Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Әбу Абдуллаһ Әмір ибн әл-Ас әл-Құрайыш (араб.: عمرو بن العاص; шам. 573, Мекке — 6 қаңтар 664, , Мысыр) — VII ғасыр араб қолбасшысы әрі мемлекеттік қайраткер. Мысырға жорықты бастап барған.
| Әмір ибн әл-Ас араб.: عمرو بن العاص | ||
 | ||
| Лауазымы | ||
|---|---|---|
| ||
| 661 — 664 | ||
| Ізашары | Мұхаммад ибн Әбу Бәкір | |
| Ізбасары | белгісіз | |
| Өмірбаяны | ||
| Діні | ислам | |
| Дүниеге келуі | шам. 573 Мекке, Хиджаз | |
| Қайтыс болуы | 664 , Каир, Мысыр | |
| Әкесі | әл-Ас ибн Уәил | |
| Анасы | ан-Набиға бинт Хұзайма | |
| Жұбайы | Умм Күлсүм бинт Үкбе және Рита бинт Мұнаба бин Хаджадж | |
| Балалары | Абдуллах ибн Әмір мен Мұхамед ибн Әмір ибн әл-Ас | |
| Әмір ибн әл-Ас Ортаққорда | ||
өңдеу  | ||
Өмірбаяны
Оның толық аты-жөні - Әбу Абдуллаһ Әмір ибн әл-Ас ибн Уәил ибн Хашим ибн Саид ибн Сахм әл-Құрайыш. Шамамен 573 немесе 583 жылдары Меккеде дүниеге келген. Әмір Меккедегі ең беделді Құрайыш көсемдерінің бірі болды және ұзақ уақыт бойы мұсылмандарға қарсы әрекет жасады. Дәл осы адам Эфиопияға қоныс аударған мұхаджирлерді тұтқындап, алып үшін жіберілген. Мұсылмандар Меккеден Мединеге қоныс аударғаннан кейін, оларға қарсы Бәдір, Ухуд және ордағы шайқаста шайқасты. 628 жылы Худайбия бейбітшілік келісіміне қол қойылғаннан кейін Әмір ибн әл-Ас исламды қабылдады.
Меккені жаулап алудан сәл бұрын Джузам, Лахм, Кудааа, Амила және Узра тайпалары мұсылмандарға қарсы әрекет жасамақ болған. Бұған жауап ретінде Мұхаммед пайғамбар оларға қарсы жасақ жинауға бұйрық беріп, оның басында Әмір ибн әл-Асты қойды. Мұсылмандардың жақындағанын көріп, осы тайпалардың қарулы күштері бытырап кетті және Әмір өзінің жасағымен бірге Мединеге қайтты.
Меккені жаулап алғаннан кейін Мұхаммед пайғамбар Әмір ибн әл-Асты пұтын жоюға жібереді. Осыдан кейін Әмір Мұхаммед пайғамбардың хатын осы аймақ билеушісіне жеткізу үшін Оманға барып, 632 жылы пайғамбар қайтыс болғанға дейін сол жерде болды.
Халифа Әбу Бәкір кезінде Әмір сәтті күресіп, содан кейін Византиямен соғысқа жол тартты. Ол қатысып, әскери жорыққа бастамашы болды. Ол бұл туралы халифа Омардан сұрады және халифа біраз ойланғаннан кейін осы жорыққа рұқсат берді. Әмір әл-Зүбәйір ибн Әууәм басқарған әскермен бірге Мысырдың византиялық наменгер Мукавкастың қарсылығын бұзып, көп ұзамай Мысыр халифат әскерінің қол астына өтті. Омар Әмірді Мысырдың наменгері етіп тағайындады, бірақ салық саласындағы заң бұзушылықтар туралы шағымдардың салдарынан халифа Осман оны бұл қызметтен босатты. Осыдан кейін Әмір ибн әл-Ас уақытша саясаттан алшақтап, халифа Әлидің билікке келуімен оған қайта оралды.
Халифа Әли кезінде Әмір Сирия билеушісі Мұғауияны қолдап, оның әскерін басқара бастады. Халифа Әли өз өкілін Сирияға жіберген кезде Мұғауия мен Әмір халифа Османды өлтірушілерді жасырды деп айыптап, жаңа халифаға ант беруден бас тартты.
