creative Commons-ке қолдау көрсетушілер Google, Mozilla Foundation, RedHat, Дьюка университеті, Ebay, Microsoft, Nike, Open Society Institute, ЦЕРН, O'Reilly Media және басқа да ұйымдар мен тұлғалар [29].

Лицензиялардың бейімделген версиялары құрылған елдерде серіктес ұйымдармен бірігіп бір шектен шығартпаушылық өткізіледі. Осы ел қатарына Уикимедиа аймақтық бөлімдері жатады.

Елдер бойынша оқиғалар, халықаралық филиалдар желісі және лицензиялар бейімі

Creative Commons алғашында АҚШ-тың заң жүйесі шарттарына құрылды. АҚШ-қа арналып жасалған және тек АҚШ-тың заңдарына негізделіп жасалған нұсқа - бір мезгілде бүкіл әлемге арналған нұсқа болды. Лицензияның бұл нұсқасы «Generic» («жалпы») деп аталды. Мысалы, СС-BY 2.5 нұсқасы америкалық заңға негізделген [30]. Сондықтан басқа елдерде жұмыс жасау үшін лицензия нақты сол елдің заңының бейімделуі талап етіледі. Берілген мәселелерді шешу үшін iCommons жобасы (International Commons — халықаралық қауымдастық) құрылды.

Алайда 2007 жылы 23 ақпанда лицензияның 3 нұсқасының шығуы жағдайды түбегейлі өзгертті. Өзін «Generic» болып өзгерткен, лицензияның «Unported» деп аталатын халықаралық әмбебап нұсқасы жасалды (ал АҚШ-қа жеке нұсқа жасалды), ол АҚШ-тың заң жүйесіне негізделмеген, оның орнына авторлық құқық туралы халықаралық келіссөздерге құрылған:

Осы лицензия бойынша берілген құқықтар және онда ескерілген келісімнің негіздері Берн конвенциясының терминологияларын қолдана әдебиетті қорғау және көркем шығармалар ( редакцияда 28 қыркүйек 1979ж), Рим конвенциясы 1961 ж, авторлық құқ туралы 1996 ж. ВОИС келісім- шарттары, 1996 ж.орындау мен фонограмма туралы ВОИС келісім-шарты және (редакцияда 24 шілде 1971 ж.)

Осы келісім-шарттар елдер мүшелеріне артық бейкемделуге, елдер лицензияның бейімделмеген версиялармен де қалыпты жұмыс жасай алатындықтан, қатты қажеттілігі жоқ (мысалы, Ресей аталған барлық келісім-шарттардың мүшесі болып табылады [31], сондықтан олардың лицензиямен ешқандай қиындық болмауы керек). Егер, лицензияның бейімделген нұсқасы бір нақты елде әлі болмаған жағдайда, Creative Commons лицензияның «Unported» нұсқасын қолдануды ұсынады. Creative Commons лицензиясы, олар белгілі юрисдикцияға («ported») «бейімделген» бе жоқ па, оған қарамастан, бүкіл әлемдік принциптерге әсер етуі керек.[32]

2011 жылғы 17 маусымдағы есеп бойынша юрисдикцияға арналған лицензияның 55 нұсқасы болды [33]. Барлық бейімделген лицензиялар мен жарамды лицензиялар туындыны шығарғанда толығымен өзара сәйкес келеді – бұндай шығарманы лицензиядағы кез келген нұсқамен лицензиялауға болады.

Ресей

Негізгі мақала: Ақпараттық қоғамды дамыту институты Ресейдегі Creative Commons тарихын қараңыз.[34] Ресейдегі Creative Commons лицензиясын қолданатын атақты адамдар мен сайттар тізімін қараңыз.[35] Creative Commons атауын орысшаға аударғанда «Шығармашылық қауымдастығы» [36] , «Шығармашылық бірлестік»[37], «Креативті бірлестік»[38] дегендерді білдіреді. Бірақ аударғанда нақты түрге көндікпейді және қажеттігі де жоқ – бәрі, тіпті мемлекеттік деңгейде де [39], түпнұсқа латынша атауын келелі мәселесіз қолданады. Ресейде Creative Commons-ті ИРИО, Уикимедиа РУ, Интернет-шығарушылар қауымдастығы[40][41][42], Ресей пират партиясы, РАЭК[43] қолдайды.

Тарихы

Еркін мәдениет кітабы орыс тілінде жарық көргеннен кейін Ресейде жаңалықтар мен лицензияларды орыс тіліне аударатын ccrussia.org ұйымы құрылды.

2008 жылдың басында Сиб Грёневельд (Syb Groeneveld) [44] Ресейдегі Creative Commons-тың елшісі болып тағайындалды.[45]

2010 жыл 15 наурыздан бастап Creative Commons-тың Ресейдегі ресми өкілі Ақпараттық қоғамды дамыту институты (АҚДИ) және 1998 жылы 7 қыркүйекте құрылған Автономиялы коммерциялық емес ұйым [46] болды. Сиб Грёневельд барлық жұмысты АҚДИ-ге өткізіп, Ресейден кетеді.

1 мамырда АҚДИ creativecommons.ru [48] адресі бойынша «Ресей Creative Commons» сайтын ашты. Сайтта лицензиялардың заңдық сараптамалары[49], Ресейдегі Creative Commons лицензияларын қолданатын атақты адамдар мен сайттардың тізімі [35] және Ресейдегі Creative Commons тарихы [34] жарияланды.

АҚДИ лицензиялардың Ресей заңдарына бейімделуімен жұмыс жасайды, бірақ дәл қазір Creative Commons-тың бас ұйымы лицензияның 4 нұсқасының жылдам шығуына байланысты ешқандай бейімделген нұсқа шығуына рұқсат етпейді.

Creative Commons-тың заңдық күші бар еркін және еркін емес лицензиялары РФ Азаматтық кодексінің 1286-бабымен қаралған қарапайым лицензияланған келісімдерден ешқандай айырмашылығы жоқ, алайда еркін лицензиялардың ерекше келісім-шарттары болады немесе келісім-шарт болып мүлдем есептелмейді деп хабарлайды. Негізінен олардың ерекшелігі - философиялық мәнінде. Адамдар «ресмилендіру», «заңдастыру» немесе «еркін лицензияға рұқсат беру» керек деп ұсыныс жасайды, ол мүмкін емес, өйткені оларға тыйым салынбаған. МК-тің 421-бабындағы «келісім-шарт еркіндігін» бекітуші қағидалар заңмен қаралмаған келісім-шарттарға рұқсат етеді – бастысы, олар заңға қарсы келмейді[50]. Жалпы, көптеген заңгерлер қазір әлі ГФ РК-нің әсер етуші сауатты ереже сөздігінің, CreativeCommons лицензиясының заңды күшін мойындауға міндеттілігіне мүмкіндік ету деген көзқарасты ұстанады. Олардың қарсыластары CreativeCommons лицензиясының заңға жазбаша түрде лицензия келісім-шартының қаншалықты талапқа жауап беретіні, осындай лицензияның жақтарының теңестіру мәселесі жайлы пікір таластырады, сонымен қоса лицензияның Ресей заң шығару талаптарына сөзсіз сәйкес келетін шарт реттерімен, мысалы, шығармашылыққа қол сұқпау құқығы ажыратылмайтыны жайлы.[51]CreativeCommons астыртын емес қолдаушылары, келісім-шартты жазбаша түрде жасағанда заң талаптары сақталады, онда да, келісім-шарт жақтарының белгісіздіктері және азаматтық-құқық келісімдерінің басқа түрлерінде (мысалы, автомат көмегімен тауар сатылғанда), жарамдылығын мойындауға кедергі келтірмейтін [52], сонымен қоса, шығармаға қол сұқпаушылық тиымын бұзу авторға өңдеуді– туынды шығармашылығын құру [50] анық құқық лицензиясының көмегімен берілгені әсер етпейді деп белгілейді.

