Әжуа

АЖУА, әжуа - астарлай сөйлеп қалжыңдау, мысқылдау, күлкі ету.

Ажуалау - бір зат немесе бір кісі туралы шын ойға қарама-қарсы астарлап пікір айту арқылы сөзді кері мағынасында қолданатын стиль-тәсіл. Бірақ, ажуа кекесіннен жеңіл, әзілден өткірлеу болып келеді. Қазақ халқының аңыз, әңгіме, айтыс, шешендік сөздерінде ажуа жиі қолданылады.

Жиренше шешен мен Аяз би туралы әңгімелердегі дана Қарашаш пен қатерін тіккен хан мен уәзірді әзіл, оспақ, өткір кекесін мен күлкіге айналдырады,ажуа етеді;

Өлең-жырларда қолданылуы

Біржанмен айтысында, Сара: Көрінсін Біржан салға Ай секілді, Ақ құйрық көңіл ашар шай секілді, - деп, жорта мақтаған болып бар мінін жұрт алдына жайып салады. Ажуа адам мінезіндегі кейбір оқшау, өрескел жақтар мен ұнамсыз әрекеттерді ашып, тезге салып түзеу мақсатында қолданылады. Демек, ертеде дәстүрлі ортадағы моральдық- сақталуы мен қадағалануына ажуаның атқаратын өзіндік тәрбиелік мәні және реттеуші функциясы болды. Қазіргі көркем әдеби туындыларда ажуа-сықақ ерекше жанр түрінде қалыптасқан. Ажуаны дәстүрлі қоғамдық қатынастардың мәнді элементтердің бірі ретінде қарастыруға болады.

Дереккөздер

1. Диваев А. Бақсы // Диваев А. Этнографические материалы. Легенды, населения Сырдаринской области. Вып.V Ташкент. 1896
2. Муродов О. Аджина // Мифы народов мира. Энциклопедия. Т.1. М.: Советская энциклопедия. 1987