Сиффин шайқасы
Халифа Али сириялықтардың қарсылығын бұзуға тырысып, оларға қарсы тұрды. Халифаның әскері Сиффин шайқасында сәттілікке қол жеткізгеннен кейін Әмір ибн әл-Ас өзін үмітсіз жағдайда сезініп, сарбаздарына Құран бұрама қағаздарын найзаларының ұшына жабыстыруды бұйырып, Құдайдың үкімін сұрады. Халифа Әли айналасындағылардың қысымымен жанжалды аралық сотта шешуге мәжбүр болды. Осы сот үдерісінде екі соғысушы тараптың өкілдері халифа Әлидің де, Мұғауияның да тақтан бас тарту туралы куәлік беріп, содан кейін жаңа халифаны сайлау керек еді. Халифа Әлидің өкілі - Әбу Мұса әл-Ашғари Әлидің де, Мұғауияның да тақтан түсуін жариялады, бірақ Әмір ибн әл-Ас күтпеген жерден Мұғауияның тақтан бас тартуы туралы жариялаудан бас тартты. Аралық сот ешқандай нәтижеге әкелген жоқ және халифаттағы . Сиффин шайқасынан кейін Әлидің жағдайы күрт нашарлады, өйткені кейбір Сиффиндегі бітімге келуге мәжбүр еткен бұрынғы жақтастары оны тастап кетті. Оларды «харижиттер» деп атай бастады.
Мысыр
Әмір ибн әл-Астың әрекеттері Сирия әскерінің күшеюіне және шабуылға шығуына мүмкіндік берді. 658 жылы Әмірдің әскері Мысырға кіріп, онда өз билігін орнатты. Алғашқы Таупықты халифа Әбу Бәкірдің ұлы болған Мысырдың наменгері Мұхаммад ибн Әбу Бәкір өлтірілді.
661 жылы харижиттер Әли, Мұғауия және Әмірға кісі өлтірушілер жіберді, нәтижесінде Әли өлтірілді, Мұғауия аяғынан жеңіл жарақат алды, ал Әмірдің орнына оның жақын серігі Харижа ибн Хұзафа өлтірілді. Әлиді өлтіргеннен кейін халифа атанған Мұғауия Әмір ибн әл-Асты Мысырдың наменгері етіп тағайындады. 664 жылы Әмір ибн әл-Ас қатты ауырып қайтыс болды. Ол қайтыс болғанға дейін күнәлары туралы тәубеге келіп, халифа Әлиге әділетсіз қарағанына өкінгені жайлы айтылады.
Каирде жаулап алушы әскер қолбасшысы Әмір ибн әл-Асаның шатыры тұрған жерде 662 жылы Әмір ибн әл-Ас мешіті бой көтеріп, әлі күнге дейін жұмыс істеуде.
Арғы оқылымдар
- Butler, Alfred J. The Arab Conquest of Egypt and the Last Thirty years of Roman Dominion Oxford, 1978.
- Charles, R. H. The Chronicle of John, Bishop of Nikiu: Translated from 's Ethiopic Text, 1916. Reprinted 2007. Evolution Publishing, ISBN 978-1-889758-87-9. Evolpub.com
Дереккөздер
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Әbu Abdullaһ Әmir ibn әl As әl Қurajysh arab عمرو بن العاص sham 573 Mekke 6 kantar 664 Mysyr VII gasyr arab kolbasshysy әri memlekettik kajratker Mysyrga zhorykty bastap bargan Әmir ibn әl As arab عمرو بن العاص LauazymyMysyr namengeri661 664Izashary Muhammad ibn Әbu BәkirIzbasary belgisizӨmirbayanyDini islamDүniege kelui sham 573 Mekke HidzhazҚajtys boluy 664 0664 Kair MysyrӘkesi әl As ibn UәilAnasy an Nabiga bint HuzajmaZhubajy Umm Kүlsүm bint Үkbe zhәne Rita bint Munaba bin HadzhadzhBalalary Abdullah ibn Әmir men Muhamed ibn Әmir ibn әl AsӘmir ibn әl As Ortakkordaondeu ӨmirbayanyOnyn tolyk aty zhoni Әbu Abdullaһ Әmir ibn әl As ibn Uәil ibn Hashim ibn Said ibn Sahm әl Қurajysh Shamamen 573 nemese 583 zhyldary Mekkede dүniege kelgen Әmir Mekkedegi en bedeldi Қurajysh kosemderinin biri boldy zhәne uzak uakyt bojy musylmandarga karsy әreket zhasady Dәl osy adam Efiopiyaga konys audargan muhadzhirlerdi tutkyndap alyp үshin zhiberilgen Musylmandar Mekkeden Medinege konys audargannan kejin olarga karsy Bәdir Uhud zhәne ordagy shajkasta shajkasty 628 zhyly Hudajbiya bejbitshilik kelisimine kol kojylgannan kejin Әmir ibn әl As islamdy kabyldady Mekkeni zhaulap aludan sәl buryn Dzhuzam Lahm Kudaaa Amila zhәne Uzra tajpalary musylmandarga karsy әreket zhasamak bolgan Bugan zhauap retinde Muhammed pajgambar olarga