2011 жылы 31 мамыр – 1 маусымда Мәскеудегі ЮНЕСКО халықаралық семинарында қатысушы соттық сараптамалар бір ауыздан белгіледі:

Creative Commons лицензиялары және желіде таратылатын, нысандарды лицензиялауға ұқсас тәсілі азаматтық-құқық келісім-шарттары болып табылады және қолданыстағы құқықтың негізінде болады. Оларды Ресейге ендіруге және қолдануға келісім-шарттың қандай әдіспен және қандай түрмен жасау керектігін түсінуге ыңғайын табу үшін қайта қарау қажет. Қазіргі сәтте әсері бар, құқықтың сол мөлшерлері, заң күшін осындай лицензиялармен мойындатуға мүмкіндік жасайды. Алайда, көптеген жайлар, осы ережелер мен лицензиялар құқықтық дау туған жағдайда сотпен талқыланады, соған орай, лицензия келісім-шартын сотқа арыз беруіне қатысты, электронды түрде жасалатын [53] құқық қолдану тәжірибесінің толық жетілгені қажеттілігіне байланысты

.

Заңгер Вадим Колосов былай деп жазады:

Еркін лицензиялар туралы сөз қозғасақ, олар бұрыннан заңға сәйкес келеді. Кейбір адамдардың Creative Commons-ты мойындамайтындары көңілге қонымсыз (Иван Засурский, Антон Носик және т.б). Creative Commons лицензиясын Ресейде заңсыз және сондай құралдарды біздің елімізде қолдануға болмайды деп пайымдайды. Дегенмен оларға, Ресейде лицензияны заң жүзінде қолдану туралы білу үшін заңгерлермен кеңессе жеткілікті болар еді (немесе оларды тыңдаса). Мысал үшін, Иван Засурскийдің пікірі, Ресейдегі Уикипедия мүлдем заңсыз, құқық көзқарасы жағынан тіптен дұрыс емес. Creative Commons ұқсас лицензияларын Ресейде қалай қолдану туралы жалықтыратын заңгерлік түсіндірулерге қарағанда,[54] оның дауысы едәуір қаттырақ әрі ынталы шығады. – Заңгер Вадим Колосов

.

2011 жылы 1 тамызда Байланыс және бұқаралық коммуникация Министрлігінің Ресей президенті Дмитрий Медведевтың атына, врио министрі А.А.Жароковтың қолы қойылған анықтамада нақты құқықтық еркін лицензиялардың жоқтығы айтылған, сонымен қоса былай дейді:

Ресей Федерациясындағы еркін лицензиялар заңсыз болып табылмайды және кеңінен қолданылады []. –Байланыс және бұқаралық коммуникация вриоминистрі А.А.Жаров

Creative Commons лицензиясы – құқық иесі мен қолданушы арасындағы жазбаша түріндегі лицензиялар келісімі. Электронды түр келісім-шарттың жазбаша түрдегі жеке оқиғасы болғандықтан [55] [56] , CreativeCommons лицензиясы Ресей заң шығарушылардың, міндетті жазба түрінде болу талаптарына сәйкес келеді. Туындыны Интернетке орналастыру сол немесе басқа жағдайда,CreativeCommonsқұқық иегері жағынан,қолданушы акцепт жасайтын [57], оферта шамалайды. Creative Commons лицензиясы – бұл екі жақты келісім-шарт ( ары қарай қолданушылардың туындыларын таратқанда, келесі қолданушылардың туынды авторымен автоматты түрде келісім-шарт жасалады) [58], бірақ еш уақытта «шектелмеген тұлғалар шеңберіне біржақты рұқсат» БАҚ-қа хабарланбайды. Creative Commons лицензиясының шарттарын бұзған жағдайда дауды шешу қағаз түрінде, лицензия келісім-шартын қалыпты жағдайда жасағандай болады. Басты айырмашылық сотта нақты дәлелдеуде болады, бұл бірақ, тек Creative Commons-тың ғана ерекшелігі емес, сондай-ақ Интернет желісіндегі азаматтық-құқықтық жайындағы шарт жасаушылардың бәріне ортақ. [51]

Азаматтық кодекстегі түзетулер

Creative Commons лицензияларының еркін екендігіне қарамастан, соңғы кезде осы лицензияларды қолдануға рұқсат сұрай келген ашық хаттар қатары жазылған. 2009 жылы 30 желтоқсанда Интернет-баспалар Ассоциациясы сайтында Уикимедиа РУ мен РГБ өкілдері қол қойған, Мемлекеттік Думаға жолданған Ашық хаты жарияланды. Кейінірек оларға басқа да адамдар қатары қосылды.

Хаттың бірінші бөлімінде «Еркін лицензияны мүліктік құқыққа өткізуді заңгерлік айналымға енгізіп және бекіту, яғни қайта шақырусыз лицензияларды тарату құқықтарына өткізу және/немесеқайта өңдеуге,аударма және т.б. туындыларды, тұлғалардың шектелмеген шеңберіндегі бұл құқтарын авторларға қайтарып беруге мүмкіндік жасауы» ұсынылады.[42]

2010 жылы 1 қыркүйекте Уикимедиа РУ РФ Азаматтық кодексінің төртінші бөлігін толықтыру мақсатында ұсыныс жасады, оның бірінші бөлімінде «Еркін лицензияларды заң шығарушымен бекіту» : « заңгерлік айналымға және авторлар құқықтарын қайта шақырусыз өз туындыларын тұлғалардың шектелмеген шеңберіндегі еркін лицензия шартында заңды түрде бекітіп, қолдану құқын беруге мүмкіндік беруді кіргізуді қажет деп есептейміз (Creative Commons, GNU, FDL және т.б. )». [59] [60] 28 қазанда Ресей Федерациясы Президентінің Мемлекеттік-құқық басқармасы бұл ұсыныстарға көңіл қоятынын айтып, жауап берді [61].

2010 жылы 6 желтоқсанда Ресей Федерациясы Азаматтық кодексінің VII бөлімінде жобаның өзгерістері жарияланды [62] [63], 1233-бапта Уикимедиа РУ-дың ұсыныстары ескеріліп, «ерекше құқықтың жарлығы» 6 бөлімді қосып толықтыру ұсынылды:

Құқық иегері жұрт алдында ашық түрде жасалуы мүмкін, яғни анықталмаған тұлғалар шеңберіне хабарлау арқылы, кез келген адамға өзіне тиесілі зияткерлік қызметінің белгілі жағдай мен көрсетілген мерзіміндегі нәтижесінің мүмкіншілігін ақысыз пайдалану туралы арыз беру. Осы мерзім ішінде кез келген тұлға бұл нәтижені көрсетілген жағдайда қолдануына құқылы. Арызда құқық иегерінің көрсету мерзімі болмаған жағдайда, бұл мерзім бес жылдан тұрады деп есептеледі. Әсер ету мерзімінде арыз қайта шақырылмаған болса, ал онда қаралған жағдайлар өзгертілінбейді.[64] – РФ ММ 1233-бабын түзету жобасы

.

Жобаға енгізілген түзетулер ешқандай зиян әкелмегендіктен, қызығушылық танытушылар оны оң қабылдады [65], ал жалғыз пайдасы кері шақыру құқығымен түсініксіз шешімде жасалуы мүмкін болар еді, дегенмен лицензияны кеңінен қолданудың бастауына «белгі» болып қызмет көрсетер еді. 2010 жылы 16 қарашада РФ Президентіне жазушылар мен қаламгерлер Ашық хат жарияланған болатын:

Құрметті Дмитрий Анатольевич! Біз сізден кітаптар қарақшылығының ресмилендірілген дамуын тоқтатуды өтінеміз... Заңға«Еркін лицензия» сияқты жаңалық енгізуді сұраймыз... Басқалардың зияткерлік меншікті еркін қолдануға вектор қойылады. [66] – Жазушылар мен қаламгерлердің РФ Президентіне Ашық хаты

.

