Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Қаскелең (орыс. Каскелен) – Іле алабындағы өзен.
| Қаскелең өзені | |
|---|---|
 | |
| Сипаттамасы | |
| Ұзындығы | 177 км |
| Су алабының ауданы | 3580 км² |
| Су алабы | Іле алабы |
| Бастауы | Іле Алатауының мұздықтары |
| • Биіктігі | 3580 м м |
| • Координаттары | 42°55′24″ с. е. 76°44′52″ ш. б. / 42.92333° с. е. 76.74778° ш. б. (G) (O) (Я) |
| Сағасы | Қапшағай бөгені |
| • Координаттары | 43°47′20″ с. е. 77°08′08″ ш. б. / 43.78889° с. е. 77.13556° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 43°47′20″ с. е. 77°08′08″ ш. б. / 43.78889° с. е. 77.13556° ш. б. (G) (O) (Я) |
| Орналасуы | |
| Ел | Қазақстан |
| Аймақ | Алматы облысы Қарасай және Іле аудандары |
Этимологиясы
Бұл атаудың шығу тарихы жайлы түрлі пікірлер бар. Олардың бірі келесі аңыз: "Бұрынғы заманда қазіргі Қаскелең аталған жерде бір байдың екі өлеңші ақын келіні болыпты. Алыс-жақыннан келген өлеңші жігіттерді айтыста жеңбей қоймапты. Сол үшін екі ақын келін, "қос келін" аталып жүріп, жердің аты "қос ақын келіннің ауылы" деп атала келе қысқартылып айтылып, "Қоскелін" боп кетіпті. Осы атауды орыс адамдары өз тіліне бейімдеп "Қаскелең" деп атап кетіпті. Қазақтар да соған еліктеп, "Қаскелең" деп атап кетіпті. Бұл атаудың шығу тарихы жөнінде басқа пікірге сәйкес, "Қаскелең" тарихи атау. Бұл жөнінде Шапырашты Қазыбек бек Тауасарұлы келесідей жазады: "Біздің елде, Қаскөлең тауында бір ауыл қалмақ бұрынғы Батыр соғысынан қалып қойған болатын. Олар бұл кезде қазақтармен етене араласатын. Тек осылардың ішіндегі әлдісі Утнас тұқымы Қарен азамат болған баласы Қаскөлеңді ертіп, ә дегенде қалмақтарды Іледен өткен жерден тосып алуға кетіпті. Қаскөлең түгіл әкесі Қарен осында туған. Қаскөлең біздің Қаскөлең өзені жағасында туғандықтан, атын солай қойған. Қаскөлең өзені таудың басынан тіке түсетін болғандықтан және қасқиып жақсы көрінетін болғандықтан Қаскөлең деп аталған. Оны қазақтарда бірде Қаскөлең, бірде Қасқасу деп атайды. Бұл тұрғыда ғалым Қойшыбаев зерттеу жүргізіп, екі нұсқаны қарастырады: біріншісі - бұл атаудың түрік сөзідерінің "каска" - "тақыр" және "елен" - "ширақ" деген сөздерінің бірігуінен жасалған, екіншісі - "Қаскелең" атауы көне түркі тілінің "қашқа" мен "йелең" сөздерінен жасалып, "тасқынды су" деген мағынаға ие.
Географиялық орны
Алматы облысы Қарасай және Іле аудандары жерімен ағады.
Бастауы
Іле Алатауындағы - 3580 м биіктіктегі екі қуатты мұздықтардан басталып, Қапшағай бөгеніне құяды.
Гидрологиясы
Ұзындығы -177 км. Су жиналатын ауданы - 3620 км2. Өзеннің еңі -30 м, ал тереңдігі -1,5м. Өзенде тасқын қауіпі бар. Салалары: Емеген, Қасымбек, Көпсай, Шамалған, Ақсай, Көкөзек, Үлкен Алматы, Кіші Алматы.
Әдебиет
- Телғожа Жанұзақ, "Тарихи Жер-су аттарының түптөркіні", Алматы, 2010.
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Қaskelen orys Kaskelen Ile alabyndagy ozen Қaskelen ozeniSipattamasyҰzyndygy 177 kmSu alabynyn audany 3580 km Su alaby Ile alabyBastauy Ile Alatauynyn muzdyktary Biiktigi 3580 m m Koordinattary 42 55 24 s e 76 44 52 sh b 42 92333 s e 76 74778 sh b 42 92333 76 74778 G O Ya T Sagasy Қapshagaj bogeni Koordinattary 43 47 20 s e 77 08 08 sh b 43 78889 s e 77 13556 sh b 43 78889 77 13556 G O Ya Koordinattar 43 47 20 s e 77 08 08 sh b 43 78889 s e 77 13556 sh b 43 78889 77 13556 G O Ya T OrnalasuyEl ҚazakstanAjmak Almaty oblysy Қarasaj zhәne Ile audandaryEtimologiyasyBul ataudyn shygu tarihy zhajly tүrli pikirler bar Olardyn biri kelesi anyz Buryngy zamanda kazirgi Қaskelen atalgan zherde bir bajdyn eki olenshi akyn kelini bolypty Alys zhakynnan kelgen olenshi zhigitterdi ajtysta zhenbej kojmapty Sol үshin eki akyn kelin kos kelin atalyp zhүrip zherdin aty kos akyn kelinnin auyly dep atala kele kyskartylyp ajtylyp Қoskelin bop ketipti Osy ataudy orys adamdary oz tiline bejimdep Қaskelen dep atap ketipti Қazaktar da sogan eliktep Қaskelen dep atap ketipti Bul ataudyn shygu tarihy zhoninde baska pikirge sәjkes Қaskelen tarihi atau Bul zhoninde Shapyrashty Қazybek bek Tauasaruly kelesidej zhazady Bizdin elde Қaskolen tauynda bir auyl kalmak buryngy Batyr sogysynan kalyp kojgan bolatyn Olar bul kezde kazaktarmen etene aralasatyn Tek osylardyn ishindegi әldisi Utnas tukymy Қaren azamat bolgan balasy Қaskolendi ertip ә degende kalmaktardy Ileden otken zherden tosyp aluga ketipti Қaskolen tүgil әkesi Қaren osynda tugan Қaskolen bizdin Қaskolen ozeni zhagasynda tugandyktan atyn solaj kojgan Қaskolen ozeni taudyn basynan tike tүsetin bolgandyktan zhәne kaskiyp zhaksy korinetin bolgandyktan Қaskolen dep atalgan Ony kazaktarda birde Қaskolen birde Қaskasu dep atajdy Bul turgyda galym Қojshybaev zertteu zhүrgizip eki nuskany karastyrady birinshisi bul ataudyn tүrik soziderinin kaska takyr zhәne elen shirak degen sozderinin biriguinen zhasalgan ekinshisi Қaskelen atauy kone tүrki tilinin kashka men jelen sozderinen zhasalyp taskyndy su degen magynaga ie Geografiyalyk ornyAlmaty oblysy Қarasaj zhәne Ile audandary zherimen agady BastauyIle Alatauyndagy 3580 m biiktiktegi eki kuatty muzdyktardan bastalyp Қapshagaj bogenine kuyady GidrologiyasyҰzyndygy 177 km Su zhinalatyn audany 3620 km2 Өzennin eni 30 m al terendigi 1 5m Өzende taskyn kauipi bar Salalary Emegen Қasymbek Kopsaj Shamalgan Aksaj Kokozek Үlken Almaty Kishi Almaty ӘdebietTelgozha Zhanuzak Tarihi Zher su attarynyn tүptorkini Almaty 2010 Қazak enciklopediyasy