karsy zhasak zhinauga bujryk berip onyn basynda Әmir ibn әl Asty kojdy Musylmandardyn zhakyndaganyn korip osy tajpalardyn karuly kүshteri bytyrap ketti zhәne Әmir ozinin zhasagymen birge Medinege kajtty Mekkeni zhaulap algannan kejin Muhammed pajgambar Әmir ibn әl Asty putyn zhoyuga zhiberedi Osydan kejin Әmir Muhammed pajgambardyn hatyn osy ajmak bileushisine zhetkizu үshin Omanga baryp 632 zhyly pajgambar kajtys bolganga dejin sol zherde boldy Halifa Әbu Bәkir kezinde Әmir sәtti kүresip sodan kejin Vizantiyamen sogyska zhol tartty Ol katysyp әskeri zhorykka bastamashy boldy Ol bul turaly halifa Omardan surady zhәne halifa biraz ojlangannan kejin osy zhorykka ruksat berdi Әmir әl Zүbәjir ibn Әuuәm baskargan әskermen birge Mysyrdyn vizantiyalyk namenger Mukavkastyn karsylygyn buzyp kop uzamaj Mysyr halifat әskerinin kol astyna otti Omar Әmirdi Mysyrdyn namengeri etip tagajyndady birak salyk salasyndagy zan buzushylyktar turaly shagymdardyn saldarynan halifa Osman ony bul kyzmetten bosatty Osydan kejin Әmir ibn әl As uakytsha sayasattan alshaktap halifa Әlidin bilikke keluimen ogan kajta oraldy Halifa Әli kezinde Әmir Siriya bileushisi Mugauiyany koldap onyn әskerin baskara bastady Halifa Әli oz okilin Siriyaga zhibergen kezde Mugauiya men Әmir halifa Osmandy oltirushilerdi zhasyrdy dep ajyptap zhana halifaga ant beruden bas tartty Siffin shajkasyHalifa Ali siriyalyktardyn karsylygyn buzuga tyrysyp olarga karsy turdy Halifanyn әskeri Siffin shajkasynda sәttilikke kol zhetkizgennen kejin Әmir ibn әl As ozin үmitsiz zhagdajda sezinip sarbazdaryna Қuran burama kagazdaryn najzalarynyn ushyna zhabystyrudy bujyryp Қudajdyn үkimin surady Halifa Әli ajnalasyndagylardyn kysymymen zhanzhaldy aralyk sotta sheshuge mәzhbүr boldy Osy sot үderisinde eki sogysushy taraptyn okilderi halifa Әlidin de Mugauiyanyn da taktan bas tartu turaly kuәlik berip sodan kejin zhana halifany sajlau kerek edi Halifa Әlidin okili Әbu Musa әl Ashgari Әlidin de Mugauiyanyn da taktan tүsuin zhariyalady birak Әmir ibn әl As kүtpegen zherden Mugauiyanyn taktan bas tartuy turaly zhariyalaudan bas tartty Aralyk sot eshkandaj nәtizhege әkelgen zhok zhәne halifattagy Siffin shajkasynan kejin Әlidin zhagdajy kүrt nasharlady ojtkeni kejbir Siffindegi bitimge keluge mәzhbүr etken buryngy zhaktastary ony tastap ketti Olardy harizhitter dep ataj bastady MysyrMeshitke kirer esik Әmir ibn әl Astyn әreketteri Siriya әskerinin kүsheyuine zhәne shabuylga shyguyna mүmkindik berdi 658 zhyly Әmirdin әskeri Mysyrga kirip onda oz biligin ornatty Algashky Taupykty halifa Әbu Bәkirdin uly bolgan Mysyrdyn namengeri Muhammad ibn Әbu Bәkir oltirildi 661 zhyly harizhitter Әli Mugauiya zhәne Әmirga kisi oltirushiler zhiberdi nәtizhesinde Әli oltirildi Mugauiya ayagynan zhenil zharakat aldy al Әmirdin ornyna onyn zhakyn serigi Harizha ibn Huzafa oltirildi Әlidi oltirgennen kejin halifa atangan Mugauiya Әmir ibn әl Asty Mysyrdyn namengeri etip tagajyndady 664 zhyly Әmir ibn әl As katty auyryp kajtys boldy Ol kajtys bolganga dejin kүnәlary turaly tәubege kelip halifa Әlige әdiletsiz karaganyna okingeni zhajly ajtylady Kairde zhaulap alushy әsker kolbasshysy Әmir ibn әl Asanyn shatyry turgan zherde 662 zhyly Әmir ibn әl As meshiti boj koterip әli kүnge dejin zhumys isteude Argy okylymdarButler Alfred J The Arab Conquest of Egypt and the Last Thirty years of Roman Dominion Oxford 1978 Charles R H The Chronicle of John Bishop of Nikiu Translated from s Ethiopic Text 1916 Reprinted 2007 Evolution Publishing ISBN 978 1 889758 87 9 Evolpub comDerekkozder