Хатты 20 желтоқсанда Степашин қолдады [67].

2010 жылы 20 желтоқсанда болған РФ Президенті жанындағы кеңесшілер отырысында Жеке құқық Орталығы ұсынған кодификация және азаматтық заң шығарушылар жетілдірілуі бойынша РФ Азаматтық кодексіне түзетулер енгізу толықтай мақұлдаған болатын.[68]

2010 жылы желтоқсанның аяғында келісілген Гильдии бағыты Ресей продюсерлері, қарақшылыққа қарсы аудиошолулар туындыларының (РАПО) құқықтық қорғау Ресейлік ұйымдары және ФГУП «Киноконцерн“Мосфильм”» [69] алынды. Толықтай еркін лицензияға арналған мәтінде, еркін лицензия туралы тармақ құқық иегерлері қызығушылығына экономикалық жөнге келмейтін шығын әкелуі мүмкін және өзгертулерді тоқтату қажеттігі хабарланады. Жоба,ГК РФ 1233 бап. алтыншы тармағына, құқық иегеріне кез келген тұлғаларға оған тәуелді зияткерлік қызметінің нәтижесін нақтылы шарттарда және көрсетілген мерзімде пайдалануға жұрт алдында ашық хабарлау құқығы қарастырылғанқосымша толықтырулар ұсынады.

Берілген шаманы енгізу құқық иегерлеріне қолайсыз салдарлар әкелуі, өйткені ол алаяқтық мақсаттардақолданылуы мүмкін....Сондай-ақ, қаралған шаманы енгізу қаупі , лицензия (құқық иегерінің рұқсатынсыз) беру туралы информацияны заңсыз орналастыруғажауапкершiлiккөзделмеген,ал мұндай лицензияларды пайдаланушылар айрықша құқықты бұзу жауапкершiлiгімүмкiндiгiнен, адал сатып алушының мәртебесін бүркене,бой жасыратын болады.

– Ресей продюсерлері, Ресейлік қарақшылыққа қарсы аудиошолулар туындыларының (РАПО) құқықтық қорғау ұйымдары және ФГУП «Киноконцерн “Мосфильм ”» келісілген Гильдии бағыты 

Мүдделі тараптардан мәтін шұғыл теріс қабылданған. Бірақ, хат авторлары азаматтық кодекс сонда да барлық қажетті шамаларды құрайды деп есептеген сол жайды белгілемей кетуге болмайды: « әсер етуші ГФ РФ редакциясы автордың нысанды қолдануы үшін немесе белгісіз тұлғалардың шеңберін жұртқа ашық жариялау офертасы жолымен аралас құқықты, құқық иегерімен жасалған лицензиялық келісім-шарттарды жасауға ешқандай шектеулерді қарамайды». Бірақ дегенмен, сол мезетте олар «тәрізді лицензия беру механизмін қолдануына жіберілмейтіндей ГК РФ-да арнайы қаралады» деп есептеді. Интернет желісінде қолдануға ашық лицензия енгізу қажеттілігіне қызығушылық білдіретін тұлғалар CreativeCommons лицензиясын беру тәжірибесіне жиі сүйенеді. Белгілеп кеткіміз келеді, көрсетілген ұйымның қызметінің мәні берілген ұйымның интернет-тізілімде тіркелген, еркін қолдануға лицензия беруінде болып табылады. Бұл ретте, әртүрлі шектерде еркін қолдануға лицензия бере, берілген ұйым, авторлық және жапсарлас құқтардың, болуы мүмкін шарт бұзуларына жауапкершілікті өзінен алып тастайды. Еркін қолдану туындыларының жүйесі, айрықша құқықтан алу ескерілген заң жүйесімен қатар, нақты енгізіледі.Ұқсас тәжірибе, азаматтық заң шығарушы зияткерлікменшік саласындағы қолданыстағы мөлшерлерді өзгертуге негізі болыпқызмет көрсете алмайды деп есептейміз. Киноиндустрияда ашық лицензияларды беру негізінде мүмкін еместігін ескере, сол сияқты мөлшерді енгізу құқық иегерлерінің мүдделеріне жөнделмейтін экономикалық зиян келтіруі мүмкін.Әсіресе, осындай мөлшерлерді енгізудің зардаптары Интернет желісінде аудио шолу туындыларын пайдалануға еліктіреді.

Егер әлі программалық қамтамасыз ету жайында болса, сәйкес ерікті тіркелу мүмкіндіктерін ГК РФ қарастырады, ашық лицензия жарамдылығы оның тіркеу мекемесінде тіркелуі арқылы расталуы мүмкін, өзге туындылар жайында ГК РФ арнайы қаралып,лицензия берудіңұқсас механизмін қолдану жіберілмейді деп есептейміз. Баяндалғанды есепке ала, ұсынылған Жобаның ГК РФ алтыншы тармақ 1233 бапты алып тастау қажеттігі көрінеді.

– Ресей продюсерлері, Ресейлік қарақшылыққа қарсы аудиошолулар туындыларының (РАПО) құқықтық қорғау ұйымдары және ФГУП «Киноконцерн “Мосфильм ”» келісілген Гильдии бағыты Авторлар хатынан салыстырмалы түрде CreativeCommons-тітүсінбеушілік білінгенін аңғармау мүмкін емес. Негізінен CreativeCommons ешқандай тізілім құрмайды және лицензияланған туындыларды зерттеп отырмайды, сонымен қоса ұйымның өзі лицензия бермейді және келісім-шарт тарабы болып табылмайды, лицензияны құқық иегерлері өздері береді, сонымен қоса,киноиндустриядаCreativeCommonsлицензиясымен фильмдер таратуы жиі болып тұрады (бұл көркем фильм NastyOldPeople, құжатты фильмRIP:A RemixManifesto және GoodCopyBadCopy және т.б [70]). 

Бұл хатқа жауап, заң жобасы түзетілген болды. Өз өтініштерімен әйгілі Виталий Калятин мәлімдегендей [71] ,CreativeCommons лицензиясы «Ресей заң шығарушыларымен бір жерден шықпайды» , енді лицензияланған келісім-шарттар қорытындысын жүзеге асырмау ұсынылды, ал «құқыққа шек қою» құқық иегерлерінің өздерімен бір жақты ретте және ол тек Роспатент сайтына өтініш орналастыру жолымен рұқсат етілді. Осындай заң жобасы барлық интернет-қоғамдастығынаөткір сынауды және мүдделі тараптардан теріс қатынасты тудырды, оларРоспатент сайтындаУикипедияның барлық түзетулерін енгізу мүмкін емес деп мәлімдеді. Бұл заң жобасын барлығы зиянды деп тапты. Егер ол қабылданған жағдайда шет қақпайланып, ал адамдар, лицензиялы келісім-шарттарды рұқсат ететін, соның ішінде CreativeCommons лицензиясы да, ГК 1235 бапты пайдалануды жалғастырар еді. 16 наурызда РФ Мемлекеттік Думасында парламенттің «Ресейдегі Интернет дамуын заң шығарушылар қолдауы» тақырыбында тыңдаулары өтті. Тыңдау ұйымдастырушыларымен мемлекеттік Думаның Комитеті саяси ақпараттан, ақпараттық технология және байланыс, РАЭК және «Рунет Дамуы» жобасы, парламенттік тыңдаудың қорытындысы бойынша, ресейлiк заңнама жетiлдiружөнiндегi(ФедеральдіСобрания, мемлекеттік Дума Аппараты мен Регламент жөніндегі Комитетке және мемлекеттік думаның ұйымдастыру жұмыстарына, РФ үкіметі мен федералды органдардың атқарушы өкіметке) Ұсынымдар тапсырып, сөз сөйледі. Бұл ұсынымдардың 3-шi тармағы жариялаған: «Ресейлiк Федерациялар Азаматтық кодексініңVIIтарау 4 бөліміне түзетулерге арналған заң жобасын,Ресей Федерациясының Президентінің 2008 жылдың 18 шiлдесiндеорындауға дайындалған № 1108 жарлығын Ресей Федерациялық Федералды Жиналысының Мемлекеттік Думасына енгiзуде оған, Ресей Федерациясы Президентіндегі,жеке құқықты Зерттеу орталығына ертеректе бағытталған және дағдыланған саламен түзетулер қосу (№ 1-шi қосымшаны қара).» № 1-шi қосымшада,РАЭК көмегімен,ГК-кесипаттаған түзетулер, «Уикимедиа РУ» ұсынған кейбір түзетулерқосылды. Жеке алғанда,1233-шi бапқа өзгерулер. [72]Жоба 1233-шi бап 6-шы тармаққа келесiөзгерулердiенгiзу:

