Қалақайлар тұқымдасы (Urtіcaсеае) – қос жарнақты өсімдіктер. Көбінесе шөптесін, кейде бұта, шырмауық және ағаш түрінде өседі. Жер шарының барлық жерінде кездеседі, әсіресе, тропиктік, субтропиктік аймақтарда өсетін 60 туысы 700-дей түрі (кейбір деректерде 2 мыңға жуық түрі) бар. 2 туысқа жататын 7 түрі республиканың шығысындағы таулы аймақтарда, Балқаш – Алакөл ойыстарында, Тобыл, Есіл, Ертіс өзендері алабында, жол бойында, т.б. жерлерде өседі. Сабағы тік, жай жапырақтары кезектесіп немесе қарамауылықарсы орналасады. Өсімдікті түгелдей күйдіргіш түктер қаптап жатады. Ұсақ, реңсіз гүлдері шоғырбас, сыпыртқы, сырға тәрізді гүлшоғырына топталған. Дара және қос жынысты болады. Аталығы 4 не 5, аналығы – біреу, оның аузы қостілімді. Қалақайлар тұқымдасы желмен тозаңданады. Аталығы қалыпты жағдайда бүршік ішінде ішке қарай бүктеліп жатады. Тозаңданар кезде аталықтың жіпшесі дереу жазылып, желдің әсерінен тозаңқап жарылып, тозаңдар шашылады. Бұл тек осы тұқымдасқа ғана тән құбылыс. Кейбір түрлері (мысалы, эластостема) жыныссыз, тамыр атпалары, түйнектері арқылы вегетативті жолмен көбейеді. Жемісі – жаңғақша. Қалақайлар тұқымдасының арасында тағамдық, құнарлы мал азықтық, медицинада пайдаланылатын түрлері бар (мысалы, қос үйлі қалақай, күйдіргіш қалақай).
Nettle family | ||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
(Stinging nettle) | ||||||||||||
| ||||||||||||
Cecropiaceae C. C. Berg |
Сілтемелер
- Қалақай
- Өсімдіктер
Дереккөздер
- Family: Urticaceae Juss., nom. cons.. Taxonomy for Plants. , , National Genetic Resources Program, National Germplasm Resources Laboratory, Beltsville, Maryland (17 қаңтар 2003). Тексерілді, 24 сәуір 2008.
- Қазақстан Республикасының табиғаты 3 том, 2 бөлім
Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
уикипедия, wiki, кітап, кітаптар, кітапхана, мақала, оқу, жүктеу, тегін, тегін жүктеу, mp3, видео, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, сурет, музыка, ән, фильм, кітап, ойын, ойындар, ұялы, андроид, iOS, apple, ұялы телефон, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, ДК, веб, компьютер
Қalakajlar tukymdasy Urticaseae kos zharnakty osimdikter Kobinese shoptesin kejde buta shyrmauyk zhәne agash tүrinde osedi Zher sharynyn barlyk zherinde kezdesedi әsirese tropiktik subtropiktik ajmaktarda osetin 60 tuysy 700 dej tүri kejbir derekterde 2 mynga zhuyk tүri bar 2 tuyska zhatatyn 7 tүri respublikanyn shygysyndagy tauly ajmaktarda Balkash Alakol ojystarynda Tobyl Esil Ertis ozenderi alabynda zhol bojynda t b zherlerde osedi Sabagy tik zhaj zhapyraktary kezektesip nemese karamauylykarsy ornalasady Өsimdikti tүgeldej kүjdirgish tүkter kaptap zhatady Ұsak rensiz gүlderi shogyrbas sypyrtky syrga tәrizdi gүlshogyryna toptalgan Dara zhәne kos zhynysty bolady Atalygy 4 ne 5 analygy bireu onyn auzy kostilimdi Қalakajlar tukymdasy zhelmen tozandanady Atalygy kalypty zhagdajda bүrshik ishinde ishke karaj bүktelip zhatady Tozandanar kezde atalyktyn zhipshesi dereu zhazylyp zheldin әserinen tozankap zharylyp tozandar shashylady Bul tek osy tukymdaska gana tәn kubylys Kejbir tүrleri mysaly elastostema zhynyssyz tamyr atpalary tүjnekteri arkyly vegetativti zholmen kobejedi Zhemisi zhangaksha Қalakajlar tukymdasynyn arasynda tagamdyk kunarly mal azyktyk medicinada pajdalanylatyn tүrleri bar mysaly kos үjli kalakaj kүjdirgish kalakaj Nettle family Stinging nettle Dүniesi ӨsimdikterBolimi Gүldi osimdikterTaby Қos zharnaktylar unranked Saby Tukymdasy Urticaceae 1789Cecropiaceae C C BergSiltemelerҚalakaj ӨsimdikterDerekkozderFamily Urticaceae Juss nom cons Taxonomy for Plants National Genetic Resources Program National Germplasm Resources Laboratory Beltsville Maryland 17 kantar 2003 Tekserildi 24 sәuir 2008 Қazakstan Respublikasynyn tabigaty 3 tom 2 bolimBul makalany Uikipediya sapa talaptaryna lajykty boluy үshin uikilendiru kazhet Bul makalanyn bastamasy Bul makalany tolyktyryp damytu arkyly Uikipediyaga komektese alasyz Bul eskertudi dәldep auystyru kazhet