«Ақысыз» сөзін алып тастау. «Кез келген тұлғаларға өтініш беру мүмкіншілігі» сөздерін, «құқық иегерінің өзі анықтай алатын түрдегі өтініш»сөздерімен алмастырылсын. «Құқық иегерінің өтінішінде мерзім көрсетілуі болмаған жағдайда, ол мерзім бес жылды құрайды» сөздерін «Құқық иегерінің өтінішінде мерзім көрсетілуі болмаған жағдайда, бұл мерзім туындының авторлық құқығының жарамдылық мерзіміне тең» сөздерімен алмастырылсын.

Екінші азат жолдан кейін,келесі азат жолын мына мазмұнда толықтыру:

Құқық иегерінің өтінішінде,зияткерлік қызметінің өзіне тиісті нәтижесін ақысыз қолдануға рұқсат ететін,көрсетілген аумағыболмаған жағдайда, оны пайдалану әлемнің барлық елдері аумағына рұқсат етіледі

.

Жобаның 1235 бап 2 тармағына келесі өзгерістерді енгізу:

«Жазба түрді сақтамау, лицензиялық шарттыжарамсыздыққа ұрындырады.» сөздерінен кейін келесі мазмұндағы сөйлемдермен толықтыру: «Жазба түрі, Интернет желісінде лицензиялық келісім-шарттың шарттарыорналасқан жағдайда, сақталған болып есептеледі.» [73] –Уикимедиа РУ түзетулерін есепке алушы РАЭК және басқа да ресей заңнама жетілдіру ұсынымдары

17 наурыз Мемлекеттік Думада Сараптау жұмысшы тобының зияткерлер құқықтарынан отырыс болды. Президентпен бекітілген, РФ азаматтық заң шығарушы тұжырымдамалар дамуы аясында, авторлық құқыққа қатысты ГК 4 бөліміндегі кемшіліктер бес сағатқа соза талқыланды. Күн тәртібіне, президентке Михалковтың хатын және тағы басқалар талқылау қосылды.Осының арқасында, Мемлекеттік Дума отырысына, оларға Михалков қызу жауап қайтарған, хат құрастырушылар шақырылған. Жеке алғанда РГБ директоры А.И. Вислый, интернет-баспа Қауымдастығы басшылары Иван Засурский мен Владимир Харитонов, сонымен бірге «Уикимедиа РУ» өкілдері Владимир Медейко мен Станислав Козловский.Ең алдымен, CreativeCommons еркін лицензиялар енгізу қажеттiлiктері баяндалып, талқыланды.[74]14 сәуірде Экономикалық даму Министірлігі өз сайтында «Азаматтық кодекске, азаматтық заңнама кодификация және жетілдіру кеңесімен игерілген, өзгерулердің жобасының толық мәтінін» ақтарды:

5 ) 1233-шi бапқа 6-шы тармақпен келесі мазмұнда толықтыру:"6. Құқық иесі кез келген тұлғаларға зияткерлік қызметінің өзіне тиесілі нәтижесіноларға белгілі жағдаға және көрсетілген ағымдағы мерзімге дейін ақысыз қолдануға мүмкіндік беру туралы өтініш жасай алады. Құқық иегерінің өтінішінде мерзім көрсетілуі болмаған жағдайда, ол мерзім бес жылды құрайды.Құқық иегерінің өтінішінде көрсетілген аумағы болмаған жағдайда, бұл аймақ Ресей Федерациясы болып есептеледі. Құқық иесі мұндай әрекеттерді жүзеге асыруғақұқығы болмайды, зияткерлік қызмет нәтижесін сол шектерде пайдалану құқығын беретін, қолданыстағы өтеусіз лицензиялық келісім-шарттар болған жағдайда. Көрсетілген өтініш федеральды орган зияткерлік меншік жөніндегі атқарушы өкіметтің ресми сайтында орналастыру жолымен жасалынуы керек.[75]

 – Азаматтық кодекске, азаматтық заңнама кодификация және жетілдіру кеңесімен игерілген, өзгерулердің жобасының мәтіні 

РФ ГД мәдениет Комитетінің инновация мен экономика жөніндегі төменгі комитет төрағасының кеңесшісі Анатолий Семенов 18 сәуірде өз блогына жазыпты: Бұл, әлі оны « біздің егеменді CreativeCommons» деп атайтын түзету... Оның мәні, әйтеуір дегенде құқық иегеріне БІР ерік білдірумен өз авторлық немесе барлығы үшін– яғни шектелмеген тұлғалар шеңберінде,жапсарлас құқықты пайдалану шарттарын ЖҰРТ АЛДЫНДА АШЫҚ белгілеуден тұрады.

Шындығында, бұл тегіс және CreativeCommons «лицензиялаудың» халықаралық танылған тәсілін жасайды, бірақ Ресей әдеттегідей өз жолымен жүреді... Егер жаңадан жасалынған «құқықтық реттеу» бай еместер жағдайына және құқық иелері өз жасауларына тікелей монетизацияіздемейтіндерге ЖЕҢІЛДІК ҮШІН сияқты кіргізілетінін ескерсек, онда сенімділікпен, ЕРКІН ЛИЦЕНЗИЯЛАР өз ИДЕЯСЫНың авторлар түзетуі ГК4ч сөзсіз жеткенпрофанация және беделін түсіру мақсаттарын айтуға болады...[76]

Ал әзірге олар тағы ойланатын болады («РФ өкіметі түзету жобаларын мемлекеттік думаның бірінші оқылымында қарастыруына дейін тағы да пысықтау керек деп есептейді»). Мен шынтуайтуында бұл жаңадан жасалғанға байсалмен қараймын. Ал біртұтас технология жөнінен ГК 77-ші тарау жұмыс жасамай қалды –оны 4 жыл өте олар «РФ экономикалық конституциясынан» доғал алып қояды, ГК олар қайсы бірімен айбынды ұрандатады. Бұл «ашық жариялау келісіммен» тағы сондай болады деп ойлаймын. Және де ол CreativeCommons жалпы негіздепайдалануда еш кедергі жасамайды. Өзге тағы сұрақ, егер кейін олар бір жерлердеВАС-тыңкезекті пленумында талдаса, CreativeCommons– конклюдент акцептісімен екіжақты мәмілесі емес, бұл сондай ашық жариялау келісімінің түр тармағы және осылайша заңның тегеурiндi нұсқауына осы жаңа жасалған түрде қайшы келеді...Міне сонда “ой”болады.[77]

–Анатолий Семенов, РФ ГД мәдениет Комитетінің инновация мен экономика жөніндегі төменгі комитет төрағасының кеңесшісі 

29 сәуір 2011ж. президент Дмитрий Медведевтың интернет-қоғамдастығымен, оған Creative Commonsлицензиясы туралы баяндалған кездесуі болды. Сонымен бірге, Медведев,жазушылардың өзінің атына жазған, жоба заңы өзгертілгендіктен еркін лицензияларды қарақшылық насихаттаушысы атаған, хаты туралы абсолютті хабардар болмағаны анықталды.[78]

11 мамыр 2011 ж. Игорь Щеголов, «т.н.“еркін лицензия” пайдалану тәжірибесін кеңейту қажеттігін » атап өткен баяндама жасады және Біз еркін лицензия енгізу мәдениет алмасуды үдетеді, үйренулер ортасы және бағдарлама кодын бірге жазғысы келетін өңдеуші командаларретінде, Интернет пайдалану мүмкіншіліктерін өсіреді деп есептейміз. Бұл, қайталаймын, күрделі екі құрама мәселе, және біз биылғы жылы авторлық құқық қорғаумен айналысатын ортаны, авторларды, ұйымдардыжұмылдырумен, сол құқық иегері мен қолданушының арасындағы балансты қалпына келтіру және дұрыс шешім қабылдауға мүмкіндік беретін қағидаттарды табуға үміт артамыз. " "маңызды бірегей цифрлы белгі жасау. Бұл авторлар құқық нысанының есебін жасайтын, ашық жалпыға түсініктіжүйе құруға мүмкіндік береді. Ары қарай құқық иегері өзі шешуге құқылы: әлде ол бұны еркін қолданысқа беріп, жарнамалық үлгіден табыс табуға немесе ол осы нысандарға жабдықтар алатын болады, бірақ бұл ретте онда, қанша пайдаланушы, қашан, қандай көлемде оның өнімін пайдаланғанынан дәл ақпараттар болады. Бұл, соның ішінде CreativeCommons,GPL сияқты және оларға ұқсас лицензиялар енгізуді болжайды. Біз осындай жұмысты бастап кеттік. [79] – Игорь Щеголов

18 мамыр 2011ж. Вадим Колосов баяндады, ұсынылған ГК 1233 бап түзетулері «лицензиялардың мәндерiн бұрмалайды және қазіргіге қарағанда нашар жасайды» [57].

19 мамыр 2011 ж.РФ палатасыСауда-өнеркәсiптiкғимаратында « “Еркін лицензиялар” немесе құқыққа шек қою?» ғылыми дөңгелек үстелі өтті.

Азаматтық кодекске ұсынылған түзетулерүш сағатқа созыла талқыланды. Виталий Калятин, CreativeCommonsлицензияы Ресейде жұмыс жасамайды деп сендіре жалғастырды және «құқық шек қою» талғаулы механизмін ұсынды[80].IBM компаниясының заң кеңесшiсi, қолданыстағы заң шығару шарттарымен еркін лицензия пайдаланылуы әбден мүмкіндігін көрсетіп,ұсынылған әдіспен келіспеді. Онымен қоймай, заңгер, енгізілген өзгерістер ашық лицензиялар айналасында екі ұштылық атмосфера тудыруы мүмкін: «төрешілер арнайы шаманың бар екендігіне сілтей, еркін лицензияға заң күшінде қарсы болатын тәуекел барлығынан» сақтандырды. Отырысқа қатынасқан экономикалық ғылымдар кандидаты Сергей Середа өзінің блогында РФ ГК-ке ұсынылған түзетулердің мағынасыздығына түсінік берді. Қорытындысында, көңіл көншiтпейтiн тұжырым істелген: « Еркін және ашық келісім-шарт лицензияларын мойындаудан бас тарту іс-жүзінде ресейлік авторлар /құқық иегерлеріне өз туындыларын таратуда FOSS және CC лицензияларын қолдануға тиым салады». Заң ғылымдарының кандидаты Д.А. Савельев «әлемдік тәжірибеде кеңінен қолданылатын, авторлық құқық жүретін барлық мерзімге жарамды, әлемнің барлық аумағында тіркелуге және басқа да таптаурын рәсімдерге мемлекеттік органдардың қатысуын талап етпейтін Creative Commons, GNU және басқа да еркін лицензияларды «құқықты шектеу»механизмін сынап сөз сөйледі.»[81]

2011 жылдың 31 мамыр – 1 маусым аралығында Мәскеуде ЮНЕСКО-ның халықаралық семинарында сарапшылар бірауыздан Creative Commons лицензияларының «қолданыстағы құқықтық өріс аясында» екенін атап өтіп, еркін лицензияларға байланысты РФ ГК IVбөлімінің ұсынылған түзетулері жағдайға айқындық бермейтінін, осындай лицензиялар қосымша сұрақтар тудыратынын мәлімдеді. [82]

2 маусым интернет-қоғамдастығы өкілімен кездесу қорытындысында президент 2011 жылдың 1 тамызына дейін тапсырма берді « Ресей Федерациясы азаматтық заң шығаруына, туынды авторлары үшін өз туындыларын шектелмеген тұлғалар шеңберінде еркін лицензия (Creative Commons, GNU FDL ) шарттарымен бекітуге бағытталған өзгертулер енгізу туралы ұсыныстар дайындау» (жауапты адамдар: Щеголев И.О., Яковлев В.Ф). [83].

2011 ж. 12 шілдеде тапсырмалар Тізімі п.1 сәйкес, Ресей Федерация Президенті Д.А.Медведевтің РАЭК және Уикимедиа РУ интернет-қоғамдастығы өкілдерімен кездесу қорытындысында ГК өзгерту жобасына жаңа ұсыныстар мен ескертулер тапсырылды. Берілген түзету версиясы РФ Президентінің тапсырмалар тізімі п.1 бойынша, байланыс және РФ жалпылай коммуникация Министрлігі жанынан құрылған жұмысшы тобы мүшелері қарауына тапсырылды.[84]

Құқық иесі өзіне тиесілі еркін түрдегі РИД қолдану мүмкіндіктері туралы өтініш жасай алатындығы ұсынылады. «Көрсетілген өтініш, федералды органдар зияткерлер меншігі бойынша орындаушы өкіметінің арнайы сайтында орналастыру жолымен жасалынған болуы керек» сөйлеміндегі «жасалынған болуы керек» сөздері «жасалынуы мүмкін» сөздеріне өзгерту жасалынуы ұсынылады. Сонымен бірге, келісім-шарттың жазбаша түрі, лицензия келісім-шарттары Интернет желісінде шартты орналасқан жағдайда және қайта шақыру құқығын жою, туындыны қолдану құқы біріктіру келісім-шартымен сәйкестене жеткізілген жағдайда, сақталған болып есептелетінін анық көрсету ұсынылады. [85]

Бұдан басқа, РАЭК -ке жеке мүліктік емес құқығын иесіздендіруге рұқсат етуге шешті, ал дәлірек «қол сұқпау құқығы», қашан автормен «туындыны еркін өзгерту мүмкіншілігі анық ескертілгенде».

Заңгер Павел Протасов РАЭК-ті сынап және түзету авторлары «туындыларға қол сұғу бұзылуы» шығармашылық туындысын құраудан айырмашылығы қандай екендігі туралы бұрынғы дауласудың құрбаны болғанын айтады.

«Көптеген “еркін лицензиялар” құқын осы қайта қарауға береді, сондықтан ондай жаңа кіргізуден тиер пайда аз болады. Ал келтірер зияны болуы мүмкін: бағдарламаға, бэкдор тарату сияқты қаскүнемдікпен енгізілген жағдайда өзгерту жасаса, автор өз авторлық құқын қорғау мүмкіншілігінен айрылады. Жалпы айтқанда, нашар идея», – деп Протасов баяндайды. Сонымен бірге ол өзгертуді тағы пункт реттерімен сынайды. Ол, қарақшылықпен күресушілер де, олардың идеологиялық қарсыластары да (балдақ/үлкен шеге - костылей ) ыбырсытумен айналысады және бұдан ешқандай жақсылық шығуы мүмкін еместігін жазады. [50]

3 тамызда РАЭК сайтында жаңалық хабарланды, РФ Президенті Дмитрий Медведевтің интернет-саласының өкілдерінің қорытындысы бойынша №1 тапсырмасы орындалды – РФ Мемлекеттік байланыс және жалпылай коммуникациясы кодификация және азаматтық заңнама жетілдіру Кеңесімен, электронды коммуникация Ресей Ассоциациясымен, НП «Уикимедия РУ», РФ Президенті жанындағы жеке құқық Зерттеу орталығымен, қоғамдық ақпарат даму Институтымен және құқық иегерлері өкілдерімен бірігіп, РФ Президентіне баяндама дайындалды. [86]

Қолданыстағы Ресей заңнамаларын талдау (анықтама қағазы тіркелген) сіздің алдыңызға қойылған тапсырмаларды шешу үшін Ресей Федерациялық Азаматтық кодексіне (ары қарай РФ АК) келесі өзгертулер енгізу керектігін көрсетті: 1)РФ АК бірінші бөлімі – ақпаратты-телекоммуникациялық желісіндегі келісім-шарт қорытындысын, соның ішінде Интернет желісіндегі, нақты конклюдентті әрекеттер жасау жолымен (мысалы, аталмыш «айғайды» немесе туындыны пайдалануының басы) оның жазбаша түрдегі қорытындысына теңестіру; 2)РФ АК 69 тарау (1235 – 1239 РФ АК) –лицензиялы келісім-шарттардың авторлық және аралас құқықтарын біріге пайдалануға қатысты жеңілдетілген тәртіппен шығарылуын қарастыру, жеке алғанда, болашақта пайдалануға жаңа (қайта өңделген) туындыларды немесе аралас құқықтарды сол шарттарда осындай негізгі келісім-шарттарға енгізуді қарастыру мүмкіншілігі; 3)РФ АК 1235 бап. 6 пункт – ақысыз келісім-шарт шығаруға рұқсат етілетін, коммерциялық ұйымдар мен ерекше емес лицензиялар арасында, авторлық және аралас құқық пайдалануда ақысыз құқық беретін талабын сақтау шартында, еркін лицензиялау шарты жиі болып келетін мөлшерін енгізу; 4)РФ АК 1266, 1269 және 1315 баптары – шектеу құқығына әсер ететін қайта шақыру және туындыға қол тигізбеу және орындалуын, РФ АК жаңа 1233 бап. 6 пунктпен қарастырылуы керек болатын, сонымен қоса, лицензия келісім-шарттар бірігуі жеңілдетілген тәртіппен шығарылғанда мүмкіндігін жасауды қарастыру; 5)РФ АК 1233 бап – құқық иесінің ашық жариялаумен біржақты тәртіп орнататын өзінің ерекше құқығын ұйымдастырып: оны қоғам мүддесі үшін өзінің қалауынша шектеу [], жаңа 6 пунктпен толықтыру.

–байланыс және көпшілік коммуникациясының вриоминистрі А.А.Жаров 

Құқық иегеріне еркін пайдалану үшін, өз зияткерлік қызметінің нәтижелерін беретін қосымша механизм ретінде, ерекше құқық жарлығы туралы 6 пунктпен толықтырып РФ АК 1233 бап ұсынылады, құқық иесінің ашық жариялаумен біржақты тәртіп орнататын өзінің ерекше құқығын қарастыратын: оны қоғам мүддесі үшін, сәйкес өтінішті федералды органның орындаушы өкіметінің сайтына орналастыру жолымен,өзінің қалауынша шектеу. Біржақты келісім түрі осындай бұйрыққа таңдалған, бұдан шығатыны,өз болуымен көзқарасы жағынан, қолданыстағы ресей азаматтық заңнамаларына ұқсас әрекеттер келісім-шарт болып танылмайды, ол тек біржақты көңіл білдіру. РФ АК 1233 бап 6 пунктте қаралған механизм, Creative Commons , дегендейін еркін лицензия пайдалану мүмкіндігін жасап әрекет ететуінен ерекшеленеді. Бұл институт еркін лицензияның альтернативі болып табылады және ресей құқық иегерлеріне берілген мөлшерді жеңіл қолдануға мүмкіндік жасайды. Есепке алу, еркін лицензияның лицензиялық келісімі көбінесе ағылшын тілінде беріледі, РФ АК 1233 бап 6 пункт мөлшері, көрсетілген тілді игермеген құқық иегеріне, шектелмеген тұлғалар шеңберінде ғылыми шығармашылығының, әдебиет немесе өнер әлде аралас құқық нысандарының өзіне тиесілі мүмкіндіктерін пайдалануға рұқсат етеді. [].

 –Анықтама қағаз, байланыс және көпшілік коммуникациясының вриоминистрі А.А.Жаров 

Жеке құқық Зерттеу орталығы сұрақты оқып білуге және баға беру салдарына, осы сұраққа тіпті бір жыл жұмсалғанына қарамастан, қосымша уақыт сұрайды. Сайлау алды кезеңі ерекшеліктерін есепке ала, заң шығарушылардан түбірлі өзгерістер күтіп қажеті болмағандықтан, РАЭК пайымдауынша, сұрақтың осы тәріздес созылып кетуі саналы сипатта бола алады.[87]

Украина

Attribution-NonCommercial-ShareAlike 2.0, Attribution 3.0 және Attribution-NonCommercial-ShareAlike 3.0 лицензиялары украин тіліне аударылған. Ресми сайты [88] қолданыста және уикиде беттер [89] бар. Украина Creative Commons - Creative Commons[90] филиалдарының ресми тізіміне енген. Украина заңдарына түзетулер енгізуге әрекет жасалған болатын, бірақ ол орындалмады [91]. Электронды сандық қолтаңбаның болу міндеттілігі Украинада лицензияны қолдануға кедергі [92]. Болашақ Украина қарақшылар партиясы Creative Commons-ты қолдайтынын жариялады [93].

Қазақстан

«WikiBilim» қоғамдық қоры Қазақстандағы Creative Commons лицензияларын дамытушы коммерциялық емес ұйым болып табылады. Қор 2011 жылдан бастап Creative Commons лицензиясының негізінде жұмыс істейтін «Қазақстанның ашық кітапханасы» атты жобасын жүзеге асырды. Аталған онлайн кітапханада 3500-ден астам әдеби шығарма, 200-ден астам автор, 150 аудиокітап және толық жатқан видео, аудио материалдар қамтылған. Сондай-ақ кітапханажа қазақ тілінің онлайн сөздігі жұмыс істейді. 2012 жылы қыркүйекте қоғамдық қор Лоуренс Лессигтің «Free Culture» («Еркін мәдениет») кітабын қазақ тіліне аударып, жарыққа шығарды. Бұдан бұрын Creative Commons лицензияларын Қазақстанның қарақшылар партиясы жүзеге асырған болатын.

Қырғызстан

Қырғызстанда Creative Commons лицензияларына соттық жүргізілді. Қырғызстанда Creative Commons лицензиясын қолдану мүмкіндіктері жайлы есеп беруді «Интернет саясатының Азаматтық бастамасы» Қоғамдық қорының тапсырысымен «Каликова энд Ассошиэйтс» компаниясының заңгерлері дайындады [96]. Сонымен қоса, тәуелсіз сараптамашы, бұрынғы патенттік үйретуші А.Вандаевтың [97] қорытындысы жарияланды. Екі құжаттың нәтижелері бір-біріне толықтай қарама-қарсы [98].

Creative Commons лицензиялары мен құралдары

Лицензиялардыңың толық сипаттамасы, олардың ортақ ерекшеліктері және оларды пайдаланатын жобалардың тізімі жеке бетте орналасқан. Creative Commons лицензиялары мен құралдарын пайдаланатын жобалар ===Мемлекеттік сайттар мен халықаралық ұйымдар=== [127] [128] •Ресей Президентінің сайты •Башқұртстан Президентінің веб-сайты •Волгоград облысының ресми порталы •Свердловск облысы губернаторының сайты •Роснано •АҚШ Президентінің сайты •Армения Президентінің сайты •Болгария Президентінің сайты •Грекия премьер-министрінің сайты •Корей Президентінің сайты •Мексика Президентінің сайты •Нидерланд Мемлекеттік порталы •Британ кітапханасы •ЦЕРН •ЮНЕСКО

Білім беру мекемелері, энциклопедия және білім беру материалдары

•«Public Library of Science» ғылыми журналы •МГИМО •ММУ •Флорида университеті •Мичигана Университеті •Уикипедия •Google Knol •Уикия •Массачусет технологиялық институты •ЖШС Қазақ энциклопедиясы [129] •Europeana •Уики оқулық •Уикивидтер •Уикиверситеттер •Луркмор •Wikivoyage •Өмір энциклопедиясы •Last.fm

Блоггерлер/ фотосуретшілер

•Алексей Навальный •Рустем Адагамов •Алексей Юшенков •Илья Варламов •Олег Козырев •Павел Протасов •Ивана Бегтин •Антон Меркуров •Компьюлента •Глобальные Голоса

Суреттер

•Уикисклад •РИА жаңалықтар •Flickr •Picasa •Panoramio •Internet Archive •Сергей Шнуров

Музыка

•Жилберту Жил •Jamendo сайтындағы музыканттар •Internet Archive сайтындағы музыка •Radiohead •Snoop Doog •Nine Inch Nails •Beastie Boys •Youssou N’Dour •Tone •Curt Smith •David Byrne •Yunyu •Kristin Hersh •Free Music Archive [130]

Кітаптар

•Александр Долгин •Кори Доктороу •Лоуренс Лессиг •Машина смерти •Павел Протасов •Google Кітаптар •Libri Vox (аудио кітаптар)

Видеолар

•YouTube •Vimeo •Blip.tv •Al Jazeera •TED •Голос Америки •Blender Foundation •Star Wreck •Nasty old people

Картография

•OpenStreetMap •OpenStreetMap[131] базасындағы жоба •Wikimapia •Уикискладтағы кейбір карталар

Жаңалықтар

•Уики жаңалықтар •Жеке тілші •Indymedia •PanARMENIAN.Net

Тағы басқалары

•Adobe[132] •Coca-Cola[133] •Сорос қоры •Open Source Initianive •Free Software Foundation •Linux қолданушы Мәскеу тобы •Ресей Mozilla •ЦЕТИС •Radio-T •Родовод •Ричард Столман [134]

ПІКІРЛЕР

Бағалау

Creative Commons – бұл баршаға түсінікті халықаралық тіл. [87] – Сергей Плутаренко, РАЭК

Құдайға шүкір, Creative Commons лицензиялары әлемге бағдарлама өнімдерін ешқашан озбырлық қылған жоқ. Creative Commons – революциялық ешнәрсе өздеріне жүктемейтін, мәнісінде, қолданыстағы құқық мөлшерлеріне апаратын, қызықты, әдемі смайликтер жүйесі, пикторгамма және билеп жүрген адамтәрізділер. [135] – НП ППП директоры Дмитрий Соколов

Сын

Creative Commons пайда болған бір жылдың ішінде іс жүзінде ешқандай сынға ұшырамады. Дегенмен қазір көбейіп келеді.

Атрибуция талаптары

Creative Commons-тың негізгі 6 лицензиясы туындылардың авторы туралы ақпарат беруді талап етеді [136].

Әдеттегі қателіктер

Еркін ПО лагері жақтаушыларының сыны көбінесе лицензияның негізгі жүйесінің талаптарының болмайтынын белгілейді. Мысалы CreativeCommons әр түрлі лицензиялары, контентті коммерцияда пайдалануға және туынды жұмыстарын құруына рұқсат етуі әлде етпеуі мүмкін, бірақ Creative Commons , ең жақсы таза «Барлық құқық сақталынған» сияқты, ондай лицензияларды бірдей қолдайды. Лицензиялар ішінде, әртүрлі құқықтарға байланысты, дамушы ел болып келеді ме және өзгерту болмаған жағдайда, кез келген тарату жұмыстарына тиым салатын [138]сияқты бұрын ұсынылды. Сонымен барлық лицензиялар аты Creative Commons - тан басталады, осыдан, кейбір қолданушылар және тіпті құқық иегерлері де бір ғана Creative Commons лицензиясы болады екен деп есептейді және өз жұмыстарын осы тәрізді болмаған лицензия астынан шығарады. Сонымен көбі еркін емес CC BY-NC-SA және CC DY-NC-ND жобалайды. Кейбірі содан Creative Commons-ты «Open Sours» және еркін туындыларға теңестіреді.

Мәселе тереңдетіле түседі, нақты лицензия көрсетілмеген, өзге тетіктер арасынан лицензия тетігін көрсету үшін Creative Commons ұсынады – оның лицензиясын пайдаланғанда оның СС сайтында тек сілтеу түрінде көрсетіледі.

Берілген мәселені шешудің бірден-бір қадамы 2008 ж.ақпанда лицензиялар бетіне, еркін туындылар мәдениетін, арнайы «баспа» анықтау жұмыстарын қосу болды. Лицензия таңдау бетінде сияқты, еркін емес лицензиялар бетінде де ешқандай ескертпелер қойылмады.

NS Кейде авторлар, өз жұмыстарын шынымен де коммерциялық мақсатта қолдануға жиналмайды, керек болған жағдайға коммерциялық пайдалануға тиым салады (яғни, СС лицензия анықтауларымен, көлеміне байланыссыз ақшалай пайда алу мақсатында қолдану), сонысымен оны қолдануды сол бар мерзімге, автордың өлген күнінен бірнеше ондаған жылға едәуір шектей, бұл жұмыстар еркін лицензиямен сәйкеспейтіндей жасайды. 2008 ж. 18 қыркүйекте Creative Commons коммерциялық және коммерциялық емес пайдалану жұмыстарының айырмашылықтарын, авторларға, коммерциялық қолдану тиым салуы және рұқсат етілуі нені білдіретіндігін жақсырақ түсіндіру мүмкіндігі болуын, зерттеуді бастады.

Әр түрлі

Жаңаша жүйе копирайт қолдаушылары, Creative Commons жасаушылардың құқықтарын алып қоятынын сендіреді (дегенмен, расында жасаушылар өз туындылары бөлігінен өздері бас тартады, Creative Commons қолдануды ешкім де мәжбүрлемейді.)

Сонымен қоса кейбірі, Creative Commons копирайттың жаңаша жүйесін бұзатынын пайымдайды; олар өз жұмыстарын салыстырмалы еркін пайдалануға рұқсат берушіні кінәлайды, кім оны жасамаған, олжалар солардікі деген олардың пікірінше әділетсіздікте. (қараңыз, с.с. en: Parable of the broken window). [145]

Сот прецеденттері

Creative Commons лицензиясына қатысты сот үдерісі сирек болады, дегенмен СС оншақты жыл айналасында қолданылуда және жүздеген миллион шығармашылық туындылары СС лицензиялары астынан жарияланған. СС, бұл сот үдерістерінің болмауы кең қолданыста және өз лицензияның түсініктілігінің куәсі деп есептейді. Оған қарамастан, СС лицензиялары олардың қалай және немен жұмыс істейтінін бекітуші сот шешімдерін Creative Commons бағалайды. [146]

SGAE Фернандесқа қарсы (Испания, 2005-2006)

2005 жылдың аяғында испан қоғамдығы коллективті басқару құқығы Sociedad General de Autores y Editores (SGAE) бардың иесін, музыканы көпшілікке ашық орындау үшін үш жыл лицензиялық жинауды төлемегендіктен сотқа берген. Сот SGAE претензиясын арыз қабыл алмады, өйткені бардың иесі, оның барында ойналған музыка Creative Commons лицензиясы астынан музыканттармен лицензияланған және сәйкес, SGAE лицензиялық жинаудың бөлінгенінен талап етуге құқы болмайтынын [147] дәлелдеді.

Карри Audax -қа қарсы (Нидерланд, 2006)

Адам Карри Flickr сайтында өз фотосуреттерін CC BY-NC-SA лицензиясы астынан жариялады, кейінірек оның бөлігін нидерланд таблоиды «Audax» қайта шығарды. Карри таблоидты, фотосуреттерді коммерциялық журналда қолданып және Creative Commons лицензиясының сілтеуін көрсетпей CC BY-NC-SA лицензиясының шартын бұзды деп сотқа берді. Таблоидтың өкілдігі, Flickr фотосуреттерін қолдануға рұқсат етілген, өйткені басқалары сияқты көпшілікке ашық жариялауға («publik») белгіленген деп баяндады. Сонымен қоса, фотосуреттің орнына төлеу көзқарасы жағынан бағалылығы болмаған, өйткені ол онлайн тәртібінде, көпшілік қарауға қол жетердей болған деп баяндалған. Нидерланд соты, бұдан былай таблоид, Карри рұқсатымен [148] немесе Creative Commons лицензиясының көрсетілген шарттарында суреттелген фотосуреттерден басқа, Flickr фотосуреттерін пайдаланбауы тиіс деп қаулы шығарды.

Чанг Virgin Mobile қарсы (АҚШ, Техас, 2007-2009)

2007 жылы австралиялық Virgin Mobile компаниясы 15 жасар қыз баланың фотосуретін өз жарнамасында қолданған. Фотосурет, суретшінің өзі Flickr сайтына жіберген сол сайтынан алынған болатын. Сайтта фотограф туралы мәліметте CC BY лицензиясы көрсетілген.

Қыздың ата-анасы мен фотограф Техасс округтік сотына, авторлық құқ бұзылып және жеке өмірге басып кіргені үшін Virgin Mobile-ге және Creative Commons-ке авторларға лицензия туралы тиісті хабарлау болмағандығы үшін қарсы арыз береді.

Фотограф саларда, Flickr сайтында берілген тізімнен лицензияны өз қолымен таңдап алған, оның фотосуреттерін жарнамада коммерциялық мақсатта пайдалану ол үшін күтпеген жағдай болған. Фотограф айтуынша, ол таңдаған лицензияның мәнін түсінбеген (жеке алғанда, ол авторлық құқ лицензиясының ерекше сұрақтарды, бірақ жеке өмір қорғау сұрақтарын емес, реттеп отыратынын түсінбепті);соған байланысты арыз Creative Commons талабына кірістірілді.

Алайда, арада бес ай өткенде арызданушылар Creative Commons қатысты талаптарын өз еріктерімен қайтып алды. 2009 жылы Техасс округтік соты жеке юрисдикция болмағандықтан бас тартты: австралиялық компанияның фотосуреттерді қолдануы келісім-шарт қарауымен мойындалды, бірақ олар жеке юрисдикция констатациясы(фактіні көрсету) үшін жеткіліксіз болды [149].

Якобсен Катцерға қарсы (АҚШ,2008 – 2010 )

Темір жол үлгілерімен әуесқойланған Роберт Якобсен, үлгідегі темір жолмен бір мезгілде көптеген поездар қозғалысын бақылау үшін ашық бағдарламалық қамтамасыз ету ойлап шығарды және Artistic License еркін лицензиясы астынан жариялады. 2008 жылы ол Мэтью Катцер , Кевин Рассел және KAM Industries компаниясына, Якобсеннің өз бағдарламалық қамтамасыз ету жұмысын, жабық кодпен ұқсас тапсырмаларды орындауға және лицензия талабына сай, қандай да бір қосымша ақпарат көрсетпей, пайдаланғандары үшін, қарсы арыз берді. Сот бірінші сатысында, қаралып отырған лицензия – бұл тараптар арасындағы шарт жасау және құқықтық қорғау бұзылғанда авторлық-құқық қорғау емес, шарт жасау аясында қарастырылуы керек деген қаулы шығарды. Шығармашылық туындыға қатысты лицензия талабын сот негізсіз ұлғайтылған, автордың бастапқы ерекше құқынан шықпайтын деп шешті. Жауап берушілердің әрекетіне байланысты пайда болған, арызданушының нақты шығыны көрсетілмегендігінен, сот арызданушының талабын қанағаттандырудан бас тартты. Бұл шешіммен АҚШ-тың федералдық округ бойынша Шағымдану сотына шағым арыз берілді. Шағымдану кезінде Creative Commons атынан «amicus curiae» шығып, аудан сотының шешімінен бас тартуын сұрап сөз сөйледі. Шағымдану соты істі авторлық құқық заңнамасы аясында қаралуы мүмкін деп қаулы шығарды және оны аудан сотына қайтарып берді. Одан өзге, туындыларды еркін лицензия шартымен лицензиялау, құқыққа қатысты шығып қалатын экономикалық құрастыру жоқтығын білдірмейді. Туындыларды көпшілікке ашық шарттағы лицензиямен құру және тарату салмақты, оған қоса экономикалық та артықшылық береді және олар әдеттегі лицензиялық төлемдер аясынан көп шығып кетеді. Мысалға, бағдарлама авторы өз бағдарламасының базар үлесін, оның құрамдар бөлігін ақысыз беріп, көбейте алады. Ұқсас программист немесе компания өзінің локильді өсуіне немесе ашық бағдарламалық қамтамасыз етуді дамыта және қолдай, халықаралық атақ үшін жұмыс істей алады. Өнімнің жақсаруына қандайда бір сарапшы тездете әрі ақысыз қосыла алады, мүмкін, тіпті құқық иесіне белгісіз біреу.

... Artistic License анық тұжырымдауы, экономикалық құқықты көпшілікке ашық лицензия сияқты қолданғанда, қорғау шартын қамтамасыз етеді. Бұл шарттар құқықты өзгерту және бағдарлама пакеті мен файлға кірістірілген таратуды реттейді. Құқық иегерінің айқындыққа талабы және модификация кодының тарихы ашық жобаның беттеріне келушілерді тартуға, және бұл құқық иегерінің маңызды экономикалық мақсатта заңмен қорғалуы тиістілігін жобаның келесі пайдаланушыларына хабарлауға тікелей қызмет етеді. Осындай ақпарат тарату басқаруының көмегімен құқық иегері ашық шығармашылық жобаға қатынасушылардан барлық жасалынған басқалай өзгерістермен бастапқы құқық иегеріне жетіп, талап ете тартады және барлық қалғандары үшін, құқық иегері өз программасын қолданғанда хабарлау алады және бағдарламаның келесі версияларын құрғанда пайдалануы мүмкін болатын өзгелердің білімін тартады. Экономикалық құрама мойындау, еркін лицензиялар жайлы сот тәжірибесі облысында маңызды прецедент болды. Істің соңы тараптар келісімімен реттелетін болды. [150].

Lichodmapwa қарсы L’asbl Festival de Thetre de Spa (Бельгия, 2009-2010)

Дереккөздер

1. common adjective (USUAL) - definition in British English Dictionary & Thesaurus - Cambridge Dictionary Online
2. definition of common from Oxford Dictionaries Pro Мұрағатталған 1 желтоқсанның 2011 жылы.
3. Common | Define Common at Dictionary.com
4. «commons» в переводных словарях — Яндекс.Словари(қолжетпейтін сілтеме)
5. Произношения для слова commons
6. Произношения для слова common
7. The Public Domain, James Boyle. Басты дереккөзінен мұрағатталған 31 тамыз 2011. Тексерілді, 5 ақпан 2010.
8. History of Creative Commons. Басты дереккөзінен мұрағатталған 31 тамыз 2011. Тексерілді, 8 қараша 2009.
9. The Power of Open: over 400 million CC-licensed works, with increasing freedom — Creative Commons Мұрағатталған 1 шілденің 2011 жылы.
10. Metrics — CC Wiki
11. Поиск по лицензированному контенту Creative Commons